قوم تپوری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تپوری (tapuri)''' یا '''تپیری (tapyri)''' ([[زبان اوستایی|اوستایی]]: 𐬙𐬞𐬡𐬭𐬯𐬙𐬁𐬧؛ به [[زبان فارسی میانه|پارسی پهلوی]]: 𐭨𐭯𐭥𐭦𐭰𐭨𐭠𐭭؛ به [[زبان یونانی|یونانی]]: Τάπυροι) قومی باستانی و از اقوام [[ایرانی‌تبار]] ساکن در [[سرزمین ماد]]<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/iran-v2-peoples-pre-islamic Tapuri. Tapuri were a Persian tribe. The mountains inland from the coast of Hyrcania are called the “Tapurian mountains” by Arrian, after the people there, settled in the mountains between the Derbices and the Hyrcanii (Str., 11.9.1, 11.11.8). They are spread toward the Caspian Gates and Rhaga in Media (Ptol., 6.2.6).These western Tapuri could have resulted from a tribal division north of the Sarnius/Atrak river—another, perhaps ancestral, group, the Tapurei, is located by Ptolemy (6.14.12) in Scythia. The remainder moved south and east into Margiana (“between the Hyrcani and the Arii,” Str., 11.8.8; Ptol., 6.10.2) along the Ochus/Arius (mod. Tejen/Hari-rud) river into Aria (cf. Polyb., 10.49). The Tapuri on the Caspian could, alternatively, represent a later westward migration along the main east-west highway from Margiana. These Tapuri furnished 1,000 cavalry for the battle of Gaugamela (Curt., 3.2.7), apparently aligned with the Hyrcanii (the “Topeiri,” Arr., An. 3.8.4). Alexander later subdued them (Arr., An. 3.23.1-2; Polyb., 5.44.5; Curt., 6.4.24-25). A separate satrap administered them at the time of Alexander’s arrival, and this official was assigned the Caspian Mardi as well (Arr., An. 3.22.7, 24.3; 4.18.2).], IRANICAONlINE IRAN v. PEOPLES OF IRAN (2) Pre-Islamic</ref><ref>{{Cite web|title=Dictionary of Greek and Roman Geography, illustrated by numerous engravings on wood. William Smith, LLD. London. Walton and Maberly, Upper Gower Street and Ivy Lane, Paternoster Row; John Murray, Albemarle Street. 1854. ,TAPU´RI|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0064:entry=tapuri-geo|access-date=2021-02-04|website=www.perseus.tufts.edu}}</ref><ref>{{Cite book|last=Dodgeon|first=Michael H.|url=https://books.google.de/books?id=tgCKAgAAQBAJ&pg=PA349&dq=The+Cadusaei+were+originally+a+proto-Median+tribe&hl=de&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&ved=2ahUKEwjxtszsjbXxAhWBDOwKHcy4DUkQ6AEwAHoECAIQAg#v=onepage&q=The%20Cadusaei%20were%20originally%20a%20proto-Median%20tribe&f=false|title=The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars AD 226-363: A Documentary History|last2=Lieu|first2=Samuel N. C.|date=2002-11-01|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-96113-9|language=en}}</ref> و سرزمین [[طبرستان]] در جنوب [[دریای مازندران]] بودند و تیره‌هایی از این قوم در نواحی همچون [[جرجان|هیرکانیا]]، [[ماد کوچک]]، [[پارت]] و [[البرز]] سکونت داشتند. نام این قوم در [[زبان ایلامی|کتیبه‌های ایلامی]] به‌صورت تپیر (tepir) ذکر شده است.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی۱ = بی‌شتاب | نام۱ = محمدرضا | عنوان = سیمرغ و صیاد | سال = ۱۳۸۹ | ناشر = انتشارات شرکت کتاب | صفحه = ۳۴۱}}</ref> به گفته برخی محققان، تپوری‌ها قومی گسترده پیش از [[آریایی]]‌ها بوده‌اند که به وسیلهٔ اقوام مهاجر ایرانی به نواحی کوهستانی البرز عقب رانده شدند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = مارکوارت | نام = یوزف | عنوان =ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی | مترجم = مریم میر احمدی | سال = ۱۳۷۳ | ناشر = تهران انتشارات اطلاعات | صفحه =245}}</ref> برخی از محققان دیگر مدعی‌اند، تپوری‌ها را از بومی‌های استان مازندران و نواحی آن از زمان قبل از آمدن [[آریایی|آریان‌ها]] به ایران می‌دانند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی۱ = پیرنیا | نام۱ = حسن | عنوان = تاریخ ایران باستان جلد دوم | سال = ۱۳۹۱ | ناشر = انتشارات نگاه | صفحه = ۱۳۴۷}}</ref>

 

 

ویلیام [[ویلیام اسمیت (فرهنگ‌نامه‌نویس)|اسمیت]] در [[فرهنگ لغت جغرافیای یونان و روم]] می‌نویسد: تپورها قومی بودند که محل سکونت آنها در دوره‌های مختلف تاریخ به نظر می‌رسد در امتداد فضای وسیعی از کشور از [[ارمنستان]] به سمت شرق تا آمودریا گسترش یافته بود. [[استرابون]] آنها را در کنار دروازه‌های کاسپین و ری، در پارت و بین دربیک و هیرکانی و همراه با [[مردم آمارد|آماردی‌ها]] و سایر مردم در امتداد سواحل جنوبی [[دریای مازندران]] قرار می‌دهد که آخرین دیدگاه یعنی سکونت در امتداد سواحل جنوبی [[دریای مازندران]] مطابق نظر [[کوینت کورس]] و [[دیونیسوس]] و [[پلینی]] هم می‌باشد. [[بطلمیوس]] در جایی آنها را در زمره اقوام [[سرزمین ماد]] به حساب می‌آورد و در جایی دیگر آنها را به [[مرو|مارگیانا]] نسبت می‌دهد. تپوری‌هایی که در [[پلینی]] و [[کوینت کورس]] به آنها اشاره می‌کند شکی در آن نیست که ناحیه کنونی [[طبرستان]] نام خود را از آنها گرفته است. [[آلیان]] توصیف عجیبی از تپوری‌هایی که در ماد زندگی می‌کردند ارائه می‌دهد.<ref>{{Cite web|title=Dictionary of Greek and Roman Geography, illustrated by numerous engravings on wood. William Smith, LLD. London. Walton and Maberly, Upper Gower Street and Ivy Lane, Paternoster Row; John Murray, Albemarle Street. 1854. ,TAPU´RI|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0064:entry=tapuri-geo|access-date=2021-02-04|website=www.perseus.tufts.edu}}</ref>