کاسپی‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها

'''کاسپیان''' یا '''کاسپی‌ها''' {{به یونانی|Káspioi}} یکی از اقوام باستانی در سواحل جنوب غربی [[دریای خزر|دریای کاسپین]] در شمال یا جنوب [[رود کر (قفقاز)|رود کر]]<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/caspians-gk name of an ancient people dwelling along the southwestern shore of the Caspian Sea, whether north or south of the river Kura is not clear], (Rüdiger Schmitt), “CASPIANS ,” Encyclopædia Iranica, online edition</ref> واقع در [[قفقاز جنوبی]]<ref>[https://www.britannica.com/place/Caspian-Sea The sea’s name derives from the ancient Kaspi peoples, who once lived in Transcaucasia to the west] , , “ Caspian Sea ,” Encyclopædia Britannica,online edition</ref> می‌زیستند. که تاسیس کننده این قوم [[کاسپرت]] بود .اکثر محققان کاسپی را با [[پایتاکاران]] که سرزمینی ما بین دو رود [[رود کر (قفقاز)|کُر]] و [[ارس]] بود یکی می‌دانند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی۱=رضا |نام۱=عنایت الله |عنوان=آران از دوران یاستان تا آغاز عهد مغول |تاریخ=1380 |ناشر=نشر وزارت امور خارجه |صفحه=137}}</ref> به اعتقاد [[ارنست هرتسفلد]] برخی منابع [[کاسی‌ها]] و کاسپی‌ها را دو قوم نام برده‌اند اما بنظر می‌رسد این دو نام هر دو یک ریشه داشته باشد.<ref>Herzfeld, ''The Persian Empire'', (Wiesbaden) 1968:195-99, noted by Rüdiger.</ref> [[هرودوت]] و [[استرابو]] و بسیاری دیگر از مورخان دوره باستان مکرر به کاسپی‌ها اشاره کرده‌اند اما بنظر می‌رسد چیز چندانی دربارهٔ آنها نمی‌دانستند. در گزارشهای تاریخی و جغرافیایی دوره باستان با دیگر سکنه باستانی حاشیه جنوبی [[دریای خزر|دریای کاسپین]] چون [[مردم آمارد|آماردها]] و [[آناریاکه]] و [[کادوسیان]] ([[تالشان]] عهد باستان) و [[آلبانیای قفقاز|آلبانی‌ها]] و [[ویتی‌ها]] دسته‌بندی شده‌اند و سرزمین کاسپی‌ها (Kaspianḗ) بخشی از [[آلبانیای قفقاز]] بوده‌است. اینکه بخشی از [[شاهنشاهی ماد]] بوده‌اند یا نه مشخص نیست ولی به همراه خرده فرهنگ‌های پیرامون شان (Pausicae و Pantimathi و Daritae) در دوران [[داریوش بزرگ]] بخشی از [[شاهنشاهی هخامنشی]] بودند و بعدها قلمرو شان به [[ماد آتروپاتن]] و به نوبه خود به [[آلبانیای قفقاز]] پیوست.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/caspians-gk Herodotus, Strabo, and other classical authors repeatedly mention the Caspians but do not seem to know much about them; they are grouped with other inhabitants of the southern shore of the Caspian Sea, like the Amardi, Anariacae, Cadusii, Albani, and Vitii (Eratosthenes apud Strabo, 11.8.8), and their land (Kaspianḗ) is said to be part of Albania (Theophanes Mytilenaeus apud Strabo, 11.4.5). Whether or not they belonged to the Median empire is not clear. According to Herodotus (3.92.2), they, together with the Pausicae, Pantimathi, and Daritae, were included in the eleventh nomós of the Achaemenid empire under Darius I. This region later was attached to Media Atropatene and Albania in turn.], IRANICAONlINE CASPIANS</ref> [[هرودوت]]، در کتاب «[[تاریخ هرودوت|هیستوریای]]»، در زمینهٔ پرداخت‌های [[ساتراپ]]‌های [[شاهنشاهی هخامنشی|امپراتوری هخامنشی]] به [[داریوش بزرگ|داریوش]]، از مردمان کاسپی (Kaspianḗ)، پوسیک (Pausicae)، پانتی‌مات (Pantimathi) و داری (Daritae) در ساتراپ یازدهم نام برده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = هدایتی | نام = هادی | عنوان = تاریخ هرودوت جلد سوم | سال = ۱۳۸۴ | ناشر = انتشارات دانشگاه تهران | صفحه = ۱۹۱}}</ref> [[بطلمیوس]] کاسپی‌ها را در نزدیکی [[ارمنستان]] شناسایی می‌کند.<ref>the caspi dwell in the western part near armenia,. Ptolemy (6.2.6)</ref> [[استرابون]] اقوام ساکن در حاشیه جنوبی دریای مازندران و غرب [[هیرکانی]] را بدین گونه نام می‌برد، [[قوم تپور|تپوری‌ها]] (Tapyri) بین هیرکانی‌ها و آریایی‌ها زندگی می‌کنند و در یک مدار در اطراف دریا پس از هیرکانی‌ها (Hyrcanins)، [[مردم آمارد|آماردی‌ها]] (Amardi) و [[آناریاکه]] (Anariacae) و [[کادوسیان|کادوسی‌ها]] (cadusi) و [[آلبانیای قفقاز|آلبانی‌ها]] (albani) و کاسپی‌ها (Caspii) و ویتی‌ها(viti) و شماری دیگر از مردمان، تا جایی که به سکاها (scythians) می‌رسیم و از سوی دیگر به سرزمین [[هیرکانی]] و [[دربیک‌ها]] (Derbices) هستند، کادوسیان در مرز ماد و [[ماتیانی]] و پایین پرخوآتراس هستند.<ref>that Tapyri occupy the country between Hyrcani and Arii; that around the shores of the sea, next to the Hyrcani, are Amardi, Anariacæ, Cadusii, Albani, Caspii, Vitii, and perhaps other tribes extending as far as the Scythians; that on the other side of the Hyrcani are Derbices, that the Caducii are contiguous both to the Medes and Matiani below the Parachoathras. strabo (11.8.8)</ref> گفته می‌شود که تپوری‌ها (Tapyri) بین دربیک‌ها (Derbices) و هیرکانی‌ها (Hyrcanians) زندگی می‌کنند.<ref>The Tapyri are said to live between the Derbices and the Hyrcanians. strabo (11.9.1)</ref> در قسمت شمالی اقوام کوه‌نشین کادوسی (Cadusii) و آماردی (Amardi) و تپوری (Tapyri) و کرتی (Cyrtii) سکونت دارند.<ref>All regions of this country are fertile except the part towards the north, which is mountainous and rugged and cold, the abode of the mountaineers called Cadusii, Amardi, Tapyri, Cyrtii and other such peoples, who are migrants and predatory. strabo (11.13.3)</ref>