جدایی هرات از ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

در ۱۲۴۹ ه‍. ق [[عباس میرزا]] از سوی [[فتح‌علی شاه قاجار]] مامور پس گرفتن هرات از افغان‌ها شد. مرگ عباس میرزا در راه [[مشهد]] این کار را ناتمام گذاشت. [[محمد شاه قاجار]] نیز کوششی برای فتح هرات کرد که ناکام ماند. در زمان [[ناصرالدین شاه قاجار]]، [[دوست محمدخان]]، حاکم [[کابل]] و [[قندهار]] هرات را گرفت. نیروهای ناصرالدین شاه تحت فرمان [[حسام‌السلطنه]] هرات را محاصره کردند و در سال ۱۲۷۳ ه‍. ق (۱۸۵۷ میلادی و ۱۲۷۶۱۲۳۶[[خورشیدی]])این شهر را گرفتند.

با تهاجم بریتانیا به جنوب ایران و بحرانی شدن [[روابط ایران و بریتانیا]] طی عهدنامه‌ای که در ۱۲۷۳ ه‍. ق (۱۸۵۷ میلادی و ۱۲۷۶۱۲۳۶[[خورشیدی]]) در [[پاریس]] بین نماینده ایران و سفیر بریتانیا امضا شد قرار شد که نیروهای بریتانیا از بنادر و جزایر جنوب ایران خارج شوند و در عوض ایران نیز سپاهیان خود را از هرات فراخواند و استقلال افغانستان را به رسمیت شناخت. پس از [[جنگ هرات]] بسال ۱۲۴۹ ه‍. ق قسمت‌هایی از شرق [[هریرود]] به بعد (شامل هرات) به افغانستان پیوست شد.

پس از مرگ دوست محمد خان و ایجاد هرج و مرج در افغانستان، دولت انگلیس تصمیم گرفت هرات را برای مدت نامعلومی به طور امانی تحت حاکمیت ایران قرار دهد. بدین جهت رونالد تامسون وزیر مختار انگلیس در ایران در اکتبر 1879۱۸۷۹ (۱۲۵۸ خورشیدی) این پیشنهاد را از طرف دولت متبوعش به دولت ایران ارائه کرد. ناصرالدین شاه و صدراعظم او حسین خان سپهسالار قرارنامه‌ی مزبور را در دولت مطرح و آن را مورد بررسی و مطالعه قرار دادند و با اطرافیان خود در باب آن مشورت کردند. از جمله ایراد عمده ای که به آن گرفته شد ذکر کلمه‌ی «امانت» در قرار نامه بود که می‌گفتند اگر پس از آنکه دولت ایران متحمل زحمت و مرارت شد و مبالغی در این راه هزینه کرد و بعد از مثلاً شش ماه دولت انگلیس تصمیم گرفت هرات را از قلمرو ایران جدا نماید چه خواهد شد؟ مذاکرات با دولت انگلیس در باب حذف این شرط از قرارنامه هم نتیجه نداد. به این جهت با آنکه ناصرالدین شاه در این باره به استخاره هم متوسل شد و استخاره هم «بسیار بسیار خوب» آمد، مدتی سرگردان و حیران بودند و نمی‌توانستند تصمیم بگیرند و بالاخره بهتر آن دیدند که آن را قبول نکنند و به مقامات انگلیس پاسخ رد داده شد.<ref>{{یادکرد وب