هاکوپ هوناتانیان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''هاکوپ هوناتانیان''' {{به روسی|Акоп Овнатанян}} (زاده ۱۸۰۹ میلادی، [[تفلیس]] - درگذشته ۱۸۸۱ میلادی، [[تهران]])، ملقب به [[رافائل]] تفلیس<ref>[http://www.armeniapedia.org/index.php?title=Hakop_Hovnatanian هاکوپ هوناتانیان در سایت ارمنیا پدیا]</ref>، بنیان‌گذار مکتب مدرن هنر نقاشی ارمنی و از استادان [[نگارگری]]، [[چهر‌ه‌پردازیچهره‌پردازی]] و [[صورتگری]] بود.

== زندگینامه ==

هاکوپ هوناتانیان پنجمین نسل از خانواده‌ی هنرمند [[هوناتانیان]] است. شیوه و روش کار او را میتوان ادامه‌ی هنر خانوادگی خاندانش برشمرد که طی پنج نسل متوالی از پدر به پسر منتقل و حفظ شده بود. سرسلسله‌ی این خاندان، هنرمندی دوره‌گرد با نام مستعار [[ناقاش هوناتان]] (۱۶۶۰ - ۱۷۲۲ میلادی) بود. او که در دوره صفویه در [[قفقاز]] زندگی میکرد، علاوه بر نقاشی، غزل‌سرایی ماهر نیز بود.

هاکوپ نقاشی را از پدرش [[مگردوم هوناتانیان]] آموخت و در سال‌های جوانی به کمک او دیوار چند کلیسا را در تفلیس و [[ارمنستان]] نقاشی کرد. در سال ۱۸۴۱ میلادی پس از اهدای یکی از نقاشی‌هایش به فرهنگستان هنر [[سن پترزبورگ]] از این فرهنگستان نشان طلا دریافت کرد و همین امر باعث به شهرت رسیدن وی بعنوان نقاش غیرکلاسیک ارمنی شد. پس از آن کارش مورد توجه و تمجید مطبوعات [[گرجی]] زبان آن‌آن دوره قرار گرفت و باعث شهرت و محبوبیت بیشتر او شد. از شمار نقاشی‌های باقیماندهباقی‌مانده این نقاش بین سالهای ۱۸۴۰ تا ۱۸۵۰ میلادی می‌توان دریافت این سال‌ها دوران شکوفایی و محبوبیت هنر او بوده‌است.

موضوع نقاشی‎‎‎‎‎‌هاینقاشی‎‎‎‎‎های او را بیشتر، چهره ثروتمندان، بازرگانها، روحانی‎‌ها،روحانی‎ها، ارتشیان و بانوان طبقه‌ی ممتاز تفلیس تشکیل می‌دهند. او نقاشی‌هایش را در اندازه کوچک می‌کشید و با دقت به جزئیات و تزئینات لباس می‌پرداخت و اغلب در رنگ‌آمیزی از رنگ‌های روشن و درخشان استفاده می‌کرد. از آنجا که بیشتر آثار هاکوپ بدون امضا هستند، به سادگی قابل تشخیص از آثار سایر هنرمندان نمی‌باشند. این موضوع به‌خصوص در مورد آثاری که در سال‌های آخر اقامتش در تفلیس کشیده‌است بیشتر صدق میکند، چرا که از فن و شیوه‌ی خاص موروثی خانواده‌اش فاصله گرفته‌اند. امروزه علاوه بر موزه های مختلف در سراسر دنیا، تعدادی از آثار این هنرمند در [[گالری ملی ارمنستان]] و [[گرجستان]] قرار دارد.

[[سرگئی پاراجانف]] فیلمساز نامدار [[ارمنی]]- [[روسی]] در سال ۱۹۶۷ مستند کوتاهی درباره هاکوپ هوناتانیان با همین نام ساخته‌است.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0173624/ فیلم مستند هاکوپ هوناتانیان ساخته سرگئی پاراجانف در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها (IMDb])</ref>

هاکوپ هوناتانیان در سالهای پایانی عمر گرایش و علاقه‌ی خاصی به نقاشی‌های شرقی، به ویژه ایرانی پیدا کرد. این شیو‌یشیوی هنری برای او و مردم [[قفقاز]] تازگی داشت. هاکوپ پس از مواجهه با رکود اقتصادی آن روزهای [[تفلیس]] به دلایل اقتصادی و به منظور کسب تجربه‌های جدید در سال ۱۸۶۵ میلادی (۱۲۳۹ خورشیدی) رهسپار ایران شد و در خانه دخترش در [[تبریز]] اقامت کرد و پس از یک سال اقامت در تبریز، به تهران عزیمت نمود. در تهران نخست به نام نقاش به دربار [[ناصرالدین شاه]] قاجار معرفی شد و سپس، با تجربه‌ی چندین ساله‌ای که در نقاشی چهره داشت، به کشیدن تمثال ناصرالدین شاه پرداخت. با مرگ نقاش‌باشی دربار، [[میرزا ابوالحسن غفاری]] معروف به صنیع الملک، ناصرالدین شاه پس از بازدید از این نقاشی، لقب نقاش‌باشی دربار را به او اهدا و او را به دریافت نشان علمی نایل کرد.

هاكوپهاکوپ هوناتانیان، در۱۸۸۱ میلادی برابر با ۱۲۹۹ خورشیدی در تهران چشم از جهان فروبست و در [[کلیسای گئورگ مقدس]] واقع در [[دروازه قزوین]] [[تهران]] به خاک سپرده شد.

[[پرونده:Hakob Hovnatanian -Naser al-Din Shah Qajar.jpg|leftچپ|thumbبندانگشتی|200px|ناصرالدین شاه قاجار]]

بنا بر روایتی زمانی که نقاش در تبریز زندگی می‌کرده‌است، خواب‌نما می‌شود و سپس شمایل [[حضرت علی]] را می‌کشد. استاد [[یحیی ذکا]] این نقاشی را یکی از اولین آثار موجود هاکوپ در ایران می‌داند. در این نقاشی علی‌علی ابن‌ابن ابی‌ابی طالب قبای قهوه‌ای بر تن و دستاری سبز بر سر دارد. دست راست خود را بر روی غلاف شمشیر قرار داده، در دست دیگر تسبیحی گرفته است و بر روی حصیری که روی تخت انداخته شده نشسته‌است. نقاش تحت تاثیر نقاشی ارمنی و کلیسایی مسیحی دو فرشته که بالای سر امام حلقۀ گلی را نگه داشته اندداشته‌اند کشیده‌است. [[پرونده:Hakob Hovnatanian - Ali ibn Abi Talib.jpg|rightراست|thumbبندانگشتی|200px|شمایل حضرت علی]] علاوه بر هاله‌ی نور دور سر، چشمی نورانی از آسمان پرتو خود را بر سر امام ساطع می کند. بخش بالای شمایل دارای قوس تزیینی است که دور تا دور نقاشی را فراگرفته. این اثر در اندازه ۱۰۳×۷۲ سانتی متر، بدون تاریخ و امضا در [[گنجینه هنرهای تزئینی اصفهان]] به شماره‌ی ۶۰۸ نگه‌داری می‌شود. به نظر می‌رسد این اثر متعلق به [[شمایل‌شمایل خانه]] ناصرالدین شاه بوده و پس از مرگ او به دست حاجی [[محتشم السلطنه]] میرسد. وجود تابلویی با ابعاد کوچکتر از این اثر با قاب زرین الماس نشان در [[موزه جواهرات ملی ایران]] دلیل ارتباط این دو اثر با دربار ناصری‌ست.<ref>[http://www.paymanonline.com/article.aspx?id=E030AEC0-8F65-4A91-91A8-385F52EDA20E خاچاطور، زویا. شمعی، پوراندخت. ((هاکوپ هوناتانیان، نقاش دربار ناصری)). فصلنامه فرهنگی پیمان. شماره ۴۶. سال دوازدهم. زمستان ۱۳۸۷]</ref>

اثر مهم دیگر نقاشی رنگ روغن تمام قد ناصرالدین شاه است. این اثر، که دو متر طول دارد، شاه را با سرداری، شلوار یراق دوزی، کلیجه ترمه‌ی خزدار، کلاه بلند و جقه‌ی پردار جواهرنشان و نشان مرصع‌کاری به شکل خورشید و تمثال امام علی در گردن به نمایش می‌دهد. وجود تمثال امام علی ارتباط این اثر را با اثر قبلی از نظر تاریخی و موضوعی آشکار میکند. این اثر هم اکنون در [[موزه تاریخ هنر وین]] به شمارۀ ۲۶۹۱ نگه‌داری می‌شود.<ref>محمدزاده، مهدی. ((مدال های مصور و تقدیس قدرت در عصر قاجار)).گلستان هنر. س ۲. ش ۲ (شماره پیاپی ۸). تابستان ۱۳۸۶.</ref>

از دیگر آثار هنری باقیماندهباقی‌مانده از این نقاش می‌توان به نقاشی‌های دیواری [[کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس]] اشاره کرد که هاکوپ پس از آمدن به تهران، بنا به سنت خانوادگی خود به آن پرداخته بود. این نقاشی‌ها که شامل گل و گیاه و پرندگان است و به طرز زیبایی با رنگ و روغن نقاشی شده، در ۱۹۷۰ میلادی هنگام مرمت دیوارهای کلیسا از زیر گچ نمایان شد.<ref>هوویان، آندرانیک. کلیساهای ارمنیان ایران. تهران: [بی نا]، ۱۳۸۲.</ref>

* دایره المعارفدائرةالمعارف ارمنی، ج ۶.<br />

* ذکا، یحیی. ((هاکوپ هوناتانیان)). طاووس. ش۱: ص۳۲- ۳۴.<br />

* شیشمانیان، رافائل. نقاشی از مناظر طبیعی و نقاشان ارمنی. ایروان: [بی نا]، ۱۹۵۸.<br />

* غازاریان، مانیا. هنرهای تجسمی ارمنیان قرن هفدهم و هجدهم میلادی. ایروان: [بی نا]، ۱۹۷۴.<br />

* [http://www.gallery.am/en/ گالری ملی ارمنستان]<br />

* [http://hayreniq.ru/izvestnie_armyani/xudojniki_i_arxitektory/3503-akop-ovnatanyan.html هاکوپ هوناتانیان و خاندان هوناتانیان (روسی)]<br />