اخترزیست‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اخترزیست‌شناسی''' یا '''دگرزیست‌شناسی''' نام رشتهٔ پژوهشی‌ای در زیست‌شناسی است که به بررسی امکان [[زیست فرازمینی]] می‌پردازد.

اخترزیست‌شناسان به مطالعهٔ خاستگاه، تکامل و پراکنش زیست در [[کیهان]] می‌پردازند. این رشته برای اولین بار در ماه می ۱۹۹۸ توسط سازمان [[ناسا]] با ایجاد [[انیستیتوی آستروبیولوژی]] در [[مرکز تحقیقات ایمز]] (Ames) بنیان گذاریبنیان‌گذاری شد.

در حقیقت اختر زیست‌شناسی حوزه تحقیق مشخصی ندارد، می توانمی‌توان گفت آن تلفیقی از چندین حوزه علمی می‌باشد که کاوش [[حیات]] برون زمینی و مطالعه دربارهٔ دیگر سیارات منظومه شمسی و قمرهایشان از منظر زیست شناسی،زیست‌شناسی، وضعیت حیاتی فضانوردان در شرایط خارج از زمین و نیز پی بردن به اینکه حیات روی زمین از کجا منشا گرفته است از وظایف اخترزیست‌شناسی است.

اختر زیست‌شناسی تنها با تکیه بر دستاوردهای علمی اخیر بطور شایسته ایشایسته‌ای گام به جلو برداشته است. این دانش به ما اجازه میدهدمی‌دهد تا یافته‌های مربوط به [[اخترشناسی]] و [[زیست شناسیزیست‌شناسی]] را در کنار هم بتوانیم بررسی کنیم.

یک نمونه عالی از دستاوردهای اخترزیست‌شناسی را می توانمی‌توان در ماموریت‌های [[مریخ نورد]]ان دانست که توانستند داده‌های بسیاری از شرایط محیطی حاکم بر مریخ نظیر ویژگی‌های جوی، شیمیایی، [[دما]] و سایر موارد جمع آوری و به زمین مخابره نمایند.

تحقیقات انجام شده بر روی [[شدت دوست]]([[اکستروموفیل]]) ها، یعنی موجودات زنده ایزنده‌ای که شرایط سخت مثل دمای بالا و پائین و فشارهای غیر متعارف برای حیات را ترجیح می دهند،می‌دهند، اطلاعات تکان دهنده ایدهنده‌ای از میزان تنوع این موجودات به ما داده است. این اطلاعات ما را به فکر فرو میبردمی‌برد که زندگی تقریبا در تمامی مکان‌های کره زمین در جریان است.

ترکیب دو علم [[اخترشناسی]] و زیست‌شناسی منجر به پی بردن به این حقیقت شده است که برخی [[میکروب]]ها قطعا می توانندمی‌توانند در محیط کره [[مریخ]] بقا یابند. ولی با این حال هنوز موجود دارای حیاتی روی [[مریخ]] یافت نشده است.

اخترزیست‌شناسی همچنین در پی یافت مکانهایی است که حیات را در خود جای داده اندداده‌اند. این دانش سوالات مهمی مطرح می کندمی‌کند:

* چرا تا کنون موجود زنده ایزنده‌ای در سایر سیارات یافت نشده است؟

علم اخترزیست‌شناسی به چهار حوزه تقسیم می شودمی‌شود:

برون زیست‌شناسی یا اگزوبیولوژی حوزه ایحوزه‌ای از دانش اخترزیست‌شناسی است که به مطالعه واکنش‌های حیاتی، زیست‌شناسی مولکولی و چگونگی ساز و کارهای زیستی در شرایط فضا و دیگر سیارات می پردازدمی‌پردازد. اینکه حیات در فضا و دیگر سیارات به چه شکلی است، چه رفتاری دارد و در چه مکان هاییمکان‌هایی از فضا می تواندمی‌تواند شکل گیرد از سوالاتی است که برون زیست‌شناسی در جستجوی پاسخ به آن است.

[[پرونده:ALH84001 structures.jpg|بندانگشتی|چپ|220px|نگاره [[الکترونی]] از میکرو [[فسیل]] هایی‌هایی از [[باکتری]]های موجود در [[شهاب سنگ]] مریخی ALH84001،ALH۸۴۰۰۱، احتمال می رودمی‌رود اولین [[ترکیبات آلی]] [[حیات]] توسط شهاب سنگها وارد زمین شده باشند.]]

=== زیست‌شناسی سیاره ایسیاره‌ای ===

یکی از اهداف اخترزیست‌شناسی بررسی زیست‌شناسی در مقیاس سیارات است. با زیست‌شناسی سیارهسیاره‌ای ای می توانمی‌توان نمونه‌های اتمسفر و سنگ‌های دیگر سیارات را به منظور یافتن ترکیبات آلی و فسیل باکتری‌ها بررسی کنیم.

نتایج بدست آمده از مطالعات روی کندریت هاییکندریت‌هایی با بیش از 5۵ درصد کربن این انگیزه را به ما داده است تا فرضیه مواد آلی فرازمینی را به بوته آزمایش بگذاریم. یکی از این کندریت‌ها شهاب سنگی بنام "[[مارکیسون]]" (Murchison) است که در سال 1969۱۹۶۹ در دهکده ایدهکده‌ای به همین نام در استرالیا کشف شد. این شهاب سنگ در حال حاضر مشهورترین سنگ آسمانی در روی زمین است. مارکیسون در همان مطالعات اولیه دانشمندان را در بهت و حیرت فراوان فروبرد، چرا که درون آن بیش از هشتاد نوع اسید آمینه مختلف با میزان بیش از یک قسمت در میلیون (ppm) شناسایی شد. هشت نوع از این مولکول‌ها جزو مولکول هاییمولکول‌هایی هستند که اجزای اصلی پروتئین‌ها و آنزیم‌ها موجود در زمین را تشکیل می دهندمی‌دهند. طی کنکاش لایه‌های یخی قطب جنوب کلکسیونی از قطعات شهاب سنگی یافت شده است که حاوی مولکول‌های قند و بازهای نوکلئیک بوده اندبوده‌اند. این یافته‌ها نظریه حیات فرازمینی را در اذهان بشدت تقویت کرد. نکته حائز اهمیت تر خرده شهاب‌های یافت شده در قطب جنوب اینست که بسیاری از قطعات با اندازه بین 100۱۰۰ تا 500۵۰۰ میکرومتر کندریت‌های ذوب نشده هستند. یعنی توانستند بدون دریافت فشار و شوک حرارتی از جو زمین عبور کنند. دانشمندان احتمال می دهندمی‌دهند این سنگها زمانی وارد سیاره ما شده اندشده‌اند که زمین همچنان فاقد اتمسفر بوده است.

در فوریه 2006۲۰۰۶ فضاپیمای Stardust متعلق به [[ناسا]] نمونه هایینمونه‌هایی از غبار مربوط به دنباله دارها را از آنسوی مدار ماه به زمین آورد. دانشمندان توانستند به حقایق ارزشمندی از ترکیب این سنگ‌های سرگردان دست یابند. تخمین زده می‌شود طی 600۶۰۰ میلیون سال گذشته 1020۱۰۲۰ گرم کربن از فضا وارد زمین شده است، این مقدار از کل میزان کربن توده زنده کره زمین بیشتر است. اکنون ما می دانیم منبع اصلی مواد آلی که امروزه در پیکره جانداران وجود دارد نه بطن کره زمین بلکه فضای ماورای اتمسفر آن می باشدمی‌باشد. اما سوالی که پدید می آیدمی‌آید اینست که اگر شهاب سنگها می توانندمی‌توانند این همه مولکول آلی را وارد زمین کنند، چرا نتوانند خود موجودات زنده را به زمین آورند. البته بایستی خاطر نشان کرد اکثر اجرام فضایی تا هنگام ورود به زمین شرایط بسیار رنج آوری را تجربه میکنندمی‌کنند. پی بردن به اینکه موجودات دارای حیات چگونه می توانندمی‌توانند در این شرایط دشوار زنده بمانند اولین گام برای بحث در مورد انتقال بین سیاره ایسیاره‌ای ارگانیسم هاست. شرایط زندگی در فضا و کرات دیگر به مراتب دشوارتر از هر زیستگاه بحرانی است که در روی زمین می توانمی‌توان سراغ داشت. ازاینرو باید آزمایش‌ها مداومی برای سنجیدن میزان انعطاف و تحمل پذیری اشکال حیاتی زمین در محیط‌های مشابه سایر سیارات انجام گیرد تا به یک روشنگری کلی در مورد میزان قابلیت بقا در شرایط فرازمینی دست پیدا کنیم. راه دیگر انتقال حیات از سیارات مادری به سایر مکان‌های فضایی موجودات هوشمندی هستند که از فن آوری‌های پیشرفته مسافرت‌های بین سیاره ایسیاره‌ای برخوردارند، چیزی که ما آنرا سفینه‌های سرنشین دار می نامیممی‌نامیم. تقریباً تمام زیستگاه‌های کره زمین با موجودات زنده اشغال شده اندشده‌اند. شاید در میان این موجودات انواعی باشند که قادرند برای یافتن هدف غائی خود و شکوفایی بیشتر راه فضا و دنیاهای دیگر را در پیش گیرند.

فرضیه ایفرضیه‌ای تحت عنوان [[پان اسپرمیا]] ادعا می‌کند بذرهای [[حیات]] برای اولین بار از [[فضا]] و دیگر سیارات توسط شهاب سنگها به زمین آورده شده است. یکی دیگر از وظایف اخترزیست‌شناسی بررسی این موضوع می باشدمی‌باشد. ایده امکان تشکیل [[حیات]] در روی زمین بواسطه ورود مولکول‌های آلی از آنسوی فضا بسیار جالب توجه است. تجزیه و تحلیل قطعات بدست آمده از شهاب سنگ‌های کربن دار این نظر را اثبات می‌کند که برخی مولکول‌های عالی نظیر [[آمینو اسید]]ها در محیط خارج از کره زمین تشکیل شده اندشده‌اند. طبق مشاهدات نجومی این مولکول‌های آلی بسیار پیش تر از آنکه منظومه شمسی شروع به تشکیل کند درون اجرام فضایی کوچکتر مثل [[سیارک]]ها و [[دنباله دار]]ها بوجود آمده اندآمده‌اند. با وجود دمای بالای سیارات در ادوار شکل گیری آنها مولکول‌های اساسی حیات نمی توانستندنمی‌توانستند تشکیل شوند یا از شرایط دشوار حاکم برآن جان سالم بدر برند. بنابراین این مولکول‌های مهم یا بعدها در اتمسفر سرد شده آنها متولد شده اندشده‌اند یا توسط سیارکها، شهاب سنگها و غبار بین سیاره ایسیاره‌ای وارد زمین گشته اندگشته‌اند.

بطور کلی ترسیم آینده ایآینده‌ای از جایگاه انسان در [[فضا]] بستگی به موفقیت هاییموفقیت‌هایی است که در حوزه اخترشناسی و اخترزیست‌شناسی بدست می آیندمی‌آیند. آموزش [[فلسفه]] حقیقی کاوش‌های فضایی و آماده نمودن انسان‌ها برای رویارویی با هر کشف جدید از ضروریات علم اخترزیست‌شناسی است. در صورت کشف [[تمدن]] هوشمند [[فرازمینی]]، انسانها چگونه واکنش خواهند داد.

وقتی صحبت از کاوش حیات فرازمینی می‌شود دو حوزه بیش از همه جلب توجه می کندمی‌کند:

برای کاوش درون منظومه شمسی می توانمی‌توان فضاپیماهایی مجهز به دستگاه‌های پردازشگر که قابلیت اندازه گیریاندازه‌گیری و آزمایش در سیاره مقصد را دارند راهی فضا کرد. گزینه دیگر سنجش از دور است، مثلاً نقشه برداری از توزیع گاز متان در اتمسفر مریخ که بوسیله سفینه‌های مدارگرد انجام می گیردمی‌گیرد. این شیوه به ما امکان می دهدمی‌دهد فقط بیوسفر فعال سطح سیاره هدف را با استفاده از سنجش گازها مطالعه کنیم. در مقابل رهیافت سنجش در محل (In Situ) امکان بررسی بیوسیگناتور هاییبیوسیگناتورهایی نظیر مولکول‌های خاص یا ایزوتوپ عناصر سازنده مولکول‌ها که لزوماً متعلق به سیستم‌های در حال حیات نیستند را نیز فراهم می‌کند و نیز از آنجایی که تشخیص یک بیومارکر به تنهایی نمی تواندنمی‌تواند دلیلی برای حضور حیات در حال یا گذشته سیاره ایسیاره‌ای باشد، بایستی مجموعه ایمجموعه‌ای از این بیومارکرها بطور همزمان بررسی گردند. البته دانشمندان بر سر اینکه باید دنبال مواد آلی تشکیل دهنده حیات زمینی یا حداقل چیزی شبیه به آن باشیم یا نه، هنوز به توافق چندانی نرسیده اندنرسیده‌اند. بسیاری از آنان اعتقاد دارند حیات سیارات دیگر الزامی برای شباهت داشتن به الگوهای آشنای زمینی ندارند و باید از این قید و بند رها شد. برخی دیگر معتقدند در حال حاضر ناچاریم تحقیقات خود را بر روی جستجوی سیارات و حیات زمین مانند متمرکز کنیم.

- ماورای منظومه شمسی: به خاطر فاصله زیاد زمین تا مرز منظومه شمسی در حال حاضر نمی تواننمی‌توان از گزینه ارسال سفینه برای بررسی وضعیت آنسوی منظومه شمسی استفاده کرد. بنابراین ناچاریم به اطلاعات بدست آمده از مشاهدات از راه دور بسنده کنیم. تا کنون بیش از 200۲۰۰ سیاره خارج منظومه شمسی شناسایی شده است ولی اغلب آنها متفاوت از ان چیزی هستند که بتوان انتظار حضور حیات در آنها را داشت. ماموریت فضایی "داروین" نام پروژه ایپروژه‌ای است که توسط آژانس فضایی اروپا (ESA) با هدف تحقیق دربارهٔ اتمسفر سیارات خارج منظومه شمسی مثل میزان گاز ازن و پراکسی راه اندازی شده است. وظیفه اصلی داروین جستجوی منابع بزرگ اکسیژن مولکولی، ازن، آب، دی اکسید کربن و متان در این سیارات است. به نظر می رسدمی‌رسد این پروژه با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. می دانیم درخشش یک ستاره بسیار بیشتر از درخشش سیاره اش است. این مطالعات می تواندمی‌تواند با بکار گیری ابزار آلات حساس طیف سنجیطیف‌سنجی که بتواند نور منحرف شده توسط سیاره دور را طوری آنالیز کند تا به ترکیب گازهای تشکیل دهنده اتمسفر پی ببرد به نتایج قابل قبولی نایل گردد. نکته کلیدی در اینجا اینست که این گازها در صورتی می توانندمی‌توانند به مقادیر قابل تشخیص برسند که بطور مستمر توسط سیستم‌های زیستی باز تولید شوند. هر مخلوط گازی که در اتمسفر سیاره ایسیاره‌ای شروع به گسترش می‌کند نمی تواندنمی‌تواند بوسیله واکنش‌های غیر زنده تولید شوند بلکه حاکی از فعالیت‌های زیستی روی آن سیاره است. اگر گازها توسط این فعالیت‌ها بطور مستمری بازتولید نشوند بصورت معدنی جذب کانی‌های سیاره شده و از غلظت آن کاسته می شودمی‌شود

در حال حاضر منظومه شمسی جدی‌ترین حوزه کاوش برای حیات فرازمینی است. کما اینکه اطلاعات ارزشمندی از سیارات همسایه خود داریم. این مسئله مرهون فاصله نسبتاً نزدیک ما با این سیارات است که می توانیممی‌توانیم با شیوه‌های کنونی کاوش در فضا، نمونه هایینمونه‌هایی از این سیارات را به زمین آورده یا آزمایشگاه‌های سیار خود را به آنجا اعزام کنیم. با اینکه 40۴۰ سال از اولین قدم انسان بر روی ماه میگذرد،می‌گذرد، اما هنوز نتوانسته ایمنتوانسته‌ایم پای بر روی مریخ بگذاریم. به نظر میرسدمی‌رسد وقوع این رویداد دست کم 30۳۰ سال دیگر خواهد بود. بیشتر اجرام منظومه شمسی در منطقه خارج از کمربند حیات قرار گرفته اندگرفته‌اند ( کمربند حیات منطقه ایمنطقه‌ای از منظومه شمسی است که بدلیل فاصله مناسب با خورشید دمای متعادلی داشته و آب در آنجا میتواندمی‌تواند به شکل مایع باقی بماند. از اینرو حیات در این مناطق می تواندمی‌تواند تشکیل و تداوم یابد. زمین و مریخ در کمربند حیات قرار دارند.). مثلاً عطارد آنقدر به خورشید نزدیک است که بیشتر به یک سیب زمینی برشته شده میماندمی‌ماند تا سیاره ایسیاره‌ای قابل زندگی. دمای سطح عطارد از 180۱۸۰- درجه سانتیگراد در کف دهانه‌های آتشفشانی در قطب ها،قطب‌ها، تا حدود 400۴۰۰ درجه در استوا متغیر است. همچنین این سیاره هیچ اتمسفری ندارد به این دلایل انتظار وجود حیات در آن کاملاً بیهوده خواهد بود.

[[زهره]] شبیه‌ترین سیاره به زمین در منظومه شمسی است. این سیاره را خواهر زمین نام نهاده اند،نهاده‌اند، دست کم به خاطر اندازه یکسان آن دو. در گذشته‌های دور شرایطی در سطح این سیاره برقرار بوده که شباهت زیادی به محیط امروزی زمین داشته است. ولی اکنون این سیاره به علت شرایط گلخانه ایگلخانه‌ای زیادی که در اتمسفرش دارد وضعیت دشواری برای زندگی پدید آورده. طوری که دیگر گرمای سوزان 460۴۶۰ درجه ای،درجه‌ای، باران‌های اسید سولفوریک، طوفان‌های غبار آلود و متراکم وجود هر گونه حیات سطح این سیاره را غیر محتمل می سازدمی‌سازد.

تصویر بر این است که ماه در نتیجه برخوردی میان یک زمین اولیه نیمه مذاب و یک جرم سیاره مانند به اندازه مریخ به وجود آمده باشد. نمونه‌های بدست آمده از ماموریت‌های فضایی [[برنامه فضایی آپولو|آپولو]] و لونا(Luna) هیچ اثری از زندگی و ترکیبی آلی در سطح ماه نشان نمی دهندنمی‌دهند. برخورد UVخشک و تشعشعات یونیزان خورشیدی به سطح عریان و بدون محافظ کره ماه امکان تشکیل مولکول هلی آلی که زیر بنای حیات اند را نمی دهدنمی‌دهد. به هرحال وجود ماه در نزدیکی زمین و چرخش انتقالی آن در طول سالیان نقش مهمی در توسعه حیات در روی زمین داشته است. زمین تنها سیاره منظومه شمسی است که قمری به این بزرگی دارد (نسبت به اندازه زمین). این نسبت بزرگی باعث می‌شود محور چرخش وضعی زمین در انحراف 5ر23۵ر۲۳ درجه نسبتاً پایدار باشد که باعث بوجود آمدن آب و هوا ثابت و جریان‌های هوایی و آب اقیانوس‌ها در طول میلیون‌ها سال شده است.

این سیاره سرخ رنگ هدف اصلی ما برای یافتن حیات فرازمینی و آثار آن در منظومه شمسی است. به یاری دانشمندان و کاوشگران مستقر در مریخ شواهد قانع کننده ایکننده‌ای بدست آمده مبنی بر اینکه مقادیر قابل توجهی آب بر روی این سیاره در دوران‌های گذشته وجود داشته است. ولی ما هنوز بطور دقیق نمی دانیم آب چه مدت در سطح این سیاره وجو داشته. یا اینکه احتمال دارد هنوز در زیر لایه‌های سطحی آب مایع در جریان باشد. بر اساس شواهد ریخت‌شناسی در دوران اولیه، مریخ اتمسفر متراکمی داشته است. ولی به علت اندازه کوچکترش در مقایسه با زمین و گرانش ضعیف تر، بادهای خورشیدی گازهای آن را به فضا پراکنده و فقط جو رقیقی از CO2CO۲ غنی شده برجای مانده است. دوسفینه وایکینگ (Viking) که در سال 1976۱۹۷۶ روی ماه فرود آمدند مجهز به ابزار شناسایی حیات و طیف سنجطیف‌سنج گازی بودند. این تجهیزات برای تحلیل خاک پیرامون سفینه‌ها مورد استفاده قرار گرفتند اما در شناسایی مواد آلی دچار مشکل شدند. این یافته‌ها شواهدی از نبود حیات در سطح این سیاره بود. ولی با کشف منطقه حاوی حیات در 100۱۰۰ متری زیر زمین در معادن طلای آفریقای جنوبی گمانه زنی هاییزنی‌هایی دربارهٔ امکان وجود چنین جایگاه‌های رشد میکروبی در لایه‌های زیرین آغاز شده است.

از سوی دیگر دانشمندان نگرانند که کاوشهای انسانی در سیاره مریخ برای کشف حیات خود موجب اختلال در طبیعت این سیاره شود. برای مثال [[مریخ‌نورد کیوریاسیتی]] که در سال 2011۲۰۱۱ به سوی مریخ پرتاب شد، به محض فرود آمدن بر سطح این سیاره شروع به حرکت خواهد کرد. حرکت سریع این مریخ‌نورد می تواندمی‌تواند آلودگی‌های زیستی احتمالی مانند انواع باکتری، ویروس یا میکروب که به چرخ‌های آن چسبیده‌اند را به سطح مریخ منتقل و با گذر چرخ هایچرخ‌های عقبی از روی آنها، به اعماق خاک مریخ نفوذ کنند و آغازی شود برای یک نوع خاص از زندگی مریخی.

=== وجود اقیانوس در گذشته مریخ ===

جدیدترین تحقیقات نشان می دهدمی‌دهد که تغییرات ارتفاع خطوط ساحلی مریخ در اثر جابه‌جایی محور چرخش مریخ است. به این صورت که احتمالا این قطب هاقطب‌ها بین 2۲ تا 3۳ میلیارد سال پیش حدود 3000۳۰۰۰ کیلومتر روی سطح این سیاره جابه‌جا شده اندشده‌اند. این جابه‌جایی قطب هاقطب‌ها موجب شده است که خطوط ساحلی ارتفاعی متغیر داشته باشند.

حتی اگر از زمین به مریخ نگاه کنید دشتی که قطب شمال آن را احاطه کرده است همانند ناحیه ایناحیه‌ای انباشته از رسوبات ته نشینته‌نشین شده در بستر یک اقیانوس است. در دههدههٔ ی 1980۱۹۸۰ تصاویر فضاپیمای وایکینگ چیزی شبیه دو خط ساحلی بسیار قدیمی را در نزدیکی قطب شمال مریخ نشان داد که طول آن هاآن‌ها چند هزار کیلومتربود و عوارضی مشابه با عوارض نواحی ساحلی زمین داشتند. این خطوط ساحلی با نام هاینام‌های عربستان(Arabia) و دوترونیلوس(Deuteronilus) مربوط به 2۲ تا 4۴ میلیارد سال قبل هستند.

در دههدههٔ ی 1990۱۹۹۰ نقشه بردار سراسری مریخ متعلق به ناسا سطح مریخ را با دقت 300۳۰۰ متر نقشه برداری کرد و متوجه شد که ارتفاع این خطوط ساحلی در نقاط مختلف تا چندین کیلومتر تغییر می کندمی‌کند و آن هاآن‌ها همانند موجی هاییموجی‌هایی با طول چند هزار کیلومتر هستند. در زمین ارتفاع این خطوط ساحلی تقریبا ثابت است٬است، به همین دلیل بسیاری از کارشناسان نظریه وجود اقیانوس هااقیانوس‌ها در مریخ را رد کردند.

دانشمندان دانشگاه برکلی به تازگی متوجه شده اندشده‌اند که تغییرات ارتفاع خطوط ساحلی مریخ در اثر جابه‌جایی محور چرخش مریخ است. به این صورت که احتمالا این قطب هاقطب‌ها بین 2۲ تا 3۳ میلیارد سال پیش حدود 3000۳۰۰۰ کیلومتر روی سطح این سیاره جابه‌جا شده اندشده‌اند. این جابه‌جایی قطب هاقطب‌ها موجب شده است که خطوط ساحلی ارتفاعی متغییر داشته باشند.

«میکائیل مانگا» ( Michael Manga) استاد دانشگاه برکلی و یکی از رهبران این تحقیق می گویدمی‌گوید: `جابه جایی محور چرخش مریخ باعث تغییر شکل سطح سیاره و به وجود آمدن پستی و بلندی در خطوط ساحلی شده است`. «تیلور پرون» (Taylor Perron ) محقق اصلی این تحقیق می گویدمی‌گوید: `در سیاراتی مانند زمین و مریخ که پوسته یپوستهٔ خارجی انعطاف پذیریانعطاف‌پذیری دارند٬دارند، سطح جامد رفتاری متفاوت با سطح اقیانوس دارد که باعث تغییرات غیریکسان سطح می شودمی‌شود`.

محاسبات پرون نشان می دهدمی‌دهد که مقاومت پوسته یپوستهٔ ارتجاعی مریخ باعث تغییرات ارتفاع این خطوط ساحلی شده است. پستی و بلندی هایبلندی‌های عربستان و دوترونیلوس به ترتیب 2.5۲٫۵ و 0.7۰٫۷ کیلومتر تغییرات ارتفاع دارند.

«مارک ریچاردز»( Mark Richards) یکی از محققان می گویدمی‌گوید: `نتیجه ینتیجهٔ تیلور بسیار زیباست. توضیح دادن سبب وجود این پستی و بلندی هابلندی‌ها با یک مدل ساده هیجان انگیز است. من هرگز نمی توانستمنمی‌توانستم چنین چیزی را از قبل پیش بینی کنم`.

وی می افزایدمی‌افزاید:` این مدل تایید می کندمی‌کند که مریخ در گذشته اقیانوس داشته است`.

محاسبات پرون٬پرون، مانگا٬مانگا، ریچاردز و همکارانشان نشان داد که دو خط ساحلی عربستان و دوترونیلوس در اثر جابه جاییجایی‌های های 50۵۰ و 20۲۰ درجه ایدرجه‌ای قطبین سیاره به وجود آمده اندآمده‌اند. فرضیه مانگا می‌گوید که علت جابه جایی 50۵۰ درجه‌ای، وجود اقیانوسی بزرگ در یکی از قطبین مریخ است. اگر جاری شدن آب باعث پر شدن قطب شمال سیاره شده باشد٬باشد، جرم این مقدار آب قادر بوده است محور چرخش را 50۵۰ درجه به سمت جنوب حرکت دهد و سپس با ناپدید شدن آب٬آب، محور دوباره به جای اصلی خود بازگشته است.

مانگا می گویدمی‌گوید که منبع ناشناخته یناشناختهٔ آب احتمالا سیل بسیار عظیمی در این سیاره به وجود آورده است که گواه آن وجود دره هایدره‌های بسیار بزرگ در دشت «تارسیس» مریخ است. سپس یا آب بخار شده یا به لایه هایلایه‌های زیرین نفوذ کرده است و نزدیکی سطح به صورت یخ زده و در اعماق به صورت مایع وجود دارد.

وجود چنین اقیانوسی در گذشته یگذشتهٔ مریخ هدف مناسبی برای مطالعات بعدی کاوش گرهای مریخی است.

منابع:

www.spaceflightnow.com

www.spaceref.com <ref>

قمرهای بزرگترین سیاره منظومه شمسی به دقت توسط فضاپیمای گالیله مورد بررسی قرار گرفته است. داده‌های مغناطیس سنجی حاکی از احتمال وجود اقیانوس آب مایع در زیر قشر منجمد قمر اروپا است. حالت مشابه آن ممکن است در قمرهای گانیمد(Ganymede) و کالیستو(Callisto) نیز وجود داشته باشد. اگر چه فواصل زیاد آنها از خورشید دریافت پرتوهای کافی از خورشید را ناممکن می سازدمی‌سازد و آب نمی تواندنمی‌تواند در سطح آن به شکل مایع یافت شود، ولی نیروهای حاصل از چرخش وضعی و جاذبه مشتری منابع گرمایی اندکی ایجاد می‌کند که می تواندمی‌تواند برای ذوب برخی یخها کافی باشد. البته با فرض اینکه آب مایع در قمر اروپا وجود داشته باشد، شانس تشکیل حیات و توسعه آن در این اقیانوس‌های زیرین بسیار اندک است زیرا هیچ منبع ترکیبات آلی در آن شناخته نشده است. با وجود اینکه احتمال می رودمی‌رود برخی مواد آلی در تماس با سطح قمر متراکم شوند ولی نقل و انتقال این مواد توسط صفحات یخی بسیار بعید بنظر می رسدمی‌رسد. البته به رغم این تردیدهای ماٌیوس کننده قمر اروپا هنوز در فهرست تحقیقات آتی حیات فرازمینی قرار دارد. گزینه هاییگزینه‌هایی مثل رصدهای راداری از روی زمین و اعزام کاوشگرها برای مطالعه این قمر مطرح است.

از زمانی که Gerhard Kuiper در سال 1944۱۹۴۴ گاز متان را در اتمسفر تایتان مشاهده کرد تصور بر این بوده که این قمر برای زندگی مناسب باشد. چرا که متان یکی از اصلی‌ترین محصول فرایندهای زیستی محسوب می شودمی‌شود. تایتان اتمسفر متراکمی از نیتروژن و سرشار از مواد آلی در فاز گازی خود دارد. این قمر لابراتواری طبیعی برای بررسی تشکیل مولکول‌های آلی پیچیده در مقیاس بزرگ در طول دوره‌های طولانی زمین‌شناسی بوده است. با وجود دمای پائین سطح تایتان که بسیار کمتر از دمای زمین می‌باشد آب مایع اصلاً در آن وجود ندارد. ولی این قمر شرایط نسبتاً متعادل و پایداری را برای تولیدات فرآیندهای حیاتی و فیزیکوشیمیایی که تشکیل دهنده شیمی آلی سیاره ایسیاره‌ای است فراهم می سازدمی‌سازد. اما هیچ کدام از کاوشگران کاسینی و هایژن (Huygen) اثری از حیات بر روی این قمر پیدا نکرده اندنکرده‌اند. اخیراً قمر دیگری از زحل بنام انکلادوس (Enceladus) توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است. این قمر از هنگامی مورد توجه قرار گرفته است که ناسا از کشف آبفشان‌های عظیمی بر روی این قمر توسط فضاپیمای کاسینی خبر داد. فوران‌های بزرگ مواد یخی در بالای قطب جنوب این قمر کیلومترها امتداد یافته است. عقیده بر این است که جریان‌های حاصل از آبفشان‌ها از منابع انباشته شده زیرین طغیان نموده اندنموده‌اند و احتمال دارد در زیر آنها آب مایع در جریان باشد. این در حالی است که دمای پوشش یخی در سطح این قمر به 200۲۰۰- درجه سانتیگراد می رسدمی‌رسد.

غول‌های یخی، اورانوس و نپتون به همراه پلوتو و کایپر(Kuiper) از خورشید بسیار دورند. دمای بسیار پائین آنها هیچ شانسی برای وجود آب مایع و حیات باقی نمی گذاردنمی‌گذارد. ولی کاوش این سیارات برای افزایس دانسته هایمان از چگونگی تشکیل منظومه‌های سیاره ایسیاره‌ای بسیار حائز اهمیت است.

دنباله دارها جزو اجرام کایپر یا قطعات غبارOort هستند که نیروی جاذبه سیارات خارجی آنها را به درون منظومه شمسی می کشاند و مدار آنها را دچار تغییر و تحول می سازندمی‌سازند. دنباله دارها حاوی مقادیر زیادی آب هستند، اکنون ما می دانیم دو سوم هسته دنباله دار هالی از آب منجمد تشکیل شده است. بقیه آن موادی متشکل از سیلیکات‌ها و مواد آلی مثل فرمالدهید، متانول و ... است. فناوری‌های اخیر وجود مواد آلی دیگر مثل مثل آمونیاک، متان، استیلن حتی مولکول‌های پیچیده نظیر سینواستیلن را در هسته دنباله دارها اثبات کرده اندکرده‌اند. با این حال ما تاکنون نتوانستیم ارزیابی مستقیمی از ترکیب هسته ستارگان دنباله دار انجام دهیم. ماٌموریت فضاپیمایRosetta متعلق به سازمان فضایی اروپا با سفینه Philae یکی از راهبردهایی است که با مطالعه دنباله دار 67P۶۷P/Churyumov-Gerosimenko در راه پرده برداشتن از اسرار این تکه یخ‌های سرگردان گام خواهد گذاشت.

جستجوی برای یافتن دنیاهای جدید همواره از اساسی‌ترین کوشش‌های بشر بوده است. اختر زیست‌شناسی چیزی غیر از تداوم این تلاش در قالب‌های جدید و علم گرایانه نیست که مطمئناً می تواندمی‌تواند ما را با ابعاد عمیق مفهوم زندگی روی سیاره منحصر بفردمان «زمین» بیش از پیش آشنا ساخته و ما را در کسب آگاهی از ارزش واقعی حیات در کائنات کمک کند نا از این سیاره زیبا و موجودات زنده آن بیشتر محافظت کنیم.

* [[زیست شناسیزیست‌شناسی]]

* مجله آستروبیولوژی