| ملیت = {{RUS}}
| تاریخ تولد = [[۹ سپتامبر]] [[۱۸۲۸ (میلادی)|۱۸۲۸ میلادی]]
| محل تولد = [[یاسنایا پالیانا]]<ref>Yasnaya Polyana</ref> از توابع [[استان تولا|تولا]]
| والدین =
| تاریخ مرگ = [[۲۰ نوامبر]] [[۱۹۱۰ (میلادی)|۱۹۱۰ میلادی]]
}}
'''لئو نیکلایویچ تولستوی''' {{به روسی|Лев Никола́евич Толсто́й}}، نویسنده و فعال سیاسی و اجتماعی روس است. زادروز وی [[۹ سپتامبر]] [[۱۸۲۸ (میلادی)|۱۸۲۸ میلادی]] در [[یاسنایا پالیانا]]<ref>Yasnaya Polyana</ref> از توابع [[تولا (شهر)|تولا]]، از توابع [[استان تولا]] است . تولستوی در روز ([[۲۰ نوامبر]] [[۱۹۱۰ (میلادی)|۱۹۱۰ میلادی]]) درگذشت و در زادگاه خویش به خاک سپرده شد.
تولستوی یکی از مشهورترین نویسندگان و بزرگ ترین شخصیتهای تاریخ [[روسیه]] است. رمانهای [[جنگ و صلح]] و [[آنا کارنینا]] جایگاه او را در بالاترین رده ی ادبیات داستانی جهان تثبیت کردهاند. تولستوی بهحدی در کشورش مشهور و محبوب است که اخیراً سکه طلای یادبودی بهاحترام وی ضرب شده است. تولستوی به رغم شهرت و محبوبیتی که با انتشار آثارش کسب کرد، زندگی خود را به شدت تغییر داد و به ساده زیستن روی آورد.
== زندگینامه ==
لئو در خانوادهای اشرافی و با پيشينه یپيشينهی بسیار قدیمی در یاسنایا پالیانا در ۱۶۰ کیلومتری۱۶۰کیلومتری جنوب مسکو زاده شد. مادرش را در دو سالگیدوسالگی و پدرش را در نه سالگینهسالگی از دست داد و پس از آن تحت سرپرستی عمهاش« تاتيانا» قرار گرفت. او در سال ([[۱۸۸۴ (میلادی)|۱۸۸۴ میلادی]]) در رشتهرشتهی زبانهای شرقی در دانشگاه [[قازان]] نامنویسینامنویسی کردکرد، ولی پس از سه سال، در تاریخ ([[۱۸۴۷ (میلادی)|۱۸۴۶ میلادی]])، تغییر رشته داد و خود را به دانشکدهدانشکدۀ حقوق منتقل كرد<ref>[http://www.ketabnews.com/detail-9-fa-81.html کتابنیوز]</ref> تا با کسب دانش [[وکالت]] به وضعیت نابسامان ۳۵۰ نفر [[کشاورز]] روزمزدروزمزد، که پس از مرگ پدر و مادرش به او انتقال یافته بودند،یافتهبودند، رسیدگی كند و با اصلاحات اراضی خود به شرایط رنجآور اجتماعی آنان خاتمه دهد.<ref name="dw">{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,6250441,00.html
| عنوان = تولستوی؛ صدمین سالروز مرگ خالق «جنگ و صلح»
== دوران خدمت در ارتش ==
تولستوی در سال ([[۱۸۵۱ (میلادی)|۱۸۵۱ میلادی]]) پس از گذراندان دوران مقدماتی نظام، در جنگهای قفقاز شرکت كرد . تجاربی که از زندگی سربازان کسب كرده بود، مبنای داستانهای قفقازی او شد و با نوشتن داستان ''کودکی'' در [[۱۸۵۲ (میلادی)|۱۸۵۲]] سهگانهای را آغاز کرد که با ''نوجوانی'' ([[۱۸۵۴ (میلادی)|۱۸۵۴]]) و ''جوانی'' ([[۱۸۵۷ (میلادی)|۱۸۵۷]]) آن را ادامه داد . با شروع جنگهای [[کریمه]] در سال ([[۱۸۵۴ (میلادی)|۱۸۵۴ میلادی]]) بهجبههبه یجبههی [[سواستوپل]] منتقل و بهخاطر ارسال گزارش های واقعی از صحنههای نبرد در کتاب خود به نام [[قصههای سواستوپل]]، نامش بهعنوان نویسندهای چیرهدست در ادبیات روسیه بهثبت رسید. او پس از سقوط سواستوپل به [[سن پترزبورگ]] رفت. در آنجا از ارتش کنارهگیری کرد و پس از آن به شهر خود بازگشت.
== اصلاحات اجتماعی و تعلیم و تربیت کودکان ==
لئو به لحاظ توجه احترامآميزی که بهآموزش و پرورش کودکان و نوجوانان داشت، در سال ۱۸۵۷ به مدت پنج سال از کشورهای اروپای غربی و با مشاهیر اروپا مانند: [[چارلز دیکنز]]، [[ایوان تورگنیف]]، [[فریدریش فروبل]] و [[آدلف دیستروِگ]]، دیدار كرد. پس از بازگشت بهکشورش، براساس تجارب نوآموخته، دست به یک رشته اصلاحات آموزشی زد و در همین راستا به پیروی از [[ژان ژاک روسو]]، به تأسیس مدارس ابتدایی در روستاها پرداخت. تولستوی از سال ([[۱۸۵۵ (میلادی)|۱۸۵۵ میلادی]]) به تناوببهتناوب در زادگاه خود [[ژاسناژا پولژانا]]، [[مسکو]] و [[سن پترزبورگ]] اقامت گزید. لئو در نامهای به یکی از خویشاوندانش که اداره امور دربار و مباشرت املاک [[تزار]] روسیه را بر عهده داشت، چنین نوشته است:
::«هرگاه بهمدرسه قدم میگذارم، با مشاهده چهرههای کثیف و تکیده، موهای ژولیده و برق چشمان ِچشمانِ این کودکان فقیر، دستخوش ناآرامی و انزجار میشوم و همان حالتی بهمن دست میدهد که بارها از دیدن شرابخواران مست، بر من مستولی شدهاست. ای خدای بزرگ! چگونه میتوانم آنها را نجات دهم؟ نمیدانم به کدام یک کمک کنم. من آموزش و پرورش را تنها برای تودهها میخواهم و نه کسی دیگر، مگر بتوانم [[پوشکین|پوشکینها]] و [[لومونوسف|لومونوسفهای]] آینده را از غرق شدن رهایی بخشم.»
تولستوی هیچگاه تفاوتی بین کودکان قائل نشد و دانشآموزان نخبه را از دیگران متمایز نکرد تا درخور ِدرخورِ توان و استعداد هر کودک، آموزش مناسب را به آنها ارزانی دارد.
پس از اینکه مدارس از سوی اداره سلطنتی تزار تعطیل شد، تولستوی به فعالیتهای فرهنگی و اهداف تربیتی ِتربیتیِ مورد علاقهاش ادامه داد. او با انتشار کتابهای سرگرمکننده با ترکیبی از علوم طبیعی و انسانی، همچنین داستانهای آموزشی بهویژه داستانهای [[ازوپ]]، کودکان را با ارزشهای اخلاقی، اجتماعی و معنوی آشنا نمود. میلیونها کودک روسی تا دهه دوم قرن بیستم با آموزش الفبای تولستوی، سال اول دبستان را آغاز نمودند. با اتخاذ این روش، تولستوی توانست در جنبش اصلاحات آموزشی وایجاد مدارس آزاد به گونه [[سامرهیل]]، مؤثر واقع شود.
== زناشویی با سوفیا ==
تولستوی در سال ([[۱۸۶۲ (میلادی)|۱۸۶۲]]) با دختر هیجدهسالهایهجدهسالهای با سلف ِسَلَفِ [[آلمان|آلمانی]]، به نام [[سوفیا آندر ژونا برس]] ([[۱۸۴۴ (میلادی)|۱۸۴۴]] - [[۱۹۱۹ (میلادی)|۱۹۱۹]])، ازدواج کرد و رمانهای جاودانهای به نام [[جنگ و صلح]] و [[آنا کارنینا]] را تألیف و منتشر ساخت. پشتیبانی همسر جوانش از فعالیتهای ادبی تولستوی که به روایتی ۱۴۰۰ صفحه از پیش نویس [[جنگ و صلح]] را بیش از هفت بار پاکنویس کردهاست، شایسته احترام است. رابطه این دو عاشقانه، ولی پرتنش بود. دفترچه یادداشتی که تولستوی در دوران پیش از ازدواج شرح زندگی خود را در آن مینوشت به دست سوفیا افتاد. در این دفترچه یادداشت شرح خوشگذارنیها و عیاشیهای تولستوی نوشته شده بود. تاثیر این مطالب بر سوفیا سنگین بود به طوری که مینویسد این دوران ''زننده و ناخوشایند'' و زندگی او در آن موقع ''غیرقابل پذیرش'' است. غرق شدن تولستوی در مسایل فلسفی در سالهای بعد نیز مشکلات زیادی برای این دو به همراه داشت. آنها با همدیگر ۱۳ فرزند مشترک داشتند که ۴ تا از آنها در کودکی مردند.<ref name="dw"/>
== جنگ و صلح، آناکارنینا ==
به گفته تولستوی [[آناکارنینا]] اولین رمان واقعی او و یک داستان حماسی منثور است. این رمان ماجرایی دراماتیک از عشق و سرخوردگی و شکست دارد. نسخه ی بازنویسی شدهای از آنا کارنینا از اچ وینترز، نویسندهی جوان آمریکایی اقتباسی امروزی از این کتاب است. در این روایت، در کنار حوادث و شخصیتهای رمان اصلی شخصیتهای تخیلی امروزی نیز حضور دارند.<ref name="dw"/>
وی در دفتر خاطراتش در اواسط سال ([[۱۸۵۰ (میلادی)|۱۸۵۰ میلادی]]) چنین مینویسد:
::''«چیزی در درونم شعله ورشعلهور است که بیش از نیکی دلبستهدلبستۀ آنم،آنم: شکوه و جلال.»''
== انقلاب درونی ==
* تکذیب وحدت تثلیث مقدس در وجود خدای واحد.
* تکذیب بکارت مریم مقدس، قبل و بعد از تولد مسیح.
* تکذیب رستاخیز مسیح، و ضدیت با مظهر لاهوتی -ـ ناسوتیناسوتیِ مسیح پسر خدا.
* تکذیب وقوع معجزه در مراسم [[عشای ربانی]]. (تولستوی، معجزه را به طوربهطور عام و اعجازاعجازِ تبدیل نان به تن ِتنِ مسیح را به طوربهطور خاص نفی کردهاست.)
تولستوی، مبارزات سوسیالیستها را نیز در جهت برقراری [[دیکتاتوری پرولتاریا]]، مردود دانسته و به عنوان پرچمدار انساندوستی و مخالف با جنگ و خونریزی شناخته شدهاست. آثار او نیز، جادهصافکن [[انقلاب ۱۹۰۵ روسیه]] نام گرفتهاست.
== سالهای پایانی ==
علاوه بر تضییقات حکومت، سخت گیریهای پلیس تزاری و ضبط پیشنویس رمانهایش در سال ([[۱۹۰۸ (میلادی)|۱۹۰۸ میلادی]])، مشکلات خانوادگی هم مزید بر آن شد. تولستویتولستوی، در آخرین روزهای حیات خودخود، بهاتفاق پزشک ِپزشکِ خانوادگی و دختر کوچکش، همسر خود را ترک و بهسوی جنوب روسیه مسافرتسفر نمودکرد. این،این آخرین سفر تولستوی در تاریخ ([[هفتم نوامبر]] [[۱۹۱۰ (میلادی)|۱۹۱۰ میلادی]]) در ایستگاه راه آهن[[راهآهن]] [[آستاپوفو]] بهپایان رسید. دو روز بعدبعد، در زادگاهش بهخاک سپرده شد.
== آثار تولستوی ==
=== رمان ===
* [[جنگ و صلح]]، - ترجمهترجمۀ کاظم انصاری، تجدید چاب با ترجمهترجمۀ [[سروش حبیبی]]
* [[رستاخیز (کتاب)|رستاخیز]]، - ترجمهترجمۀ [[محمدعلی شیرازی]]
* تریلوژی [[کودکی، نوجوانی، جوانی]]، - ترجمهترجمۀ [[غلامحسین اعرابی]]، انتشارات سمیر
* [[آناکارِنینا]]، -ترجمۀ ترجمه محمد علیمحمدعلی شیرازی، تجدید چاپ با ترجمهترجمۀ جواد امیرانی -امیرانی، منوچهر بیگدلی خمسه -خمسه، سروش حبیبی -و فازار سیمونیان
* [[قزاقان]]، - ترجمهترجمۀ مهدی مجاب
=== رمانچه ===
* [[حاجیمراد]]، - ترجمهترجمۀ رشید ریاحی،ریاحی (چاپ قبلی با ترجمهترجمۀ حسین صادقاوغلی)
* [[مرگ ایوان ایلیچ]]، - ترحمهترحمۀ لاله بهنام و کاظم انصاری (طبق شرح فوق)
* [[سونات کرویتزر]] (موسیقی مرگ)، - ترجمهترجمۀ عبدالله شاه سیاه-شاهسیاه، با نام «سونات کرویتسرکرویتْسِر»، در کتاب مرگ ایوان ایلیچ و داستانهایداستانهای دیگر ( شامل سه داستانداستانِ بابا سرگئی،سرگئی (پدر سرگی)، مرگ ایوان ایلیچ و سونات کرویتسرکرویتْسِر) ترجمهترجمۀ کاظم انصاریانصاری، انتشارات جامی
* [[کوپن تقلبی]]، - ترجمهترجمۀ رضا علیزاده
* [[سعادت خانوادگی و داستان هایداستانهای دیگر]] (شامل دو سوار و زمین نوردزمیننورد)، ترجمهترجمۀ حسین تفرشیان و گامایونگامایون، انتشارات جامی
=== داستان کوتاه ===
* [[باباسرگئی|سرگیوس پیر]] (پدر سرژیو/ بابا سرگئی)/ -پدر ترجمهسرگی)، ترجمۀ [[امیرهوشنگ آذر]] و [[کاظم انصاری]] (طبق شرح فوق٬فوق)٬ همچنین [[سروش حبیبی]] و مهناز صدری
* [[ارباب و نوکر]]، - ترجمهترجمۀ مهران محبوبی ([http://www.zarsara.com/products/152265-%d8%a7%d8%b1%d8%a8%d8%a7%d8%a8-%d9%88-%d8%a8%d9%86%d8%af%d9%87.aspx ارباب و بنده]، -ترجمهترجمۀ سروش حبیبیحبیبی، نشر چشمه)
* [[طبل میانتهی]] و هفت داستان دیگردیگر، - ترجمهترجمۀ منوچهر ضرابیضرّابی
* [[سه پرسش]]، - ترجمهترجمۀ پریسا خسروی سامانی، تجدید چاپ با ترجمهترجمۀ جمال میرخلف
* [[داستانهای سواستوپول]]، - ترجمهترجمۀ پرویز نظامی
* [[پولیکوشکا]]، -ترجمۀ سیداحمد عقیلیعقیلی، [[انتشارات امیرکبیر]]
* [[دو سوار]]
* [[شیطان (کتاب)|شیطان]]، ترجمهترجمۀ پرویز نظامی و ترجمهترجمۀ سعید نفیسی و جعفر شریف در کتاب داستانهای برگزیده یا شاهکارهای کوتاهکوتاه، [[انتشارات جامی]]
* [[تمشک]]، -ترجمۀ ترجمهعلیرضا علی رضا جباریجباری، [[نشر افکار]]
=== نمایشنامه ===
* بار دانش,دانش، ترجمهیترجمۀ عباسعلی عزتی,عزتی، نشر چشمه,چشمه، 1391.
{{سر* خط}}نوری در تاریکی میدرخشد و پتر خباز (دو نمایشنامه),، ترجمهیترجمۀ عباسعلی عزتی,عزتی، انتشارات افراز,افراز، 1392.
=== هنر و ادبیات ===
* [[هنر چیست؟]]، - ترجمهترجمۀ [[کاوه دهگان]]
=== سایر آثار ===
* [[داستانهایی برای بچهها]]، - ترجمهترجمۀ آرش محرمی
* [[اعتراف و سرشماری در مسکو]]، - ترجمهترجمۀ اسکندر ذبیحیان-ذبیحیان، [[اعترافات]]، ترجمهترجمۀ هوشنگ فتح اعظمفتحاعظم و ترجمهترجمۀ سعید فیروزآبادی تحتبا عنوان [[اعتراف من]]، انتشارات جامی
* [[تمشک]] ( مجموعه داستان )، ترجمهترجمۀ [[علی آذرنگ]]
* [[پول و شیطان]]، ترجمهترجمۀ رضا علیزاده
* [[عید پاک (کتاب)|عید پاک]]، - ترجمهترجمۀ محسن سلیمانی
* [[مورچه و کبوتر]]، - ترجمهترجمۀ [[باقر محمودی]]
* [[بهترین داستانهای کودکان و نوجوانان]]، - ترجمهترجمۀ مریم خالقی، تجدید چاپ با ترجمهترجمۀ مجید رزاقی -رزاقی، نسرین مهاجرانی -مهاجرانی، س. صارمی
* [[خداوند حقیقت را میبیند اما صبر میکند]]، - ترجمهترجمۀ پریسا خسروی سامانی، تجدید چاپ با نام جدید: ([[سرانجام حقیقت آشکار خواهد شد]]، - ترجمهترجمۀ صادق سرابی.)
* [[جوانی بربادرفته]]، - ترجمهترجمۀ کامران ایراندوست
* [[بیست و سهبیستوسه قصه]]، ترجمهترجمۀ همایون صنعتی زادهصنعتیزاده، انتشارات قطره
* [[محکوم بیگناهبیگناه]]، - ترجمهترجمۀ احمد نیک آذرنیکآذر
* [[عشق بی پایانبیپایان]]، - ترجمهترجمۀ [[حسین نوشین]] و گامایون
* [[نامههای تولستوی]]، - ترجمهترجمۀ [[مشفق همدانی]]
* [[زمین نوردزمیننورد]]، - ترجمهترجمۀ [[ابراهیم یونسی]]، تحتبا عنوان [[داستان یک اسب]]، انتشارات فردا
== ادبیات در بارهبارۀ تولستوی ==
* [[شرح مفصل احوال و آثار لئو تولستوی نویسندهنویسندۀ نامدار روسیه-]]، نوشتۀ [[هانری تروایا]]، - ترجمهترجمۀ غلامرضا سمیعی
* [[فیلسوفان جنگ و صلح]]، -نوشتۀ و. ب. گالیگالی، - ترجمهترجمۀ محسن حکیمی
* [[زندگی و افکار تولستوی]]، -نوشتۀ [[هنری گیفورد]]، - ترجمهترجمۀ ابوتراب سهراب
* [[تولستوی -(کتاب)|تولستوی]]، اشتفاننوشتۀ سوایگ[[اشتفان -تسوایگ]]، ترجمهترجمۀ [[ذبیحالله منصوری،منصوری]]، تجدید چاپ با ترجمهترجمۀ محمدعلی کریمی
* [[تولستوی -(کتاب)|تولستوی]]، هنرینوشتۀ گیفوردهنری -گیفورد، ترجمهترجمۀ [[علیمحمد حقشناس]]
* [[زندگینامه و برگزیدههای آثار تولستوی]]، -نوشتۀ هانری تراویاتراویا، - ترجمهترجمۀ قاسم بذل جوبذلجو
* [[نگاهی تازه به جنگ و صلح]]، -نوشتۀ [[محمدرضا سرشار]] ([[رضا رهگذر]])
* [[لئو تولستوی -(کتاب)لئو پاتریشیاتولستوی]]، گاردننوشتۀ پاتریشیا -گاردن، مترجمترجمۀ [[شهرنوش پارسیپور]]
* [[زندگانی تولستوی]]، -نوشتۀ [[رومن رولان]]، -ترجمۀ ترجمه[[ناصر فکوهی|ناصر فکوهی،فَکوهی]]، تجدید چاپ با ترجمهترجمۀ [[علیاصغر خبرهزاده]]
* [[مقالاتی دربارهدربارۀ تولستوی]]، -نوشتۀ [[ولادیمیر ایلیچ لنین]]، - ترجمهترجمۀ سپیدرودی
== پانویس ==
|