اولمک: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Olmec Heartland Overview 4.svg|چپ|بندانگشتی|350px|نقشه تمدن اولمک.]]

'''تمدن اولمک''' (Olmec) نخستین تمدن در مکزیک و نخستین تمدن در [[قاره آمریکا]] بود. اولمک‌ها در مناطق پست گرمسیری جنوب مرکزی مکزیک، محل ایالت‌های امروزی وراکروز و تاباسکو زندگی می‌کردند.{{سخ}}

تمدن اولمک در [[سان لورنزو تنوختیتلان]]<ref>San Lorenzo Tenochtitlán</ref> از حدود سال ۱۱۵۰ ق. م تا ۹۰۰ ق. م و در سایر جاهای نزدیکتر به ساحل خلیج مکزیک از سال ۸۰۰ ق. م تا ۴۰۰ ق. م شکوفا گردیده و پیش از نابودی بر فرهنگ بخش‌های دیگری از آمریکا مرکزی تأثیر گذاشته‌است.<ref>لحمیان، رضا: آب، پیدایش و انتقال تمدن‌ها. در نشریه: اطلاع‌رسانی و کتابداری» کتاب ماه هنر» خرداد و تیر ۱۳۸۲ - شماره ۵۷ و ۵۸. ص۹۷.</ref>

 

 

هنر اولمک در پیکرتراشی تاکید بر تجسم بخشیدن به کودکانی چاق با چهره‌های پف کرده و دهانی نیمه باز همراه با نیشخند بود که بر روی هم علایم صورت گربهٔ وحشی را آشکار می‌سازد و در حقیقت چنین پیداست که آن قوم خود را از نسل گربه‌سانان می‌دانستند.<ref>محمدپناه، بهنام: اسرار تمدن مصر باستان. تهران: نشر سبزان. ۱۳۸۶. شابک: ۹۶۴-۸۲۴۹-۳۵-۰</ref>

با سقوط این دو شهر تمدن اولمک نابود شد، اما فرهنگ و سنت‌های این قوم مانند پرستش [[جگوار]] (پلنگ خالدار آمریکایی)، کنده‌کاری بر روی [[یشم سبز]]، کشاورزی، دست نوشته‌ها و نظم اجتماعی آن‌ها بعدها در آمریکای مرکزی و جوامع جنوبی ادامه پیدا کرد.<ref>محمدپناه، بهنام: اسرار تمدن مصر باستان. تهران: نشر سبزان. ۱۳۸۶. شابک: ۹۶۴-۸۲۴۹-۳۵-۰</ref>

 

در حدود سال ۱۲۵۰ ق. م تمدنی در نقطه‌ای از نواحی مرتفع جنگلی که امروزه سان لورنزو تنوختیتلان نامیده می‌شود و مشرف بر دره [[رودخانه کوآتزاکوآلکوس]]<ref>Coatzacoalcos</ref> رودخانه‌ای که در سمت شمالی دشت [[تهوآنتپک]]<ref>Tehuantepec</ref> را در خلیج مکزیک آبیاری می‌کند، ایجاد شد. این منطقه نخستین جایی است که در آن قدیمی‌ترین تمدن شناخته شده در آمریکا کشف شده‌است. تمدنی که کاشفان امروزی آن را تمدن اولمک نامیده‌اند.<ref>لحمیان، رضا: آب، پیدایش</ref>

 

تمدن اولمک پیرامون [[۱۲۰۰ (پیش از میلاد)|۱۲۰۰ پیش از میلاد]] آغاز شد و در [[۴۰۰ (پیش از میلاد)|۴۰۰]] سال پیش از میلاد مسیح منقرض شد. تا ۲۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح افراد ساکن در [[قاره آمریکا]] شروع به کشت و رشد اولین غلات خود، [[ذرت]] کردند و شهرهایی را بنا نهادند. در حدود ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، شهرهای کوچکی به این تمدن داخل شدند و تمدن مشخص و پابرجایی بوجود آمد. مراکز این شهرها ویژگیهای جشن‌ها را با اهرام و میدان‌گاه‌های دارای دیوار بودند. اولین مراکز از این نوع در سان لورنزو بود و یکی دیگر هم در [[لاونتا]] قرار داشت. هنرمندان اولمک شکل‌های پلنگ و انسان‌ها را از سفال و سنگ سبز و مجسمه بزرگ سر امپراتور، که در هر شهر مهم نصب شده بود، تراشیده بودند. کاشت و استفاده از ذرت در حدود ۷۵۰۰ سال تا ۱۲۰۰۰ سال پیش آغاز شده‌است. (اصلاح شده برای تغییرات خورشیدی)<ref> [//en.wikipedia.org/wiki/Maize#Origin_of_maize]</ref> سوابق اولیه از کشتزارهای کم ارتفاع و پست بوته‌های ذرت و تاریخ آنها به ۵۱۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد<ref>[http://www.scienceblog.com/community/older/2003/I/20035654.html Agriculture's origin may be hidden in 'invisible' clues<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> اما با وجود این، خانواده‌های حکومت کننده، حتی احاطه خود را بر سرزمین‌های تابع خود از دست دادند و تمدن اولمک در ۴۰۰ سال پیش از میلاد با تغییر ظاهر و ویرانی سان لورنزو و لاونتا دو شهر مهم این تمدن منقرض شد. این تمدن به عنوان فرهنگ تمدن آمریکایی میانه شناخته شده‌است. تمدن اولمک تمدن مایا را که اولین ساختار آن در حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح شروع شده و نفوذ آن بر تمدنهای آینده ادامه دارد، توسعه داده‌است.<ref> [//en.wikipedia.org/wiki/Maya_civilization]</ref>

 

 

در سرزمین اصلی اولمک کشاوزان از کوهستان‌های شمالی تخته سنگ وارد کرده بر رویش کنده‌کاری می‌کردند. سنگ کالایی بود که در سرزمین پر از گل و لجن آنها به سختی به دست می‌آمد. باتلاق‌نشینان دوام و ماندگاری سنگ را ارج می‌نهادند. از سنگ تندیس‌های کوچک و بزرگ می‌ساختند و در آیین‌های مذهبی اولمک و اغلب به عنوان هدیه برای انداختن در چشمه به کار می‌بردند. مراکز آیینی آن‌ها متشکل بود از اهرام، میدان‌ها، گورستان‌ها و یادمان‌ها.

مجمسه‌سازی اولمک گویای این بوبد که [[شمن‌ها]] ادعا می‌کردند که به شکل [[جگوار]] در می‌آیند تا برای آموزش مردمشان در دنیای ارواح فعالیت کنند. مجمسه‌های انسان – جگوار ممکن است معرف آن باشد.

 

نوعی توپ بازی در محوطه‌های رسمی اولمک انجام می‌شد که جزو مراسم عادی بود. تیم‌های رقیب به تقلید برخوردهای اسطوره‌ای مربوط به عالم ارواح می‌پرداختند. این بازی و سایر فعالیت‌های اولمک تا زمان ورود اروپائیان نیز ادامه داشت.

 

== نگارخانه ==

{{پانویس}}

{{ویکی‌انبار-رده|Olmec}}

{{پیشاکلمبی}}

 

[[رده:تمدن‌ها]]

[[رده:سرخ‌پوستان]]

[[رده:کلمه‌ها و عبارات به زبان ناهواتل]]

 

{{Link FA|pt}}