'''معانی''' یا '''علم معانی''' یکی از شاخههایشاخههای سهگانهٔسهگانهٔ [[علوم بلاغی]] در [[ادبیات]] است. معانی علم به اصول و قواعدی است که به یاری آنها کیفیت مطابقهٔ کلام با مقتضای حال و مقام شناخته می‌شود. موضوع آن الفاظی است که رسانندهٔ مقصود گوینده باشد و فایدهٔ آن آگهی بر اسرار بلاغت است در نظم و نثر.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = | نشانی = http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-82b3b58db69b483db6714b4381350b52-fa.html |عنوان =معانی | ناشر = لغتنامهلغتنامه دهخدا | تاریخ=}}</ref>
علم معانی دارای اصول و قواعدی که رعایت آنهاآنها به سخنران و یا نویسنده امکان میدهدمیدهد:
* احوال گوناگون مخاطبان را باز شناسد و از مقام و موقعیتهایموقعیتهای گوناگون آگاه شود؛
* کلام خود را منطبق و متناسب با آن احوال و موقعیت‌های متفاوت ایراد کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = | نشانی = http://www.farsicity.ir/index.aspx?siteid=40&pageid=24429 |عنوان =بلاغت | ناشر = دانشگاه مجازی مصطفی (ص) | تاریخ=}}</ref>
== تاریخچه ==
به طور کلی می‌توان گفت که اساس ِ بلاغت چه در شرق و چه در غرب دو کتاب ارسطو، یعنی [[بوطیقا]] و [[رطوریقا]]ست. از دیگر کتابهایکتابهای قدیمی که می‌توان در این زمینه نام برد: «بدعت» نوشتهٔ [[سیسرو]] و [[اصول خطابه]] نوشتهٔ کنتیلیان است. [[عبدالقاهر جرجانی]] یکی از نظریه‌پردازان بلاغت در ایران و اسلام به شمار می‌آید. جرجانی بلاغت را علمِ معانی‌النحو می‌خواند و دامنهٔ آن را منحصر به ساختارهای نحوی زبان می‌داند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = | نشانی = http://www.vazna.ir/?p=981 |عنوان =نگاهی به کتابِ «معانی» دکتر شمیسا | ناشر = مجله ادبی وازنا | تاریخ=}}</ref>
== معانی در شعر فارسی ==
معانی و بیان از مهمترینمهمترین دانشهایدانشهای ادبی‌اند و کتابهایکتابهای بسیاری در این زمینه به زبانهایزبانهای عربی و فارسی نوشته شده است. از آنجاآنجا که بیشتر کتابهایکتابهای نگاشته شده بر اساس زبان و ادبیات عرب نگاشته شده‌اند،شده‌اند، به نکات بلاغی زبان فارسی کمتر پرداخته شده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = شمیسا، سیروس | نشانی = http://www.vazna.ir/?p=981 |عنوان =معانی | ناشر =کتابنامه، بانک اطلاعات و فروشگاه بزرگ کتاب ایران | تاریخ= بهمن ماه ۱۳۷۲}}</ref>
== کتابهاییکتابهایی پیرامون معانی==
* [[درر الادب]] از [[حسامالعلماءحسامالعلماء آق ولی]]، سال ۱۳۱۵ شمسی،
* [[هنجار گفتار]] از [[نصرالله تقوی]] چاپ ۱۳۱۷،
* [[تقریرات بدیعالزمانبدیعالزمان فروزانفر]] سال ۱۳۲۳،
* [[آیین سخن]]، دکتر ذبیح الله صفا، چاپ ۱۳۳۷،
* [[فنون بلاغت]] از [[جلالالدینجلالالدین همایی]] ۱۳۳۹.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = امینی، محمدرضا | نشانی = http://www.rasekhoon.net/article/show/214691/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%8A-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D9%88-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D8%AC-%D8%A2%D9%86/ |عنوان = بازنگری مبانی علم معانی و نقد برداشتهای رایج آن| ناشر =راسخون | تاریخ=}}</ref>
