نبرد قلعه دم‌دم: تفاوت میان نسخه‌ها

اسکندر‌بیگ ترکمان در توصیف قلعۀ دمدم می‌نویسد:

قلعۀ مذكور بر بالاى كوه بلندى از سنگ يكپارچه طولانى كم‌عرض واقع شده كه سطح آن گاو دنبال است دو طرف آن كه شمالى و جنوبى است دره عميقى است كه از پائين به بالا جز نردبان خيال نتوان رفت و از غايت ارتفاع محتاج بحصار نبوده و حصار نكرده از دو طرف ديگر كه عرض قلعه است شرقى آن در بلندى است كه بجبال اتصال دارد و حصارى مضبوط مرتفع مع بروج عالى ساخته يك دروازه دارد و غربى آن كه به زمين نزديكتر است و حصار استوار ترتيب داده يك دروازه در جانب جنوبى حصار دويم قرار داده‌اند كه از دروازه تا روى زمين راهى است در ميان سنك در نهايت تنگى كه عبور يك سوار از آنجا به غايت دشوار است و سيبه پيش بردن بجز دو طرف كه شرقى و غربى باشد ميسر نيست و در جانب شرقى از پاى حصار تا يك تير پرتاب سنگ يك لخت است كه از نقب زدن و جسر كندن مصون است و در منتهاى آن بر روى سنگ كنار دره از خوف نقب و ممانعت نقبچيان برجى عظيم در غايت ارتفاع اساس نهاده‌اند كه فى الحقيقة آن هم قلعچه‌ايست كه باصل قلعه اتصال يافته و تا آن برج بدست درنيايد محال است كه سيبه به پاى قلعه توان برد و آب قلعه از حوض بزرگى است كه به آب باران پر مى‌شود اما در ميان دره جانب شمالى حريم قلعه چشمه‌ايست كه آب‌قليلى داده و امير خان تنقيه آن چشمه كرده بر سر آن حوضى فراخور آب ساخته كه از اول شب تا صبح پر مى‌شود و يك روز شرب خواص اهل قلعه را كفايت مى‌كند و بر روى حوض گنبدى ساخته پشت آن را به زمين هموار كرده‌اند كه از نظر بيرونيان پوشيده و پنهانست و آن را سولق مى‌نامند و بجهت محافظت حوضخانه و آب بردن برجى در جنب ديوار قلعه واقع شده و باصل قلعه متصل گشته و در جانب جنوبى يخدانى در جنب قلعه ترتيب داده‌اند كه در زمستان بيخ و برف پر مى‌كنند و حوضى در زيراب آن ساخته شده كه هر چه در تابستان و شدت گرما از يخ و برف آب شود در حوض جمع شده در هنگام قلت آب و گرما بكار آيد و اين يخدان را نيز قلعچه كرده تيرانداز و تفنگ‌انداز بقاعدۀ مقرر گذاشته كمال استحكام داده‌اند و آن را بوزلق و قارلق نيز مى‌گويند و راه آن نيز بدستور راه سولق بر بيرونيان مخفى است. مجملا قلعه مزبور مشتمل بر پنج قلعه است يكى اصل قلعه و يكى قلعۀ پائين و يكى سولق و يكى بوزلق و يكى برج بزرگ بيرون دروازه شرقى كه مذكور شد هر پنج در كمال استحكام كه پيك تيزگام اوهام را عبور و مورچۀ خيال را مرور بر آنها در نظر شب‌روان حوادث دور مى‌نمايد.<ref>ترکمان، اسکندر‌بیگ، «تاریخ عالم آرای عباسی»، ج 2، صص 796-797.</ref>