قوم‌نگاری: تفاوت میان نسخه‌ها

«'''مردم نگاری''' Ethnographie» یکی از مهم ترین روش های پژوهش در مطالعات مردم‌شناسی است که بر مشاهده همراه با مشارکت در زندگی جامعه مورد مطالعه، مصاحبه و توصیف مبتنی است و با روش های کمی، پرسشنامه‌ای و مبتنی بر [[آمار]] در سایر [[علوم انسانی]] تفاوت دارد. در [[پژوهش]] مردم نگاری ، زمینه [[پژوهش]] و گروه انسانی باید محدود و کوچک باشد تا تعداد محدودی پژوهشگر از این طریق بتوانند منطقه را مورد مطالعه قرار دهند. از این روست که مطالعه مونوگرافی (تک نگاری) در حوزه مطالعات مردم شناسی اهمیت بسیار دارد. تحلیل مردم شناسانهٔ جنبه های مختلف گروه های انسانی مبتنی بر مطالعه مردم نگاری حوزه مورد بررسی است که به ویژگی های اقلیمی، اقتصادی، معیشتی، اجتماعی، خانوادگی، مذهبی، سیاسی، حکومتی، آیین ها و مراسم، اعتقادات و باورها، هنر،[[هنر]]، ادبیات شفاهی و سایر شئون و جزئیات و جنبه های زندگی می پردازد.<ref>بسنیه 4</ref>

مردم نگاری عبارت است از مطالعه دقیق و همه جانبهٔ تظاهرات مادی و غیر مادی فعالیت های انسانی در جامعه ای محدود. این تعریف و خصوصاً اصطلاحات «دقیق» و «همه جانبه»، باعث شده است که مردم نگاری و [[مردم شناسی]] اشتباه شود. اما عبارت «تظاهرات مادی و غیر مادی فعالیت های انسانی»، قلمرو مردم نگاری را محدود می کند. به تعبیری دیگر، مردم نگاری را می توان مطالعهٔ توصیفی مردم نامید. منتهی این توصیف دارای آن چنان نظم و ضوابط حساب شده ای است که می تواند جوابگوی مطالعات و تجزیه و تحلیل های بعدی قرار گیرد. مردم نگاری، معمولاً به طرح [[فرضیه]] و [[نظریه]] نمی پردازد. زیرا مردم نگاری ها به منزلهٔ گزارش هایی توصیفی برای به دست آوردن اطلاعات است و در نتیجه مقایسه، فرضیه و اظهار نظر یا نظریه در مراحل بعدی قرار دارد.<ref>روح الامینی 97</ref>

مردم شناسی و مردم نگاری دو رشته فرعی از انسان شناسی فرهنگی هستند. مردم نگاری صرفاً جنبه توصیفی داشته و فقط اطلاعاتی از [[فرهنگ]] ها را بدون هر نوع تفسیری ارائه می کند. مردم شناسی اطلاعات به دست آمده را طبقه بندی می کند و از دیدگاه انسان شناسی که مبتنی بر جریان [[تکامل]] انسان و رفتار انسانی است، ارائه می دهد و به تحلیل داده ها می پردازد تا صحت و سقم آن ها را که بیانگر روابط و کارکرد عوامل مختلف آن [[فرهنگ]] ویژه است، به دست دهد.<ref>ادیبی 14</ref>

[[انسان]] برای این که محیط طبیعی پیرامون خود را برای زندگی آماده کند از آب،[[آب]]، خاک،[[خاک]]، سنگ،[[سنگ]]، چوب،[[چوب]]، [[گیاهان]] و [[حیوانات]] استفاده می کند تا بتواند از آن ها ابزار و ادوات تهیه کند، یعنی ابزار و ادواتی که حیات فرهنگی جوامع به آنها وابسته است. اشکال اجتماعی، فعالیت های تکنیکی را عرضه می کنند و با توجه به وظیفه ای که در سلسله مراتب خدمت به انسان به عهده دارند، می توان آن ها را تقسیم بندی کرد.

وسایلی که انسان به کمک آن ها محیط پیرامون خود را برای زندگی مساعد می کند در سرزمین های مختلف و بر اساس خصوصیات طبیعی هر منطقه، متفاوت و متغیرند. شناخت روابط انسان و فعالیت های تکنیکی جامعه، با مطالعه محیط طبیعی و جغرافیایی وی که [[اکولوژی]] نامیده می شود، بررسی را معنی دار می کند.

هر [[جامعه]] یا گروه اجتماعی دارای قواعد و مقرراتی است که ضامن ادامه حیات آن جامعه یا گروه است. مطالعه این مجموعه، که شامل روابط خویشاوندی، مقررات قضایی، نحوه اداره جامعه و نظایر آنهاست و بالطبع با سایر [[نهادهای اجتماعی]] در ارتباط است، از موضوعات مردم نگاری به شمار می آید و بر اساس تقسیم بندی های علمی مکاتب کشورهای انگلوساکسون «انسان شناسی اجتماعی» را تشکیل می دهد.

دید جامعه نسبت به زندگی دینی و هنری و بالاخره [[زبان]] و [[ادبیات]] نیز از جمله مسائلی است که مردم نگاری در سلسله مراتب مطالعه و تحقیق به آنها می پردازد.<ref>روح الامینی 98، 99، 100 و 101</ref>

محدود کردن صوری و کمی، اولین قدم روش تحقیق است. ولی هر قدر هم که جامعه ای محدود و کوچک باشد اهمیت کیفی تکنیک ها، ضوابط، روابط و بالاخره خصوصیات فرهنگی جامعه محدود نمی شود. بنابراین برای احتراز از کلی نویسی و تحقیقات سطحی، پژوهشگران الزاماً یک [[نهاد اجتماعی]] و حتی محدود تر، یک موضوع را انتخاب می کنند و بالطبع با انتخاب یک موضوع، فرصت و امکان بررسی آن را در ابعاد مختلف و در ارتباط با نهادهای دیگر فراهم می کنند. مونوگرافی، که به معنی تحقیق و نگارش یک واحد است، در واقع «واحد موضوعی» را شامل می شود و نه واحد جغرافیایی را. با این محدود کردن واحد، محقق می تواند در آن زمینه ای که تبحر دارد به تحقیق و مطالعه بپردازد.

در تحقیقات مردم نگاری، کثرت افراد نه تنها مشکلی را حل نمی کند بلکه خود ممکن است مانعی برای تحقیق باشد. بدین منظور توصیه می شود که حتی المقدور تعداد محقق کم و حداکثر از سه نفر تجاوز نکند و آن هم در صورتی که هر یک از سه نفر از نظر تخصص و ویژگی های فردی مکمل یکدیگر باشند. با این وجود، تجربه نشان داده است که در هر حال تحقیقات انفرادی ثمره و نتیجه ای بهتر و بیشتر داشته است. اخیراً تحقیقات دسته جمعی با برنامه های چند ساله بر اساس روش ژرفانگر و برای مطالعه یک منطقه متداول شده است که علاوه بر شناخت، آبادانی منطقه را نیز مورد نظر دارد. بدین ترتیب که یک مؤسسه یا [[سازمان]] با همکاری جغرافی دان، زمین شناس، [[باستان شناس،شناس]]، پزشک،اقتصاد[[پزشک]]،اقتصاد دان، [[جامعه شناس]] و مردم نگار به تحقیق می پردازد تا سرانجام بتواند با هماهنگی جنبه های مختلف تحقیق، برای منطقه برنامه ریزی کند. حال آن که در چنین مواردی نیز موضوعات تحقیق عملاً از یکدیگر مجزا هستند و ماحصل کار، مجموعه ای است از تحقیقات و نه یک تحقیق دسته جمعی.

پرسشنامه یکی از وسایل مطالعه کمی و آماری [[جامعه شناسی]] است که به جواب های رسمی و استخراج مقدار درصد منتهی می شود. روش پرسشنامه ای و خصوصاً اطلاعات نسبی و رسمی و مقدار درصد بندرت در تحقیقات مردم نگاری مورد استفاده قرار می گیرد.

مهمترین اسناد و مدارکی که معمولاً در مطالعه و تحقیق مردم شناسی مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از: '''اسناد مکتوب''': یکی از راه های جمع آوری اطلاعات در یک جامعه، استفاده از قباله ها، عقد نامه ها، قراردادها و بطور کلی همه اسناد مکتوب است. این اسناد و مدارک نه تنها می تواند راهنمای مطالعه در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، خویشاوندی و اعتقادی باشد، بلکه در تحقیقات مردم نگاری نیز نقش بنیانی دارد. '''مدارک شفاهی''': یادداشت کردن اطلاعات شفاهی، افسانه ها، قصه ها، حوادث تاریخی و سایر جنبه های دانش عامه از جمله روش های جمع آوری اطلاعات است که گاه حائز کمال اهمیت است. '''عکس و صدابرداری''': [[تکنولوژی]] جدید دو امکان دیگر به ثبت و ضبط وقایع و امور تحقیقاتی افزوده است. فیلمبرداری از حرکات و حالات، امکان دیگری در بیان و تفسیر موضوعات مردم نگاری است و تهیه فیلم های مردم نگاری، کوششی مؤثر در شناختن و شناساندن جنبه های تکنیکی و تظاهرات فرهنگی جامعه است. '''جمع آوری ابزار و تشکیل موزه های مردم نگاری''': با توجه به اینکه شناخت ابزار و ادوات پایه مطالعات فرهنگی جامعه است، ایجاد، تکامل و انطباق ابزار، ادوات و نحوه کاربرد آن ها اولین و مهمترین قدم در مردم نگاری است. مردم نگار در کنار مطالعات دیگر، می کوشد که ابزار و ادواتی را که گویای تکنیک ویژه سنتی است جمع آوری کند و بدین ترتیب موزه های مردم نگاری حاصل رهاوردهای سفرهای تحقیقی است. وجود ابزار و ادوات در موزه ها، شناخت و مقایسه وسایل را آسان می کند و در صورت کامل بودن مجموعه وسایل، اجازه می دهد که میدان عمل ابزار، در غرفه های موزه بازسازی شود.<ref>روح الامینی 102، 104، 105، 107</ref>