قالی ترکمن: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Samaneh gandomi (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Samaneh gandomi (بحث | مشارکت‌ها)
ابرابزار
خط ۱:
== تاریخچه ==
'''قالی ترکمن''' گونه‌ای [[قالی ایرانی]] و از [[صنایع دستی]] همین خطه<ref>منطقه</ref> است که امروز و در گذشته تولید می شده است.
ترکمن هاترکمن‌ها اصلتا گروهی از ترکان [[مغول]] هستند که از سال هاسال‌ها پیش در شرق [[دریای خزر]] و نوار شمالی [[ایران]] به گونهگونهٔ ی چادر نشینیچادرنشینی زندگی می کنندمی‌کنند.[[مارکوپولو]]،جهانگرد، ایتالیایی،درجهانگرد ایتالیایی، در شرح سفر خود به آسیای شرقی ضمن تعریف از اسب هااسب‌ها و قاطرهای ترکمنی از فرش هایفرش‌های ظریف و زیبای آن هاآن‌ها نیز یاد می کندمی‌کند.ترکمن هاترکمن‌ها به 5۵ طایفه یطایفهٔ مهم به شرح زیر تقسیم می شوندمی‌شوند:
# [[سالور]]
# [[ساریخ]]
خط ۷:
# [[یموت]]
# [[تکه]]
ترکمن هاترکمن‌ها بیشتر در [[ترکمنستان]] زندگی می کنندمی‌کنند و عده ایعده‌ای از طایفه یطایفهٔ یموت و تعدادی هم از طایفه یطایفهٔ تکه در ایران زندگی می کنندمی‌کنند. قالی بافی در میان اقوام ترکمن همانند تمامی عشایر ایرانی یک خصیصه و عادت همیشگی است.دستبافته هایدستبافته‌های ترکمن صرفا بر اساس ضرورت بافته می شوندمی‌شوند و البته شماری از بافته هایشان نیز خالی از تجمل وزیبایی نیست.<ref group="">2</ref>
==فرش بافی ترکمن==
یموت های ایرانی در فرش بافی استاد و ماهر هستند و با ذوق بسیار دستبافته های با ارزشی می بافند. در میان بافته های طایفه ی یموت ، بافته های تیره آتابای در درجه ی اول اهمیت قرار می گیرد.و پس از آن نوبت به دستبافته های تیره جعفر بای می رسد.تیره ی کوچکی از این طایفه به نام [[کوگلان]] ها نیز به طور مطلق در ایران زندگی می کنند و بیشتر در کار خورجین بافی هستند.گروهی از افراد ایل تکه که بعد از [[انقلاب روسیه]] به ایران آمده‌اند. بهترین فرش های ترکمنی را می بافند.فرش های آنها دو پوده بوده و با گره ترکی بافته می شوند.گاهی تارها را و به ندرت تمام [[الیاف فرش]] را از جنس ابریشم انتخاب می کنند. آنها دستبافته های مرغوب خود را به فروش نمی رسانند و طبق سنت به عنوان جهزیه ی دختران خود نگه می دارند.فرش های ترکمنی ایرانی از نظر تراکم نسبت به فرش های ترکمنی روسی متراکم تر و کوبیده تر است.
فرش های ترکمنی بر روی دستگاه های افقی (زمینی) بافته می شوند.از جمله طرح های معروف این ایلات می توان به ترکمن قاشقی،ترکمن آخال(بخارا) و یا طرح چشم غزال و همچنین طرح چهار فصل که مخصوص بافندگان ایل تکه است و از مشخصات آن این است که زمینه ی فرش با خاج کوچکی که در وسط آن طراحی شده به 4 قسمت تقسیم می شود.معمولا در بالا وپایین فرش های ترکمنی و بعد از [[حاشیه]] قسمت های اضافی بافته می شوند که شانه نام دارند و این کار در دیگر مراکز فرش بافی ایران رایج نیست.در روزگار گذشته بیشتر پشم های ترکمن صحرا با [[رنگ های طبیعی]] رنگ می شدند اما امروزه تا حدودی [[رنگ های شیمیایی]] نیز به کار می رود.فرش های ترکمن در اندازه های بین 1تا 12 متر مربع و در رنگ های قرمز لاکی،آبی سرمه ای،سبز پر رنگ،سفید و بژ بافته می شوند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=نصیری |نام=محمدجواد |کتاب=افسانه جاویدان فرش ایران | ناشر=فرهنگسرای میردشتی |سال=}}</ref>
بافندگان ترکمن پس از اینکه یک رج بافته شد،برای فشردن پود بر روی رج بافته شده و شروع رج بعدی،دونفری شانه(دفتین) را می کوبند و سعی می کنند ضرب پای اسبی را تقلید کنند که چابک سواری ترکمن با آن می تازد؛گاهی صدای پای اسب نزدیک وگاهی دور می شوند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=بلاغی |نام=ذبیح ا... |کتاب=نیازجان و قالی ترکمن | ناشر=فرهنگان |سال=}}</ref>
==رنگ در فرش ترکمن==
رنگ در فرش ترکمن محدود است.رنگ هایی که سابقا در فرش ترکمن استفاده می شده 5 رنگ بوده است :
#سفید
#سیاه
#سبز تیره
#لاکی تیره
#لاکی متمایل به زرد اما این 5 رنگ بعدها توسط شخصی به نام نیاز محمد نیازی به 12 رنگ رسید و رنگ هایی که اضافه شد شامل : طوسی،دارچینی،عبایی،قهوه ای روشن،قهوه ای تیره،طلایی،نخودی،آبی آسمانی بودند.در زیر موادی که رنگ ها را از آن ها می گرفته اند؛ بیان شده است.
#لاکی:گرد ریشه ی روناس
#قهوهای:پوست گردو+ریشه روناس
#دارچینی:پوست گردو+روناس+پوست انار
#نخودی:زاج سفید+پوست انار
#طوسی یا موشی:زاج سیاه+پوست انار
#مشکی:پوست گردو+نیل
#زیتونی:پوست انار+برگ مو+پوست گردو<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=بلاغی |نام=ذبیح ا... |کتاب=نیازجان و قالی ترکمن | ناشر=فرهنگان |سال=}}</ref>
 
== فرش بافی ترکمن ==
یموت هاییموت‌های ایرانی در فرش بافی استاد و ماهر هستند و با ذوق بسیار دستبافته هایدستبافته‌های با ارزشی می بافندمی‌بافند. در میان بافتهبافته‌های هایطایفهٔ طایفهیموت، ی یموت ، بافته هایبافته‌های تیره آتابای در درجه یدرجهٔ اول اهمیت قرار می گیردمی‌گیرد. و پس از آن نوبت به دستبافته هایدستبافته‌های تیره جعفر بای می رسدمی‌رسد.تیره یتیرهٔ کوچکی از این طایفه به نام [[کوگلان]] ها‌ها نیز به طور مطلق در ایران زندگی می کنندمی‌کنند و بیشتر در کار خورجین بافی هستند. گروهی از افراد ایل تکه که بعد از [[انقلاب روسیه]] به ایران آمده‌اند. بهترین فرش هایفرش‌های ترکمنی را می بافندمی‌بافند.فرش هایفرش‌های آنها دو پوده بوده و با گره ترکی بافته می شوندمی‌شوند. گاهی تارها را و به ندرت تمام [[الیاف فرش]] را از جنس ابریشم انتخاب می کنندمی‌کنند. آنها دستبافته هایدستبافته‌های مرغوب خود را به فروش نمی رسانندنمی‌رسانند و طبق سنت به عنوان جهزیه یجهزیهٔ دختران خود نگه می دارندمی‌دارند.فرش هایفرش‌های ترکمنی ایرانی از نظر تراکم نسبت به فرش هایفرش‌های ترکمنی روسی متراکم تر و کوبیده تر است.
فرش هایفرش‌های ترکمنی بر روی دستگاه هایدستگاه‌های افقی (زمینی) بافته میمی‌شوند. شوند.از جمله طرح هایطرح‌های معروف این ایلات می توانمی‌توان به ترکمن قاشقی،ترکمنقاشقی، ترکمن آخال (بخارا) و یا طرح چشم غزال و همچنین طرح چهار فصل که مخصوص بافندگان ایل تکه است و از مشخصات آن این است که زمینه یزمینهٔ فرش با خاج کوچکی که در وسط آن طراحی شده به 4۴ قسمت تقسیم میمی‌شود. شود.معمولا در بالا وپایین فرش هایفرش‌های ترکمنی و بعد از [[حاشیه]] قسمت هایقسمت‌های اضافی بافته می شوندمی‌شوند که شانه نام دارند و این کار در دیگر مراکز فرش بافی ایران رایج نیست. در روزگار گذشته بیشتر پشم هایپشم‌های ترکمن صحرا با [[رنگ هایرنگ‌های طبیعی]] رنگ می شدندمی‌شدند اما امروزه تا حدودی [[رنگ هایرنگ‌های شیمیایی]] نیز به کار می رودمی‌رود.فرش هایفرش‌های ترکمن در اندازه هایاندازه‌های بین 1تا۱تا 12۱۲ متر مربع و در رنگ هایرنگ‌های قرمز لاکی،آبیلاکی، سرمهآبی ای،سبزسرمه‌ای، سبز پر رنگ،سفیدرنگ، سفید و بژ بافته می شوندمی‌شوند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=نصیری |نام=محمدجواد |کتاب=افسانه جاویدان فرش ایران | ناشر=فرهنگسرای میردشتی |سال=}}</ref>
بافندگان ترکمن پس از اینکه یک رج بافته شد،برایشد، برای فشردن پود بر روی رج بافته شده و شروع رج بعدی،دونفریبعدی، دونفری شانه (دفتین) را می کوبندمی‌کوبند و سعی می کنندمی‌کنند ضرب پای اسبی را تقلید کنند که چابک سواریچابک‌سواری ترکمن با آن میمی‌تازد؛ تازد؛گاهیگاهی صدای پای اسب نزدیک وگاهی دور می شوندمی‌شوند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=بلاغی |نام=ذبیح ا... |کتاب=نیازجان و قالی ترکمن | ناشر=فرهنگان |سال=}}</ref>
 
== رنگ در فرش ترکمن ==
رنگ در فرش ترکمن محدود است.رنگ هاییرنگ‌هایی که سابقا در فرش ترکمن استفاده می شده 5۵ رنگ بوده است :
# سفید
# سیاه
# سبز تیره
# لاکی تیره
# لاکی متمایل به زرد اما این 5۵ رنگ بعدها توسط شخصی به نام نیاز محمد نیازی به 12۱۲ رنگ رسید و رنگ هاییرنگ‌هایی که اضافه شد شامل : طوسی،دارچینی،عبایی،قهوهطوسی، ایدارچینی، روشن،قهوهعبایی، ایقهوه‌ای تیره،طلایی،نخودی،آبیروشن، قهوه‌ای تیره، طلایی، نخودی، آبی آسمانی بودند. در زیر موادی که رنگ هارنگ‌ها را از آن هاآن‌ها می گرفته اند؛گرفته‌اند؛ بیان شده است.
# لاکی:گرد ریشه یریشهٔ روناس
# قهوهای:پوست گردو+ریشه روناس
# دارچینی:پوست گردو+روناس+پوست انار
# نخودی:زاج سفید+پوست انار
# طوسی یا موشی:زاج سیاه+پوست انار
# مشکی:پوست گردو+نیل
# زیتونی:پوست انار+برگ مو+پوست گردو<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=بلاغی |نام=ذبیح ا... |کتاب=نیازجان و قالی ترکمن | ناشر=فرهنگان |سال=}}</ref>
 
== منابع ==
* فرش ایران. فضل الله حشمتی رضوی. چاپ سوم. دفتر پژوهش هایپژوهش‌های فرهنگی. تهران. ۱۳۸۰
* افسانه جاویدان فرش ایران. محمدجواد نصیری. فرهنگسرای میردشتی
* نیازجان و قالی ترکمن. ذبیح ا... بلاغی. فرهنگان
{{قالی ایرانی}}