داستان عاشیقی: تفاوت میان نسخه‌ها

داستان عاشیقی، به مثابه یکی از ارکان [[عاشیق|موسیقی عاشیقی]] ، نوعی روایت است که [[عاشیق|عاشیقها]] در گردهماییها و، به ویژه، در [[قهوه خانه عاشیقلار]]، اجرا می‌کنند. قسمت های منثور این ژانر هنری را [[عاشیق]] روایت میکند و بخش های منظوم آن را همراه با نواختن '''ساز عاشیقی''' به آواز میخواند.<ref name="Aspects of Altaic Civilization">{{cite book|last=Sinor|first=Denis|title=Aspects of Altaic Civilization III: Proceedings of the Thirtieth Meeting of|date=1997|publisher=Curzon Press|location=Surrey|pages=27-58}}</ref>

در زبان ترکی اسلامبولی لغت عربی '''حکایه''' را برای داستان عاشیقی استفاده می‌کنند و امروزه این واژه در زبان‌های اروپایی نیز جا افتاده است.<ref>{{cite book|last=Reichl|first=Karl|title=Medieval Oral Literature|date=2012|publisher=Walter de Gruyter GmbH|pages=695-697}}</ref> در زبان ترکی آذری کلمه ''دستان'' (از ریشه داستان فارسی) مورد استفاده است ولی مفهوم آن مشخصا داستان‌هایی است که حول ماجراهای عشقی یک [[عاشیق]] شکل گرفته اند.<ref>{{cite book|last=Oldfield Senarsla|first=Anna|title=Women Aşiqs of Azerbaijan: Tradition and Transformation|date=2008|publisher=Proquest LLC|location=Ann Arbor|page=18}}</ref> فراق [[عاشیق]] از معشوق، در این روایتها، نه بخاطر بی‌وفائی معشوق که بعلت قضای روزگار اتفاق می‌افتد و عشق همواره دو طرفه است.<ref name="Shah Ismail">{{cite journal|last=Gallagher|first=Amelia|title=The Transformation of Shah Ismail Safevi in the Turkish Hikaye.|journal=Journal of Folklore Research|volume=46|issue=2|pages=173–196}}</ref>

آملیا قلعه گر (Amelia Gallagher)، بر اساس تحقیقات ایلهان باشگوز (İlhan Başgöz)<ref>{{cite book|last=Silay|first=Kemal|title=Turkish Folklore and Oral Literature: Selected Essays of I˙lhan Başgöz|date=1998|publisher=Indiana University|location=Bloomington}}</ref> الگوی کلی زیر را برای داستان عاشیقی ارائه داده است:<ref name="Shah Ismail"/> ''داستان با تولد [[عاشیق]] آغاز شده و با ازدواج او پایان می‌یابد. صحنه با توصیف خانواده و زادگاه او چیده میشود. آنگاه یک بحران، عمدتاً اجاق کوری والدین [[عاشیق]]، به میان کشیده شده و اغلب با تولد [[عاشیق]] بر طرف میگردد. بحران کانونی روایت در نوجوانی [[عاشیق]] هنگامی جلوه میکند که او از طریقی غیبی (معمولاً در خواب) عاشق میشود.''<ref>Baṣgöz, I. (1967). Dream Motif in Turkish Folk Stories and Shamanistic Initiation. Asian Folklore Studies, 26(1), 1-18.</ref> ''در حین همین رویای صادقه استعداد هنری به [[عاشیق]] اعطا میشود و او بعد از بیداری به سرودن آوازهای عاشقانه، نواختن ساز، و آواز خوانی قادر شده و عشق خود را در قالب موسیقی بیان میکند. از آن لحظه ساز همواره همراه [[عاشیق]] است که در فراق معشوق آواره شده است. ادامه داستان را ماجراهایی تشکیل میدهند که در طی آنها [[عاشیق]] موانع را یکی بعد از دیگری تا وصل به معشوق، با تکیه بر هنر خود، بر طرف میکند.''

از آنجا که داستانهای عاشیقی ماهیتا شفاهی هستند، در طی تکامل خود دچار دگردیسی می‌شوند و یک داستان به چندین گونهٔ مختلف در میاید. از این نقطه نظر تعداد این داستان‌ها بسیار زیاد است. با این‌حال اغلب [[عاشیق|عاشیقها]] تعدادی از داستانهای معروف را حفظ هستند. ایلهان باشگوز لایک لیست بیست و شش تایی از اینها را نام برده است.<ref name="Turkish Hikaye-Telling">Basgoz, I. (1970). Turkish Hikaye-Telling Tradition in Azerbaijan, Iran. Journal of American Folklore, 83(330), 394.</ref> در زیر ما یک لیست از معروفترین داستانها را ارائه می‌کنیم.