اندازه کتاب: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
بدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳:
علت بوجود آمدن قطعهای مختلف برای کتاب، استفاده آسانتر یا متناسب با نوع کاربرد هر کتاب بودهاست بطور مثال کتابی که به راحتی بتواند به همراه افراد باشد و فضای زیادی اشغال نکند بایستی مثلا در قطع جیبی [[صحافی]] گردد. استفاده از اندازههای مختلف در بهبود کار مؤثر خواهد بود.
امروزه، قطع کتاب نشاندهنده تعداد دفعات تاشدن کاغذ در چاپخانه نیز هست که منجر به تشکیل ورقهای کتاب میشود.<ref>سلطانی، پوری؛ راستین، فروردین. دانشنامه کتابداری و اطلاعرسانی. ذیل «قطع کتاب»</ref> بهطور مثال کاغذ دوورقی با چهار صفحه در قطع رحلی، چهارورقی با هشت صفحه در قطع وزیری، و هشتورقی با شانزده صفحه در قطع رقعی برابر است.<ref>صافی، قاسم. از چاپخانه تا کتابخانه. تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۸۱</ref>
خط ۱۶:
* بغدادی: اندازه دقیق این قطع مشخص نیست، ولی از گفته [[رشیدالدین فضلالله]] (۶۴۸؟- ۷۱۸ق.)، در وقفنامه [[ربع رشیدی]] چنین برمیآید که ابعادی بزرگتر از نسخههای مرسوم داشته است؛
* بغلی: ۵×۷ سانتیمتر.
* قطع بیاض یا بیاضی: از جانب طول آن باز و بست میشده و
* جانمازی: با ابعاد ۷×۱۲ سانتیمتر که معمولا برای قرآن و کتابهای دعا بهکار میرفته است؛
* قطع حمایلی: قطعی بودهاست به طول و عرض ۱۲×۶ سانتیمتر. وجه تسمیة این قطع به حمایلی، این است که نسخههایی را که در قطع مزبور بودهاست به صورت
* قطع بغلی: این قطع که معادل [[قطع جیبی]] بزرگ در روزگار ماست. دارای طول و عرض تقریبی ۷×۵ سانتیمتر بودهاست.
* قطع خشتی:از کهنترین قطعهای [[نسخههای خطی]] است به طول و عرض همسان و برابر. به شکل مربع که طول و عرض آن مساوی است و در سدههای نخست تمدن اسلامی بسیار رایج بوده است. هماکنون اغلب برای
* قطع رحلی:<ref name="razavi"/> در ابعاد بیشتر از ۲۵×۳۵ سانتیمتر که به انواع کوچک، متوسط، و بزرگ تقسیم میشود. این قطع را به این جهت رحلی میگویند که هنگام خواندن کتاب قطع رحلی، آن را بر روی چهارپایة چوبی – یعنی رحل – قرار میدادهاند. قطع مزبور دارای اندازههای تقریبی زیر است:
** رحلی کوچک: طول ۴۲، عرض ۲۷ سانتیمتر.
** رحلی متوسط: طول ۵۰، عرض ۳۰ سانتیمتر.
** رحلی بزرگ: طول ۶۰، عرض ۳۰ سانتیمتر. عموماً نسخههای کتابهایی چون [[قرآن مجید]]، [[مثنوی]] [[مولوی]]،
* قطع سلطانی یا تیموری: با ابعاد ۳۰×۴۰ سانتیمتر، بیشتر نسخههای نفیسی را که برای شاهان و شاهزادگان در دوره [[تیموریان]] (۷۷۱-۹۱۱ق.)، استنساخ میشد، در این قطع میساختند. نمونه مشهور آن
* طومار: اتصال اوراق کتاب بهگونهای که به شکل لوله در آید. معمولا در تهیه طومارها از کاغذهایی با عرض کم استفاده میشد. هر چند که طول آنها بسیار متغیر بودهاست. برای نگهداری طومار، اغلب محفظهای به همان شکل میساختند؛
* نیمربعی: ۱۰×۱۸ یا ۹×۱۷ سانتیمتر؛
|