خط میخی هخامنشی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
SaMin SAmIN (بحث | مشارکتها) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۲:
== ساختار و ویژگیها ==
دبیره پارسی باستان که از چپ به راست نوشتهمیشده، ۳۶ نویسهٔ ملفوظ، ۷ یا ۸ [[ایدهنگار]]، تعدادی نویسهٔ عددی، و یک جداکنندهٔ کلمات دارد. از ۳۶ نویسهٔ ملفوظ، سه نویسه [[واکه]]، سیزده نویسه [[همخوان (زبانشناسی)|همخوان]] مستقل، و بیست نویسه همخوانهایی هستند که شکل آنها بسته به واکهای که پس از آنها میآید تغییر میکند. [[اندیشهنگار|اندیشهنگارهای]] این دبیره برای مفاهیم [[شاه]] ({{میخی هخ|SHAH}})، [[کشور]] ({{میخی هخ|DAHYAAUSH}} و {{میخی هخ|DAHYAAUSH-2}})، [[خدا]] {{میخی هخ|BAGA}} [[زمین]] ({{میخی هخ|BUUMISH}})، و [[اهورامزدا]] (;{{میخی هخ|AURAMAZDAA}} و {{میخی هخ|AURAMAZDAA-2}}؛ برای حالت عادی و{{میخی هخ|AURAMAZDAAHA}}؛ برای [[حالت اضافی]]) به کار میروند. به نظر میرسد که این ایدهنگارها در دوران داریوش اول استفاده نمیشدهاند، بلکه تنها در کتیبههای خشایارشا و جانشینانش وجود دارند. اعداد با استفاده از پنج شکل اصلی برای یک، دو، ده، بیست، و صد تشکیل میشوند. به دلیل شباهت حروف این دبیره به میخ، به این دبیره و چند دبیره دیگر که به این دبیره شباهت ظاهری دارند [[دبیره میخی]] گفته میشود. این دبیره از سادهترین دبیرههای میخی است. تنها [[دبیره میخی اوگاریتی]] است که از آن
==== ایدئوگرامها ====
خط ۴۹:
از میان شاهان هخامنشی تنها کسی که پدرش شاه نبود [[داریوش بزرگ|داریوش]] بود. بنابراین ابتدا کلمهٔ شاه از روی تکرار به فواصل نسبتاً برابر (فلان شاه فرزند بهمان شاه فرزند...) حدس زده شد. از روی این دوقرینه نام داریوش خوانده شد و به کمک منابع [[یونان|یونانی]] و اسم شاهان هخامنشی سایر نویسهها نیز خوانده شدند. [[گروتفند]] [[آلمان|آلمانی]] و [[راولینسون]] [[بریتانیا|بریتانیایی]] نقشی کلیدی در این فرایند داشتند. پژوهشگران و [[زبانشناسان]] با خواندن کتیبههای میخی ملاحظهکردند که با زبانی که شباهت بسیاری با [[سانسکریت]] (زبان باستانی هند) دارد مواجهند. سانسکریت زبانی کاملاً شناختهشده در آن زمان بود. به این ترتیب کتیبههای هخامنشی خوانده شدند.
در سال ۱۶۲۱م. سیاح [[ایتالیا|ایتالیایی]] به نام [[پیترو دلاواله]] از کتیبههای [[تختجمشید]] چند علامت میخی نقاشی کرد و با خود به [[اروپا]] برد و به حدس خود گفت که این دبیره باید از چپ به راست خوانده شود. [[شاردن]] جهانگرد فرانسوی در سال ۱۶۷۴م. یکی از کتیبههای [[ایرانی]] را در سیاحتنامه خود ترسیم کرد و کنت کای لوس در ۱۷۶۲ م. تصویر گلدانی از مرمر را که بر روی خود کتیبههایی از سه دبیره میخی و یک [[دبیره هیروگلیف مصری|دبیره مصری]] داشت انتشار داد و زمینه را برای تحقیق باز کرد. در سال ۱۷۶۵م. کارس تنس نیبور دانمارکی کتیبههایی از [[پاسارگاد]] کپی برداشت و معلوم کرد که دبیرههای این کتیبهها از سه نوع است و سادهترین آنها مرکب از چهل و دو علامت میباشد.
نکتهٔ جالب توجه اینست که همان طور که گفته شد کتیبهٔ [[سنگنوشته بیستون|بیستون]] و اکثر کتیبههای [[تخت جمشید]] (پارسه) به سه زبان ایلامی، [[بابلی]]([[اکدی]]) و [[پارسی باستان]] نوشته شدهاند. از این رو پس از رمز گشایی دبیره میخی هخامنشی، دبیره بابلی و پس از آن دبیره ایلامی(به طور ناقص) رمز گشایی شدند. باید توجه داشت که حجم لوحهای گلی و کتیبهها به این دو زبان چند هزار برابر کتیبههای فارسی باستانیاست. به علاوه این دودبیره حتی در زمان هخامنشیان سابقهای چندهزار ساله داشتند! پس باید گفت دانشهای نوین آشورشناسی و سومرشناسی و عیلامشناسی همه مدیون دبیره میخی هخامنشیاند.
|