آمودریا: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Aral map.png|thumbبندانگشتی|leftچپ|250px|رودخانهٔ آمو پس از سرچشمه گرفتن در کوه‌های مرزی تاجیکستان و افغانستان با گذر از مرز افغانستان و پس از گذر از ترکمنستان و ازبکستان با پیوستن به رود [[سیر دریا]] به دریاچهٔ آرال می‌ریزد.]]

'''رودخانه آمو''' یا '''جیحون''' (به [[یونانی|یونانی باستان]]: '''Oxus/Ὄξος/اُکسوس'''<ref>Encyclopaedia of Islam, 'ĀMŪ DARYĀ'</ref><ref> [http://loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-79a88de154384f06be1e4612ac5baced-fa.html وبگاه لغتنامه دهخدا]، بازیابی در ۳۰ دسامبر ۲۰۰۸.</ref> که یونانی‌شدهٔ نام [[پارسی باستان]] رود: '''وَخش'''<ref>حسن پیرنیا، ''تاریخ ایران باستان''، جلد سوم، چاپ پنجم، تهران: دنیای کتاب، ۱۳۷۰، ص ۲۲۰۵</ref> است) پرآب‌ترین رود [[آسیای میانه]] است که رود دوم [[سیر دریا ]] است.آمودریا از کوههای [[پامیر]] سرچشمه گرفته و حدود ۱۱۲۶ کیلومتر از آن در قسمت مرزهای شمالی [[افغانستان]] با [[تاجیکستان]]، [[ازبکستان]] و [[ترکمنستان]] جاری است. بخش‌هایی از آن قابل کشتیرانی است. در سواحل آن [[شیرخان بندر]] و [[بندر حیرتان]] قرار گرفته، که کالاهای صادراتی یا وارداتی افغانستان به کشورهای [[آسیای میانه]] از این طریق مبادله می‌شود.

[[استرابون]] نقل می‌کند که کالاهای [[هندوستان]] به وسیله این رودخانه تا [[دریای خزر]] حمل و از آن‌جا از طریق [[رود کورا]] به [[دریای سیاه]] فرستاده می‌شد. هنگامی که [[اسکندر]] به [[ایران]] حمله کرد، این رودخانه به دریای خزر می‌ریخت و از آن پس مسیر آن تغییر کرد و چون [[مغول|مغو‌ل‌هامغول‌ها]] شهر [[اورگنج]] پایتخت [[خوارزمشاهیان]] را تصرف کردند رودخانه مزبور را با تغییراتی در مسیر آن به طرف دریای مازندران جاری ساختند و این صورت تا سه قرن بعد از آن تاریخ دوام داشت و از آن پس به حالت کنونی برگشت. آنتونی جنکینسون انگلیسی که در زمان [[شاه طهماسب اول]] صفوی از طریق [[خیوه]] و [[بخارا]] به دربار [[صفویه]] آمد، می‌گوید رودخانه اکسوس به دریای ختا می‌ریخت و مسلماً دریایی را که وی نام می‌برد همان [[دریاچه آرال]] است.<ref>تاریخ سرزمین ایران، عباس پرویز، انتشارات نگاه، 1390.</ref>

{{انبارویکی‌انبار-رده|Amu Darya}}