'''مملوک‌ها''' یا '''ممالیک''' سلسله سربازانفرماندهان [[ترک|ترکی]] بود که در [[شام]] و [[مصر]] فرمانروایی یافتند.
[[ایوبیان]]سلاطین مانندممالیک بیشتر،فرماندهان سلسلههایاسلامیترکی همبودند زمانکه خوددر برایطول پشتیبانیحکومت وخود نگهداریبر خویشمصر لازمو دیدندشام کهاز شماریطلایی ازترین غلامانادوار رابهتاریخ خدمتاین خوددو درآوردندسرزمین وممالیکرا ازرقم میانزدند همیننگهبانانبرخاستند. در گذر دوقریب سدهبه وسه قرن نیم فرمانروایی مملوکان، دو سلسله از پادشاهان که تا اندازه‌ای بطور ساختگی از یکدیگر جدا شده‌اند، به فرمانروایی نشستند.<ref>{{یادکرد|کتاب=سلسله‌های اسلامی |نویسنده=کلیفورد ادموند بوسورث |ترجمه=فریدون بدره‌ای |ناشر =مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه) |چاپ= |شهر= |سال=۱۳۷۱|صفحه=ص۱۰۸ |شابک=}}</ref>▼
دولت ممالیک که قریب به مدتسیصد ۲۷۵ سال فرمانروایی منطقه را در دست داشت، دولتی به سامان و با شکوه بود که با وجود جنگهای داخلی و آشوب‌های سیاسی انبوه وکشمکشهایتوانست طایفه‌ای توانستتمدن تمدنیدرخشانی ایجاد کند که آثار آن هنوز در [[مصر]] و [[سوریه]] باقی است، به ویژه که پادشاهان این دولت به دانش‌ها و فنون توجه تام داشتند. از دید نظامی نیز پادشاهان مملوک توانستند با نیرویدرایت بی‌اندازه‌ای،و لیاقت بسیار بالا با سلسله نبردهای ۵۰ سالهٔ دو متحد بزرگ، [[صلیبیان]] [[اروپای غربی]] و [[مغولان]] که پس از چیرگی بر سوریه و [[آناطولی]]، فلسطین و مصر را تهدید میکردند، مقابله کنند و مانع از کشتار مسلمانان شوند .<ref>{{یادکرد|کتاب=تاریخ دولتهای اسلامی و خاندانهای حکومتگر جلد اوّل|نویسنده = استانلی لین پل، و. و بارتولد، خلیل ادهم و احمد سعید سلیمان|ترجمه=صادق سجادی|ناشر =نقش جهان|چاپ=اوّل|شهر=تهران|سال=تابستان ۱۳۶۳|صفحه=ص۱۳۸ |شابک=}}</ref>▼
▲[[ایوبیان]] مانند بیشتر سلسله‌های اسلامی هم زمان خود برای پشتیبانی و نگهداری خویش لازم دیدند که شماری از غلامان را به خدمت خود درآوردند و ممالیک از میان همین نگهبانان برخاستند. در گذر دو سده و نیم فرمانروایی مملوکان، دو سلسله از پادشاهان که تا اندازه‌ای بطور ساختگی از یکدیگر جدا شده‌اند، به فرمانروایی نشستند.<ref>{{یادکرد|کتاب=سلسله‌های اسلامی |نویسنده=کلیفورد ادموند بوسورث |ترجمه=فریدون بدره‌ای |ناشر =مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه) |چاپ= |شهر= |سال=۱۳۷۱|صفحه=ص۱۰۸ |شابک=}}</ref>
▲دولت ممالیک که به مدت ۲۷۵ سال فرمانروایی منطقه را در دست داشت، دولتی به سامان و با شکوه بود که با وجود جنگهای داخلی و آشوب‌های سیاسی انبوه و کشمکش‌های طایفه‌ای توانست تمدنی ایجاد کند که آثار آن هنوز در [[مصر]] و [[سوریه]] باقی است، به ویژه که پادشاهان این دولت به دانش‌ها و فنون توجه تام داشتند. از دید نظامی نیز پادشاهان مملوک توانستند با نیروی بی‌اندازه‌ای، با سلسله نبردهای ۵۰ سالهٔ دو متحد بزرگ، [[صلیبیان]] [[اروپای غربی]] و [[مغولان]] که پس از چیرگی بر سوریه و [[آناطولی]]، فلسطین و مصر را تهدید میکردند، مقابله کنند.<ref>{{یادکرد|کتاب=تاریخ دولتهای اسلامی و خاندانهای حکومتگر جلد اوّل|نویسنده = استانلی لین پل، و. و بارتولد، خلیل ادهم و احمد سعید سلیمان|ترجمه=صادق سجادی|ناشر =نقش جهان|چاپ=اوّل|شهر=تهران|سال=تابستان ۱۳۶۳|صفحه=ص۱۳۸ |شابک=}}</ref>
{{-}}
== پیشینه ==
جمع مملوک ممالیک و بمعنی غلام که برگرفته از کلمه ترکی کوله به معنای سرباز، مزدور است که در زبان عربی به صورت مملوک به کار رفته است و بیشتر این کلمه را در مورد غلامانسربازان سفیدپوست به کار می برده‌اند و از آنجا که سلاطین «ممالیک» مصر از غلامانفرماندهان ترکو یاجنگاوران ترک چرکسی بودند که نخست در جزء قراولان مزدور الملک الصالح ایوب قرار داشتند بدین نام نامیده شده‌اند. اولین ایشان [[شجرةالدر]] همسر الملک الصالح است، اگرچه چند سالی اسماً سلطنت با موسی از بازماندگان خاندان ایوبی بود، ولی پس از او ممالیک رسماً سلطنت مصر را به دست گرفتند و ایشان دو گروه‌اند: [[دودمان بحری|ممالیک بحری]] و [[دودمان برجی|ممالیک برجی]] و این دو طبقه تا نیمه اول قرن دهم هجری مصر و شام را تحت اداره و حکومت خود داشتند و افراد آن سلسله‌ها با وجود سلطنت کوتاه و جنگهای داخلی دائمی و کشتن یکدیگر ممالک خویش را به خوبی اداره میکردند و شهر قاهره هنوز از دوره سلطنت ایشان آثاریآثار درخشان و باارزشی دارد که نماینده عشق و علاقه سلاطین مملوک به هنر و سازندگی ااست. ممالیک علاوه بر این مردمانی جنگآور و دلیر بودند و در مقابل صلیبیون عیسوی و نیز اردوهای تاتارمغول ایستادگیکه سختیاز کردند،غلامان مخصوصاًتاتارهاارمنی راو کهگرجی به صورت گسترده در سدهلشگر هفتمخود هجریاستفاده میکردند ایستادگی سختی کردند، مخصوصاً مغول ها که بر آسیا چیرگی یافته و مصر را طرف تهدید قرار داده بودند چند بار مغلوب نمودند. دوره حکومت ممالیک بحری در سال ۷۹۲ ه. ق. به دست ممالیک برجی از میان رفت و ممالیک برجی را به سال ۹۲۲ ه. ق. سلاطین عثمانی ازمیان برداشتند.<ref>پول، لین: طبقات سلاطین اسلام. ترجمهٔ عباس اقبال صص ۷۰ - ۷۵. در دهخدا: سرواژه ممالیک.</ref>
