توسکا: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:European black alder.jpg|بندانگشتی|180px|توسکای [[ییلاق و قشلاق|قشلاققشلاقی]]ی (سیاه‌توسه) یا «توسکای سیاه [[اروپا|اروپایی]]یی» با [[نام علمی]] ''Alnus glutinosa'']]

'''توسکا'''، '''توسه''' یا '''رازدار''' (رزدار) نام گونه‌ای از [[درخت|درختها]]ها و [[درختچه|درختچههای]]های [[جنگل|جنگلی]]ی از خانوادهٔ [[غان]] است. این درخت از نوع گیاهان [[خزان‌کننده]] است و به‌وسیلهٔ باد گرده‌افشانی می‌کند.<ref name="4msee">{{یادکرد وب| نشانی = http://4msee.com/node/44291| عنوان = توسکا| تاریخ بازدید = ۵ مه ۲۰۱۱| نویسنده = اکرم یادگاری‌پور| نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = مهدیه شمسه، اصغر سپه‌وند| تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = [[اچ‌تی‌ام‌ال]]| اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = [[فارسی]]| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> در دنیا بیش از ۳۰ نوع از گونهٔ توسکا وجود دارد که تنها دو نوع از آن با نام‌های [[توسکای ییلاقی]] (سردسیر) و [[توسکای قشلاقی]] (گرمسیر) در ایران رشد می‌کنند<ref name="jomhourieslami">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.jomhourieslami.com/1389/13890704/13890704_06_jomhori_islami_goonagoon_0004.html| عنوان = فضای سبز. درخت توسکا | تاریخ بازدید = [[۴ مه]] [[۲۰۱۱ (میلادی)|]]| نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = ۴| سال = ۱۳۸۹| ماه = [[مهر]]| قالب = [[اچ‌تی‌ام‌ال]]| اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = [[فارسی]]| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> که عمر آنها معمولاً تا ۱۰۰ سال است و رشد نهایی آنها در ۵۰ سالگی قطع می‌شود.<ref name="golchamanaria">{{یادکرد وب| نشانی = http://golchamanaria.com/index.php?section=detail&dt=36| عنوان = توسکا| تاریخ بازدید = ۵ مه ۲۰۱۱ | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = | نشانی بایگانی = http://archive.is/20130426111306/http://golchamanaria.com/index.php?section=detail&dt=36| تاریخ بایگانی = نا معلوم - بایگانی گوگل| نقل قول =}}</ref> توسکا درختی [[رطوبت‌پسندی|رطوبت‌پسند]] به شمار می‌رود؛ بدین معنی که دارای قدرت جذب [[آب]] بسیار زیادی است و در زمین‌های [[رطوبت|مرطوب]] و یا [[باتلاق|باتلاقی]]ی دارای رشدی سریع می‌باشد.<ref name="paperandwood">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.paperandwood.com/?Page=ArticlesItem&aID=142| عنوان = توسکا درختی ارزشمند و ناشناخته در جنگل‌های شمال | تاریخ بازدید = ۵ مه ۲۰۱۱| نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = [[۹ اردبیهشت]] [[۱۳۸۶]]| سال = ۱۳۸۶| ماه = | قالب = متنی| اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = فارسی| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref>

توسکا بومی قارهٔ اروپا و [[جزایر بریتانی]] است.<ref name="controverscial"/> محل [[رشد]] توسکا معمولاً در مناطق پر آب، مانند حاشیهٔ [[رودخانه|رودخانهها]]ها و [[ساحل|سواحل]]، و همچنین حاشیهٔ جنگل‌هاست و داخل [[جنگل]] به ندرت رشد می‌کند.<ref name="golchamanaria"/> این درختان در تمامی کرهٔ زمین موجود هستند و دامنهٔ انتشار آنها از [[ژاپن]] به سمت [[آسیای شرقی]] و [[شمال]] [[هیمالیا]] و سپس درون [[اروپا]] و شمال [[آفریقا]] ادامه دارد. در [[قاره آمریکا|قارهٔ آمریکا]] نیز از شمال قاره و بخش شرقی [[کانادا]]، [[آنتاریو]] به سمت غرب و سپس جنوب و منطقهٔ غربی [[آمریکای جنوبی]] و [[رشته‌کوه]] [[آند (رشته‌کوه)|آند]] و نیز در [[شیلی]] پراکنده‌اند.<ref name="glutinosa">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.2020site.org/trees/alder.html| عنوان = Alder Tree (Alnus glutinosa)| تاریخ بازدید = ۴ مه ۲۰۱۱| نویسنده = LoveToKnow | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = انگلیسی| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref>

این گونه فقط در بخش شمالی ایران وجود دارد و در جنگل‌های مازندران و گرگان و گیلان، مناطق جنگلی طالقان، لاهیجان، آستارا و طالش که همه دارای خاکی مرطوب هستند، رشد می‌کند.<ref name="ayeneh">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.ayeneh.net/Herbal/viewHerbal.aspx?Herbalid=43&Letter=%D8%AAت&CatName=%D8%AAت| عنوان = توسکا| تاریخ بازدید = ۴ مه ۲۰۱۱| نویسنده = آينه دات نت| نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = فارسی| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref>

[[برگ|برگها]]ها در این گونه، [[بیضی]] و مدور، با پایه‌ای [[گوه]] شکل و [[متناوب]] (پر موج) و دارای سطحی [[چسب|چسبنده]]نده و حاشیه‌ای دندانه‌دار و همچنین [[رگبرگ|رگبرگهای]]های شانه‌ای شکل هستند. [[گل|گلها]]ها چوبی و با شکل نامشخص (معمولاً به صورت [[کروی]]) بوده و در ابتدای [[بهار]] و قبل از رویش کامل برگ‌ها ظاهر می‌شوند. [[شاخه|شاخههای]]های آن خاکستری رنگ با لکه‌های [[قهوه|قهوهای]]ای است به وسیلهٔ جریان [[باد]] [[گرده‌افشانی]] می‌کنند و میوهٔ آن شبیه به [[توت]] [[کال]] است<ref name="jomhourieslami"/><ref name="4msee"/><ref name="controverscial"/><ref name="glutinosa"/>

همچون تمام درختان خانواده غان، کت‌کین‌ها {{انگلیسی|catkin}} یا میوه‌های نر و ماده هردو در یک درخت قرار دارند. کت‌کین‌های نر در پاییز ظاهر می‌شوند و ماده‌ها در اواخر زمستان و اوایل بهار در میان شاخه‌های تیره‌تر. رنگ نرها [[سرخ تیره]] است و نزدیک به ۱۰ [[سانتیمتر]] طول دارند و با [[فلس|فلسهای]]های سپرمانندی پوشیده شده‌اند که [[بساک]] و [[گرده|گردهها]]ها را از [[باران]] و [[بادهای نارس]] و نابهنگام محفوظ دارد.<ref name="glutinosa"/>

به خاطر رطوبت‌پسندی بسیار تیرهٔ توسکا و قدرت زیاد آن در جذب آب، برای کاهش حجم آب در زمین‌های مرطوب و [[علفزار|علفزارهای]]های باتلاقی و [[مانداب|ماندابها]]ها و [[زهکشی]] [[خاک]] به فراوانی کاشته می‌شود. همچنین چوب این درخت مورد استفاده در صنایع [[روکش‌سازی]] است.<ref name="paperandwood"/><ref name="golchamanaria"/><ref name="glutinosa"/>

{{پانویس|۲}}