سلسیوس: تفاوت میان نسخه‌ها

درجهٔ '''سِلسیوس''' {{به سوئدی|Celsius}} (مخفف: ''C°'') یا '''سانتی‌گراد'''<ref name='AKA'>{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/101689/Celsius-temperature-scale |title=Celsius temperature scale |quote=Celsius temperature scale, also called centigrade temperature scale, scale based on 0° for the freezing point of water and 100° for the boiling point of water. |accessdate=19 February 2012 |publisher=[[Encyclopædia Britannica]]}}</ref> [[یکا|یکای]] سنجش [[دما]] است. نام سلسیوس برای بزرگداشت ستاره‌شناس سوئدی [[آندرس سلسیوس]] (۱۷۰۱ تا ۱۷۴۴) که خود، یکایی همانند را برای دما پیشنهاد کرد چنین نامگذاری شده‌است. عبارت ''درجهٔ سلسیوس'' می‌تواند اشاره کننده به یک دمای مشخص باشد و یا به [[بازه|بازه‌ای]] از دما، تفاوت میان دو دما یا یک [[عدم قطعیت]] اشاره کند. نام این یکا تا سال ۱۹۴۸ سانتیگراد (centigrade) باقی‌مانده بود. این نام از واژهٔ لاتین ''centum'' به معنی «۱۰۰» و ''gradus'' به معنی «گام» یا «مرحله» گرفته شده‌است.

از ۱۷۴۴ تا ۱۹۵۴ نقطهٔ صفر درجه به عنوان نقطهٔ [[یخ زدگی]] آب و ۱۰۰ درجه به عنوان [[نقطهٔ جوش]] آب در فشار یک [[اتمسفر (یکا)|اتمسفر]] در نظر گرفته می‌شد. امروزه این تعریف‌ها بیشتر در دوران مدرسه کاربرد دارد. بر اساس پذیرش جهانی، «درجهٔ سلسیوس» یا یکای سلسیوس با دو دما تعریف می‌شود: [[صفر مطلق]] و [[نقطه سه‌گانه|نقطهٔ سه‌گانهٔ]] VSMOW (استاندارد میانگین وین برای آب اقیانوس) مربوط به گونه‌ای [[آب خالص]]. همچنین این تعریف دمای سلسیوس را مستقیم به یکای [[کلوین]] پیوند می‌دهد. کلوین در ترمودینامیک، [[یکای اصلی اس‌آی]] در [[دستگاه بین‌المللی یکاها]] است و نماد آن K است. صفر مطلق پایین ترین دمای ممکنی است که در آن جرم ماده به پایین ترین [[انتروپی]] می‌رسد. این دما برابر ۰ کلوین یا ۲۷۳٫۱۵- سانتی گراد است. دمای [[نقطه سه‌گانه|نقطهٔ سه‌گانه]] آب دقیقاً برابر است با ۲۷۳٫۱۶ کلوین یا ۰٫۰۱ سانتیگراد.<ref name='BIPMbrocure'>{{cite web |url=http://www1.bipm.org/en/si/si_brochure/chapter2/2-1/2-1-1/kelvin.html |title=SI brochure, section 2.1.1.5 |accessdate=9 May 2008 |publisher=[[اداره بین‌المللی اوزان و مقیاس‌ها|International Bureau of Weights and Measures]]}}</ref>

از آنجایی که ''سانتیگراد'' در زبان‌هایی مانند فرانسوی و اسپانیایی نام یک یکای [[اندازه گیری]] زاویه بود (۱/۱۰٬۰۰۰ [[زاویه راست|زاویهٔ راست]]) و در دیگر زبان‌ها هم مفهوم‌های همانندی را یادآوری می‌کرد، برای همین در [[استانداردهای بین‌المللی]] مانند [[اداره بین‌المللی اوزان و مقیاس‌ها|BIPM]] از عبارت ''centesimal degree'' برای کاربرد دقیق نام آن استفاده می‌شد. در نهایت در نهمین کنفرانس بین‌المللی وزن‌ها و مقیاس‌ها و در [[انجمن بین‌المللی وزن‌ها و مقیاس‌ها]] در سال ۱۹۴۸ به طور رسمی نام ''درجهٔ سلسیوس'' با نماد {{عبارت چپچین|°C}} پذیرفته شد.<ref name='bipmagreement'>{{cite web |url=http://www.bipm.org/en/committees/cipm/cipm-1948.html |title=CIPM, 1948 and 9th CGPM, 1948 |accessdate=9 May 2008 |publisher=[[اداره بین‌المللی اوزان و مقیاس‌ها|International Bureau of Weights and Measures]]}}</ref><ref>According to ''The Oxford English Dictionary'' (OED), the term "Celsius' thermometer" had been used at least as early as 1797. Further, the term "The Celsius or Centigrade thermometer" was again used in reference to a particular type of thermometer at least as early as 1850. The OED also cites this 1928 reporting of a temperature: "My altitude was about 5,800 metres, the temperature was 28° Celsius." However, dictionaries seek to find the earliest use of a word or term and are not a useful resource as regards to the terminology used throughout the history of science. According to several writings of Dr. Terry Quinn CBE FRS, Director of the BIPM (1988–2004), including ''Temperature Scales from the early days of thermometry to the 21st century'' ({{PDFlink|[http://www.imeko.org/publications/tc12-2004/PTC12-2004-PL-001.pdf here]|146&nbsp;[[کیبی‌بایت|KiB]]<!--application/pdf, 149848 bytes-->}}) as well as ''Temperature'' (2nd Edition / 1990 / Academic Press / 0125696817), the term ''Celsius'' in connection with the centigrade scale was not used whatsoever by the scientific or thermometry communities until after the CIPM and CGPM adopted the term in 1948. The BIPM was not even aware that "degree Celsius" was in sporadic, non-scientific use before that time. It is also noteworthy that the twelve-volume, 1933 edition of OED didn't even have a listing for the word ''Celsius'' (but did have listings for both ''centigrade'' and ''centesimal'' in the context of temperature measurement). The 1948 adoption of ''Celsius'' accomplished three objectives: