|
== انواع همه پرسی ==
دو نوع همه پرسی وجود دارد: اختیاری و اجباری. همه پرسی اجباری معمولاً برای تصویب [[قانون اساسی]] یا متمم آن است. در همه پرسی اختیاری نمایندگان مجلس ممکن است با اکثریت قاطع مسئله‌ای را به رأی عمومی واگذارند و یا دولت، در غیاب مجلس و یا به رغم آن، موضوعی را به رای عمومی بگذارد.
امکان دیگر همه پرسی با درخواست همگانی است. بدین صورت که اگر مجلس قانون گذاری به میل خود موضوعی را به همه پرسی نگذارد، کسانی از مردم که صلاحیت رأی دادن دارند، ممکن است درخواستی را امضاامضاء کنند که موضوع به رأی عمومی گذاشته شود. شمار لازم برای این درخواست، بر حسب قوانین کشورها، از ۵ تا ۱۵ درصد مجموع رأی دهندگان در آخرین [[انتخابات]] است.
== تاریخچه ==
وقتيوقتی انسانانسان‌های هاي پيشپیش از تاريختاریخ به شکار و جمعجمع‌آوری آوري ميوهمیوه مشغول بودند، وجود دولت و يایا فرمانروايانيفرمانروایانی برايبرای کنترل جامعه ضرورت نداشت.
وليولی با رشد جمعيتجمعیت و به وجود آمدن دولت -شهرها، لازم بود تا عده ايعده‌ای از مردم به عنوان فرمانروا و يایا حاکم برايبرای سازماندهيسازماندهی امور جامعه، قدرت را به دست بگيرندبگیرند و يایا از طرف مردم به ايناین مقام برگزيدهبرگزیده شوند.
يافته هايیافته‌های باستان شناسيشناسی و مدارک به دست آمده از گذشتگان نشان مي دهدمی‌دهد که در بخش هاييبخش‌هایی از بين النهرينبین‌النهرین هندوستان و در بخش هاييبخش‌هایی از ايران،ایران، مجالسيمجالسی وجود داشت که منتخبينمنتخبین و بزرگان شهر در آن جمع مي شدندمی‌شدند و پيرامونپیرامون مسائل مهم و بيشبیش تر از همه در مورد جنگ تصميمتصمیم مي گرفتندمی‌گرفتند.
البته هيچهیچ گونه کنترل کامل و دقيقيدقیقی بر رفتار ايناین حاکمان اعمال نمي شدنمی‌شد و رفتار و خواسته هايخواسته‌های حاکمان خوبه خود به عنوان قانون تلقي ميتلقی گرديدمی‌گردید.
اما پس از مدتيمدتی نظام حکومتيحکومتی جديديجدیدی شکل گرفت که نقش مردم در آن پررنگ بود: در سال 508۵۰۸ پيشپیش از ميلادمیلاد مسيح،مسیح، نظام حکومتيحکومتی جديديجدیدی به نام حکومت [[مردم بر مردم]] در دولت شهرهايشهرهای يونانیونان شکل گرفت. ايناین نظام "«[[دموکراسيادموکراسیا]]"» ناميدهنامیده مي شدمی‌شد که متشکل از دو کلمه "«دموس"» به معنيمعنی مردم و "کراسيا"«کراسیا» به معنيمعنی فرمانرواييفرمانروایی و در نهايتنهایت به معنيمعنی مشارکت مستقيممستقیم مردم و شهروندان در اداره جامعه بود.
مردم در نشست هايينشست‌هایی گرد هم مي آمدندمی‌آمدند و در مورد موضوعات و مسائل مهم، مذاکره و مشورت و سپس بينبین خود رايرای گيريگیری مي کردندمی‌کردند و تصميمتصمیم نهايينهایی را مي گرفتندمی‌گرفتند.
پس از يونان،یونان، روم هم شيوهشیوه حکومتيحکومتی جمهوريجمهوری را برايبرای اداره کشور انتخاب کرد: رومي هايرومی‌های باستان در سال 509۵۰۹ پيشپیش از ميلاد،میلاد، حکومت پادشاهيپادشاهی را برانداختند و نظام جمهوريجمهوری برقرار کردند.
برايبرای اوليناولین بار حکومت موروثيموروثی از بينبین رفت و رومي هارومی‌ها به ايناین نتيجهنتیجه رسيدندرسیدند که مردم نمايندگاننمایندگان مجلس را انتخاب کنند و امپراتور توسط نمايندگاننمایندگان مردم به قدرت برسد و توسط همان مجلس تحت کنترل و نظارت باشد. در واقع معنيمعنی "[[جمهوريجمهوری]]" به معنيمعنی "حکومت مردم" است" البته ايناین شيوهشیوه حکومتيحکومتی هم در روند شکل گيريگیری و پيشرفتپیشرفت خود تغييراتتغییرات زياديزیادی داشت.
[[پاتريستنپاتریستن]] ها‌ها که اشراف زاده و از طبقات مرفه جامعه بودند، خود را وارثان مادام العمر سنا دانسته و به عوام اجازه ورود به مجلس و شرکت در تصميمتصمیم گيري هاگیری‌ها را نمي دادندنمی‌دادند.
اما مردم عاديعادی خواهان شرکت هرچه بيشبیش تر در روند اداره کشور بودند. در اثر اعتراضات مردم، مجلس ديگريدیگری به نام عوام تشکيلتشکیل شد. ايناین [[مجلس]] حق [[قانون گذاريگذاری]] نداشت اما مي توانستمی‌توانست با ارسال نمايندگانينمایندگانی به جلسات [[سنا]]، در تصويبتصویب قوانينقوانین نظارت عموم مردم را اعمال و يایا از تصويبتصویب قوانينيقوانینی عليهعلیه منافع مردم جلوگيريجلوگیری کند.
البته ايناین تغييراتتغییرات در شيوهشیوه حکومت به همين جاهمین‌جا ختم نشده و در سراسر جهان همواره بحثبحث‌های هاي زياديزیادی بر سر شيوهشیوه حکومت شده است. گاه حتيحتی مردم برايبرای اجراياجرای حق خود در انتخاب شيوهشیوه اداره امور کشور شان انقلاب کرده اندکرده‌اند مانند انقلاب فرانسه. <ref>تاريخچهتاریخچه انتخابات در جهان نوشته : فیلیپ فيليپ استيلاستیل ترجمه : پرويزپرویز دليرپوردلیرپور</ref>
== جستارهای وابسته ==
== منبع ==
آشوری، داریوش. دانشنامه سیاسی (فرهنگ و اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی). تهران: انتشارات مروارید، ۱۳۷۳.
استيل، فيليپاستیل، فیلیپ. ترجمه : دليرپور ،دلیرپور، پرویز . تاريخچهتاریخچه انتخابات در جهان. انتشارات سبزان
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{Navbox
|name = انتخابات‌ها و همه‌پرسی‌های ایران
|title = {{پرچم ایران}} [[انتخابات در ایران|انتخابات‌ها و همه‌پرسی‌های ایران]]
|state = collapsed
|list1 = {{Navbox|child
|name = انتخابات‌ها و همه‌پرسی‌های ایران
|titlestyle =
|title = همه‌پرسی‌ها
|groupstyle =
|state = uncollapsed
|list1 = {{nowrap begin}} [[همه‌پرسی انحلال مجلس (۱۳۳۲)|۱۳۳۲ (انجلال مجلس در دولت مصدق)]]{{·w}} [[همه‌پرسی انقلاب سفید|۱۳۴۰ (انقلاب سفید شاه و مردم)]]{{·w}} [[همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در ایران|فروردین ۱۳۵۸ (جمهوری اسلامی)]]{{·w}} [[همه‌پرسی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|آذر ۱۳۵۸ (قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران)]]{{·w}} [[همه‌پرسی اصلاحات قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|۱۳۶۸ (اصلاح قانون اساسی)]] {{nowrap end}}
}}
|list2 = {{Navbox|child
|name = انتخابات‌ها و همه‌پرسی‌های ایران
|image = [[Image:Coat of arms of Iran.svg|100px|link=|alt=]]
|title = [[حکومت جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]]
|groupstyle = background:lavender;
|state = collapsed
|above = [[مجلس خبرگان قانون اساسی|۱۳۵۸ (خبرگان قانون اساسی)]]
|group1 = [[انتخابات ریاست جمهوری ایران|ریاست‌جمهوری]]
|list1 = {{nowrap begin}} [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۵۸)|۱۳۵۸]]{{·w}} [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (مرداد ۱۳۶۰)|مرداد ۱۳۶۰]]{{·w}} [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (مهر ۱۳۶۰)|مهر ۱۳۶۰]]{{·w}} [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۶۴)|۱۳۶۴]]{{·w}} [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۶۸)|۱۳۶۸]]{{·w}} [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۷۲)|۱۳۷۲]]{{·w}} [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۷۶)|۱۳۷۶]]{{·w}} [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۰)|۱۳۸۰]]{{·w}} [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۴)|۱۳۸۴]]{{·w}} [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸)|۱۳۸۸]]{{·w}} ''[[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۹۲)|۱۳۹۲]]'' {{nowrap end}}
|group2 = [[مجلس شورای اسلامی]]
|list2 = {{nowrap begin}} [[انتخابات نخستین دوره مجلس شورای اسلامی|۱۳۵۸-۵۹ (ملی)]]{{·w}} [[انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی|۱۳۶۳ (ملی)]]{{·w}} [[انتخابات سومین دوره مجلس شورای اسلامی|۱۳۶۷ (ملی)]]{{·w}} [[انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی|۱۳۷۱ (ملی)]]{{·w}} [[انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی|۱۳۷۴-۷۵]]{{·w}} [[انتخابات ششمین دوره مجلس شورای اسلامی|۱۳۷۸-۷۹]]{{·w}} [[انتخابات هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی|۱۳۸۲-۸۳]]{{·w}} [[انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی|۱۳۸۶-۸۷]]{{·w}} [[انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی|۱۳۹۰-۹۱]]{{·w}} ''[[انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی|۱۳۹۴-۹۵]]'' {{nowrap end}}
|group3 = [[مجلس خبرگان رهبری]]
|list3 = {{nowrap begin}} [[انتخابات نخستین دوره مجلس خبرگان رهبری|۱۳۶۱]]{{·w}} [[انتخابات دومین دوره مجلس خبرگان رهبری|۱۳۶۹]]{{·w}} [[انتخابات سومین دوره مجلس خبرگان رهبری|۱۳۷۷]]{{·w}} [[انتخابات چهارمین دوره مجلس خبرگان رهبری|۱۳۸۵]]{{·w}} ''[[انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری|۱۳۹۴]]'' {{nowrap end}}
|group4 = [[شورای اسلامی شهر و روستا]]
|list4 = {{nowrap begin}} [[انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا (۱۳۷۷)|۱۳۷۷]]{{·w}} [[انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا (۱۳۸۱)|۱۳۸۱]]{{·w}} [[انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا (۱۳۸۵)|۱۳۸۵]]{{·w}} ''[[انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا (۱۳۹۲)|۱۳۹۲]]'' {{nowrap end}}
}}
|list3 = {{Navbox|child
|name = انتخابات‌ها و همه‌پرسی‌های ایران
|image = [[Image:Lion and Sun with crown.png|100px|link=|alt=]]
|titlestyle =
|title = {{پرچم شاهنشاهی ایران}} [[شاهنشاهی مشروطه ایران]]
|groupstyle =
|state = collapsed
|evenodd = swap
|group1 = [[مجلس شورای ملی|مجلس]] {{سخ}} [[مجلس شورای ملی|شورای]] {{سخ}} [[مجلس شورای ملی|ملی]]
|list1 =
{{Navbox|child
|evenodd = swap
|group1 = [[قاجار]]
|list1 = {{nowrap begin}} [[مجلس شورای ملی نخست|۱۲۸۵]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی دوم|۱۲۸۸]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی سوم|۱۲۹۳]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی چهارم|۱۳۰۰]]{{·w}}[[مجلس شورای ملی پنجم|۱۳۰۲]]{{nowrap end}}
|group2 = گماشتگان {{سخ}} [[رضاشاه]]
|list2 = {{nowrap begin}} [[مجلس شورای ملی ششم|۱۳۰۵]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی هفتم|۱۳۰۷]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی هشتم|۱۳۰۹]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی نهم|۱۳۱۱]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی دهم|۱۳۱۴]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی یازدهم|۱۳۱۶]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی دوازدهم|۱۳۱۸]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی سیزدهم|۱۳۲۰]] {{nowrap end}}
|group3 = [[پهلوی دوم]]
|list3 = {{nowrap begin}}[[مجلس شورای ملی چهاردهم|۱۳۲۲]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی پانزدهم|۱۳۲۶]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی شانزدهم|۱۳۲۸]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی هفدهم|۱۳۳۱]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی هژدهم|۱۳۳۲]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی نوزدهم|۱۳۳۵]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی بیستم|۱۳۳۹ (باطل شد)]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی بیستم|۱۳۳۹]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی بیست و یکم|۱۳۴۲]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی بیست و دوم|۱۳۴۶]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی بیست و سوم|۱۳۵۰]]{{·w}} [[مجلس شورای ملی ۱۳۵۴|۱۳۵۴]] {{nowrap end}}
}}
|group2 = [[مجلس سنای ایران|مجلس سنا]] {{سخ}} پهلوی دوم
|list2 = {{nowrap begin}} [[انتخابات مجلس سنا (۱۳۲۸)|۱۳۲۸]]{{·w}} [[انتخابات مجلس سنا (۱۳۳۲)|۱۳۳۲]]{{·w}} [[انتخابات مجلس سنا (۱۳۳۹)|۱۳۳۹]]{{·w}} [[انتخابات مجلس سنا (۱۳۴۲)|۱۳۴۲]]{{·w}} [[انتخابات مجلس سنا (۱۳۴۶)|۱۳۴۶]]{{·w}} [[انتخابات مجلس سنا (۱۳۵۰)|۱۳۵۰]]{{·w}} [[انتخابات مجلس سنا (۱۳۵۴)|۱۳۵۴]] {{nowrap end}}
}}
}}
<noinclude>
<br/>{{collapsible option}}
</noinclude>
[[رده:الگو:سیاسی]]
| 