حسینعلی خان نکیسا: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
ماني (بحث | مشارکت‌ها)
ابرابزار
خط ۱:
{{جعبه اطلاعات هنرمند موسیقی
| نام = حسینعلی خان نکیسا
| تصویر =
| توضیح_تصویر =
| اندازه_تصویر = |220px
| دورنما =
| پس‌زمینه = non_vocal_instrumentalist
| نام_اصلی = حسینعلی خان مصفا
| نام_مستعار = نکیسا
| تولد = [[۱۲۵۸]]{{سخ}}ترخوران محله بازار، [[تفرش]]
| مرگ = [[۵ آبان]] [[۱۳۵۵]]{{سخ}}[[تفرش]]
| ملیت = {{flagicon|Iran}} [[ایران]]
| مدفن ={{سخ}}[[در مقبره امامزاده احمد تفرش]]
| ساز = [[تار]]
| نوع_صوت =
| سبک = [[موسیقی اصیل ایرانی]]
| فعالیت = [[موسیقی‌دان]]، [[ردیف (موسیقی)|ردیف‌دان]]، [[نوازنده]]، [[خواننده]]
| مدت =
| ناشر =
| نقش‌های_مرتبط =
| وب‌گاه = [http://beeptunes.com/album/3423822 آواهای نکیسا]
| اعضای_کنونی =
| اعضای_پیشین =
| سازهای_برجسته =
}}
 
'''حسینعلی خان مصفا تفرشی''' معروف به نکیسا فرزند حاجی ملا رجبعلی مؤذن (متولد ۱۲۵۸خورشیدی در ترخوران [[تفرش]] - وفات ۵ آبانماه ۱۳۵۵ خورشیدی) [[موسیقیدان]] و خواننده صاحب سبک عصر [[قاجار]] است.<ref> کتاب تاریخ موسیقی ایران، حسن مشحون</ref> شروع موسیقی وی از [[تعزیه]] بود. در تکیه دولت در زمان مظفرالدین شاه تعزیه خوانی می‌کرد سپس موسیقی ساز و آوازی را زیر نظر استادان زمان خود شروع کرد. عنوان “نکیسا”«نکیسا» موسیقیدان [[ایران]] [[باستان]] برای حسینعلی مصفا، حاکی از جایگاه رفیع او در عالم [[موسیقی]] است. وی از پیشکسوتان خوانندگی است صدای زیر پر تحریر و ممتازی داشته است.داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.isna.ir/fa/news/8212-01261.21775| عنوان = حسینعلی نکیسا؛ بچه‌خوان تکیه دولت| تاریخ = 22۲۲ اسفند 1382۱۳۸۲| ناشر = وب‌گاه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) کد خبر: 8212۸۲۱۲-}}</ref><ref>کتاب سرگذشت موسیقی ایران، روح‌الله خالقی</ref><ref>کتاب مردان موسیقی سنتی و نوین ایران (جلد دوم)</ref>
 
== زندگینامه ==
نکیسا فرزند حاجی مؤذن (حاج ملا رجبعلی) در [[ترخورانِترخوران]] [[تفرش]] متولد شد خود نکیسا در مصاحبه‌ای رادیویی گفته استگفته‌است هنگام تیرخوردن [[ناصرالدین شاه]] قاجار(۱۲۷۴ شمسی) ۵ ساله بوده استبوده‌است.<ref>چشم انداز موسیقی ایران، ساسان سپنتا</ref> و چون از طفولیت صدایی رَسا، ملیح و مطبوع داشت، پدرش، استادش بود و رموز خوانندگی را به او یاد داد از دیگر اساتیدش می‌توان میرزا بابا را نام برد. هنوز به سن بلوغ نرسیده بود که خوانندگی او مورد توجه قرار گرفت و از شبیه خوانهای تکیه دولت شد.شد؛ و بعدها از شبیه‌خوان‌ها و خوانندگان معروف گردید. نکیسا دوبار ازدواج کرده استکرده‌است ازدواج دوم در سن هشتاد سالگی با دختری به نام صفیه که هنگام ازدواج زیر بیست سال سن داشته استداشته‌است و اکنون سنش کمتر از شصت سال و در قید حیات است. در سالهای پایان عمر در حوالی روستای کوهین زمین داشته و زراعت میکردهمی‌کرده و روزگارش را در آنجا می گذرانده استمی‌گذرانده‌است. کار دولتی قبول نکرد کشاورز بود و نیاز مالی هم نداشت مردی متدین بود که هیچ‌گاه بی وضو آواز نمی‌خواند او موسیقی را راز و نیاز معنوی و عاطفی با خالق یکتا می‌دانست. هر روز بر روی ایوان خانه آواز میخوانده،می‌خوانده، نکیسا ۹۷ سال عمر کرد و در این عمر طولانی بیشتر گوشه‌های مهجور موسیقی ایرانی را فرا گرفت و به شاگردانش تعلیم داد..<ref> فرهنگستان هنر، موسیقی آواز عهد قاجار بهمن کاظمی 17۱۷ آبان 90۹۰</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://diyareaftab.ir/mashahir_ostan| عنوان = زندگینامه حسینعلی خان نکیسا تفرشی| تاریخ بازدید = ۷آذر ۱۳۹۲| ناشر = وب‌گاه دیار آفتاب}}</ref> حسینعلی خان نکیسا درباره اهمیت تدریس موسیقی در گذشته می‌گوید: استادش [[معین البکا]] مداد را میان انگشتان دستش می‌گذاشته تا او به‌درستی آواز بخواند..<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.musicema.com/node/163748 | عنوان = تعزیه اپرای جهان اسلام است | تاریخ بازدید = دوشنبه 14۱۴ آذر 1390۱۳۹۰ | ناشر = وب‌گاه سایت موسیقی ما}}</ref>
 
نکیسا فرزند حاجی مؤذن (حاج ملا رجبعلی) در [[ترخورانِ]] [[تفرش]] متولد شد خود نکیسا در مصاحبه‌ای رادیویی گفته است هنگام تیرخوردن [[ناصرالدین شاه]] قاجار(۱۲۷۴ شمسی) ۵ ساله بوده است.<ref>چشم انداز موسیقی ایران، ساسان سپنتا</ref> و چون از طفولیت صدایی رَسا، ملیح و مطبوع داشت، پدرش، استادش بود و رموز خوانندگی را به او یاد داد از دیگر اساتیدش می‌توان میرزا بابا را نام برد. هنوز به سن بلوغ نرسیده بود که خوانندگی او مورد توجه قرار گرفت و از شبیه خوانهای تکیه دولت شد. و بعدها از شبیه‌خوان‌ها و خوانندگان معروف گردید. نکیسا دوبار ازدواج کرده است ازدواج دوم در سن هشتاد سالگی با دختری به نام صفیه که هنگام ازدواج زیر بیست سال سن داشته است و اکنون سنش کمتر از شصت سال و در قید حیات است. در سالهای پایان عمر در حوالی روستای کوهین زمین داشته و زراعت میکرده و روزگارش را در آنجا می گذرانده است. کار دولتی قبول نکرد کشاورز بود و نیاز مالی هم نداشت مردی متدین بود که هیچ‌گاه بی وضو آواز نمی‌خواند او موسیقی را راز و نیاز معنوی و عاطفی با خالق یکتا می‌دانست. هر روز بر روی ایوان خانه آواز میخوانده، نکیسا ۹۷ سال عمر کرد و در این عمر طولانی بیشتر گوشه‌های مهجور موسیقی ایرانی را فرا گرفت و به شاگردانش تعلیم داد..<ref> فرهنگستان هنر، موسیقی آواز عهد قاجار بهمن کاظمی 17 آبان 90</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://diyareaftab.ir/mashahir_ostan| عنوان = زندگینامه حسینعلی خان نکیسا تفرشی| تاریخ بازدید = ۷آذر ۱۳۹۲| ناشر = وب‌گاه دیار آفتاب}}</ref> حسینعلی خان نکیسا درباره اهمیت تدریس موسیقی در گذشته می‌گوید: استادش [[معین البکا]] مداد را میان انگشتان دستش می‌گذاشته تا او به‌درستی آواز بخواند..<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.musicema.com/node/163748 | عنوان = تعزیه اپرای جهان اسلام است | تاریخ بازدید = دوشنبه 14 آذر 1390 | ناشر = وب‌گاه سایت موسیقی ما}}</ref>
 
== همکاری با استاد علی اکبر خان شهنازی ==
حسینعلی خان نکیسا با علی اکبر شهنازی که نغمات و آهنگهای فراوانی ساخته که از جمله بهترین پیش در آمدها محسوب می‌شد همکاری داشته استداشته‌است ولی چون نوار و صفحه در آن زمان در ایران موجود نبود از بین رفت. حسینعلی خان نکیسا در سال ۱۳۴۵ با علی اکبر خان شهنازی استاد موسیقی و آهنگ سازآهنگ‌ساز همکاری داشته و در اوائل در رادیو با اعضاء ارکستری با رادیو برنامه اجرا کردند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=934&articleID=280359| عنوان = بیوگرافی علی اکبر شهنازی| تاریخ بازدید = شهریور ۱۳۹۰| تاریخ = ۲۱ بهمن ۱۳۸۶| ناشر = وب‌گاه تبیان}}</ref>
 
حسینعلی خان نکیسا با علی اکبر شهنازی که نغمات و آهنگهای فراوانی ساخته که از جمله بهترین پیش در آمدها محسوب می‌شد همکاری داشته است ولی چون نوار و صفحه در آن زمان در ایران موجود نبود از بین رفت. حسینعلی خان نکیسا در سال ۱۳۴۵ با علی اکبر خان شهنازی استاد موسیقی و آهنگ ساز همکاری داشته و در اوائل در رادیو با اعضاء ارکستری با رادیو برنامه اجرا کردند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=934&articleID=280359| عنوان = بیوگرافی علی اکبر شهنازی| تاریخ بازدید = شهریور ۱۳۹۰| تاریخ = ۲۱ بهمن ۱۳۸۶| ناشر = وب‌گاه تبیان}}</ref>
 
== شاگردان ==
* استاد [[حاتم عسگری فراهانی]] که آوازه‌خوانی به شیوه قدما را نزد او فرا گرفت و تنها بازمانده از نسل شاگردان نکیسا می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://hamshahrionline.ir/details/1338| عنوان = حاتم عسگری از استاد نکیسا می‌گوید| ناشر = وب‌گاه روزنامه همشهری}}</ref>
* [[حسن مشحون]]
 
== وفات ==
نکیسا در ۵ آبانماه ۱۳۵۲ فوت کرده و در مقبره امام زاده احمد روستای کوهین [[تفرش]] به خاک سپرده شده استشده‌است. [[مقبرة]] نکیسا دو سنگ دارد؛ یکی سنگ قدیمی و دیگری سنگِ جدید - که [[حاتم عسگری]]، خواننده و شاگردِ نکیسا برای پاسداشت یادِ او بنا کرده استکرده‌است. دو قبرِ کنارِ هم در نزدیکی مقبرة نکیسا، نقشهایی بر این دو قبر حک شده؛ نقش شانه و شانة چوبی و قیچی و تسبیح و دو نیمدایره هم به شکلِ کلاه بر روی سنگِ قبرها موجود بود.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.rasekhoon.net/mashahir/show/593921| عنوان = نکیسا تفرشی مصفا، حسینعلی | ناشر = وب‌گاه راسخون}}</ref>
 
== آثار هنری ==
آثار ضبط شده از آواز حسینعلی خان نکیسای تفرشی در سال ۱۳۰۶ خورشیدی:<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.avayetanin.biz/product_info.php/products_id/1040/pname| عنوان = آثار ضبط شده از آواز حسینعلی خان نکیسای تفرشی در سال 1306۱۳۰۶ خورشیدی مى باشدمی‌باشد در مجموعه گلبانگ سربلندى،سربلندی، تاليفتألیف بهمن كاظمىکاظمی به كوششکوشش وهرز پوراحمد و مهدىمهدی فراهانىفراهانی و با همكارىهمکاری انتشارات فرهنگستان هنر منتشر شده است| ناشر = وب‌گاه طنین}}</ref>
# شور به همراه تار [[علی اکبر خان شهنازی]]
# دشتی به همراه ویولن [[ابراهیم منصوری]]
سطر ۵۵ ⟵ ۵۳:
# ذکر مولود نبی (ص) که با تار [[امیری فیروزکوهی]] و سه تار مرحوم [[حسن مشحون]]
# مصاحبه
# یکی از قطعات باقی‌مانده از نکیسا آواز او در دستگاه شور با تار شادروان حاج [[علی اکبر خان شهنازی]] با شعری از شاعر بزرگ ایران [[سعدی شیرازی]] است که می‌گوید: یک روز به شیدایی در زلف تو آویزم. این آواز ” شور” با چنان مهارتی اجرا شده استشده‌است که یکی از شاهکارهای آواز در موسیقی ایرانی به شمار می‌رود.<ref>گزارش ایسنا</ref>
# خواننده [[تعزیه]] و خواننده [[ردیف موسیقی ایرانی]] بود. علاوه بر مهارت در تعزیه‌خوانی در آوازخوانی به سبک نرم نیز مهارت داشته، تعدادی صفحه از او به یادگار مانده استمانده‌است.
# صفحه‌هایی با [[علی اکبر شهنازی]] (تار) و [[مرتضی نی داوود]] (تار) ضبط کرده استکرده‌است.
# همراه با [[حسین هنگ آفرین]] در اعیاد انجمن، خوانندگی می‌کرده استمی‌کرده‌است.
همچنین هفت کاست سنتی "«حسینعلی خان نکیسا"» مجوز انتشار دریافت کرده استکرده‌است. این کاست نه قطعه از آثار نکیسا به‌همراه مصاحبه رادیویی وی را دربر می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.isna.ir/fa/news/8605-14141| عنوان = موسیقی ایرانی و آن‌ها که اجازهٔ انتشار و اجرا دارند| تاریخ = 26۲۶ مرداد ۱۳۸۶ |ناشر = وب‌گاه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) کد خبر: 8605۸۶۰۵-14141۱۴۱۴۱}}</ref>
 
== پانویس ==
سطر ۶۸ ⟵ ۶۶:
* کتاب سرگذشت موسیقی ایران، روح‌الله خالقی
* کتاب تاریخ موسیقی ایران حسن مشحون
* {{یادکرد وب| نشانی = http://hamshahrionline.ir/details/1338| عنوان = حاتم عسگری از استاد نکیسا می‌گوید| ناشر = وب‌گاه روزنامه همشهری}}
* {{یادکرد وب| نشانی = http://www.iranseda.ir/FullGanjine/?g=354984&s=| عنوان = دستگاه ماهور به روایت نکیسا | ناشر = وب‌گاه رادیو صدای ایران}}
* چشم انداز موسیقی دکتر ساسان سپنتا
* اداره کل روابط عمومی فرهنگستان هنر، موسیقی آواز عهد قاجار بهمن کاظمی
* {{یادکرد وب| نشانی = http://www.sazmuseum.ir/farsi/detail.asp?id=365| عنوان = مشاهیر آواز ایران - حسینعلی خان نکیسا | ناشر = وب‌گاه سایت موزه سازه‌های سنتی}}
* {{یادکرد وب| نشانی = http://rcirib.ir/paygah_marakez/cities/shakhsiat_text.aspx?id=2414&ccode=2| عنوان = حاج حسینعلی نکیسای تفرشی| ناشر = وب‌گاه صدا و سیمای استان مرکزی}}
 
== پیوند به بیرون ==
* {{یادکرد وب| نشانی = http://beeptunes.com/album/3423822| عنوان = آلبوم موسیقی‌های نکیسا | ناشر = وب‌گاه Beep tunes}}
* {{یادکرد وب| نشانی = https://www.youtube.com/watch?v=ioNzwcqhL2o| عنوان = موسیقی سنتی ماهور از نکیسا | ناشر = وب‌گاه یوتیوپ}}
 
[[رده:اهالی تفرش]]