فارسی دری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زبان فارسی در افغانستان''' به [[زبان فارسی]] رایج در این کشور که عمدتا '''[[پارسی دری]]''' است می‌پردازد. از این گونهٔ زبانی در نگارش‌های رسمیِ دولتیِ [[افغانستان]] با نام '''زبان دری''' یاد می‌شود، ولی مردم فارسی‌زبانافغانستان افغانستان،در زبان گفتاری، زبان خود را با نام [[فارسی]] و [[پارسی]] می‌شناسند. [[پارسی دری]] و [[زبان پشتو|پشتو]] در افغانستان دو [[زبان رسمی]] در کل کشور هستند.

اگرچه برخی فارسیِ رایج در افغانستان را زبانی مستقل و با نام «دری»، جدای از زبان پارسی می‌دانند، اما تفاوت این گویش با [[زبان فارسی در ایران]] در حدی نیست که بتوان آن دو را دو زبان جداگانه دانست. به‌هرحال، پارسی دری افغانستان بهرا عنوانمی‌توان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین گونه‌های زبان پارسی شناخته می‌شودشمرد.

اخیراً دولت افغانستان قانون‌هایی برای پالایش زبان پارسی در افغانستان گذاشته‌است. همچنین، گاه جنجال‌هایی بر سر استفاده از برخی واژه‌ها، مانند «دانشگاه» و «پارلمان»، پیش آمده‌است. همچنین دیدگاه‌های متفاوتی دربارهٔ آسیب‌شناسی زبان پارسی در افغانستان وجود دارد. به گفته برخی منتقدان و شاعران معاصر فارسی‌زبان افغانستان، حاکمان و دولتمردان چند قرن اخیر این کشور که اکثریت قریب به اتفاق آن‌ها از قوم افغان (پشتون) بوده‌اند، تلاش کرده‌اند تا زبان فارسی افغانستان را به شکل ساختاری تضعیف کنند و از جمله، به اقداماتی مثل اطلاق نام '''زبان دری''' بر فارسی این کشور در نگارش‌های رسمی و رسانه‌های دولتی دست زده‌اند تا آن از [[زبان فارسی|زبان فارسی]] جدا نشان دهند.

دستور خط رسمی پارسی در افغانستان تفاوت بسیار جزئی با دستور خط پارسی در ایران دارد. این دستور خط سال‌هاسالها پیش در وزارت فرهنگ افغانستان ترتیب یافته‌است. پیرو این دستور خط واژگانی نظیر «زندگی» به صورت «زنده‌گی» نوشته می‌شوند. با این وجود این دستور خط چندان در نشریات استفاده نمی‌شود. وضعیت [[یای میانجی]] و [[یای نکره]] مبهم است. برای مثال، ترکیباتی نظیر «خانه‌ای زیبا» به صورت‌های «خانه‌ئی زیبا» و «خانه‌ییخانهٔ زیبا» نوشته می‌شوند.

[[لهجه|لهجه‌های]] مختلفی از پارسی در افغانستان متداول است که. از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به [[کابلیهزارگی]]، [[هراتی]]، [[مزاری]]، [[تاجیکیکابلی]] و [[هزاره‌گی]] اشاره کرد.… گویش پارسی متداول در [[هرات]]، [[بادغیس]] و [[فراه]] که تحت نام [[لهجه هراتی]] شناخته می‌شوند، به گویش پارسی زبانان شمال شرق ایران معاصر شباهت زیادی دارد و با گویش مرزنشینان این کشورایران تقریبا یکی است. این گویش با گویش‌های رایج در استان‌های [[خراسان]] ایران در یک رده‌بندی قرار می‌گیرند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/story/2006/06/060629_s-afghan-dari.shtml بی‌بی‌سی: کو آن زبان فاخر.]</ref>

[[محمدکاظم کاظمی|محمدکاظم کاظمی]] مهم‌ترین تهدیدها و آسیب‌های پارسی افغانستان را مواردی همچون: ورود بی‌رویّهٔ واژگان خارجی در سدهٔ کنونی، جایگزین شدن تدریجی زبان انگلیسی در نظام اداری این کشور، شیوع و گسترش غلط‌های بسیار در سطح آوایی زبان، ضعف شدید زبان در سطح دستوری، زوال تدریجی گویش‌های غنی و اصیل محلی و غلبهٔ گویش پایتخت به دلیل گسترش رسانه‌های گروهی، می‌داند. او دلایل این نابسامانی را چنین برمی‌شمارد: ضعف سواد و دانش عمومی به دلیل چند دهه جنگ و نابسامانی‌های اجتماعی و سیاسی، برخورد ناگهانی و همه‌جانبهٔ افغانستان با جهان خارج، به‌ویژه جهان انگلیسی زبان و کاربرد زیاد زبان انگلیسی در موسسه‌های گوناگون، کم‌توجهی نهادینه‌شدهٔ حاکمیت پشتو زبان افغانستان نسبت به زبان پارسی که گاه به‌صورت خصومت با این زبان نیز بروز می‌کند، قطع ارتباط نسبی پارسی‌ زبانان افغانستان با پارسی‌ زبانان خارج از کشور در این چند دهه و دور ماندن آن‌ها از تحولات زبان پارسی در کشورهای همسایه.<ref>[http://www.persianacademy.ir/fa/y090590.aspx پارسی افغانستان، تهدیدها و ضرورت‌ها (محمدکاظم کاظمی)]، فرهنگستان زبان و ادب پارسی</ref>