ویکی‌پدیا

مردم کرد: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
MRG90 (بحث | مشارکت‌ها)
مدیران
۲۰٬۶۸۵ ویرایش‌ها
جز «مردمان کرد» را محافظت کرد: ویرایش‌های اخلال‌گرانهٔ ادامه‌دار ([ویرایش=تنها کاربران تأییدشده] (زمان سرآمدن ‏۱۶...
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴:
|image = {{image array|perrow=5
| image1 = Saladin2.jpg | caption1 = [[صلاح‌الدین ایوبی]]
| image2 =خالو قربانჩობან هرسینیაღა.jpgpng | caption2 = [[خالوشرف‌خان قربان هرسینیبدلیسی]]
| image3 = Qazi Muhammad.jpg | caption3 = [[قاضی محمد]]
| image5 =Yarmohamadkhan-e-kermanshahi.jpg | caption5 = [[یارمحمدخان کرمانشاهی]] ([[زردلان]]ی)
| image4 =سوسن Abdullah Öcalan.jpgpng | caption4 = [[سوسنعبدالله (خواننده)اوجالان]]
| image7 = ჩობან აღა.png | caption7 = [[شرف‌خان بدلیسی]]
| image8 = ابراهیم یونسی - Ebrahim Younessi.jpg | caption8 = [[ابراهیم یونسی]]
| image13 = Abdullah Öcalan.png | caption13 = [[عبدالله اوجالان]]
| image10 = Mustafa_Barzani.jpg | caption10 = [[مصطفی بارزانی]]
| image11 = Mahmud_Barzanji.jpg |caption11 = شیخ [[محمود برزنجی]]
| image6= KarimSanjabi.jpg | caption6 = [[دکتر کریم سنجابی]]
| image13 = rahman ghasemlu.jpg | caption13 = [[عبدالرحمان قاسملو]]
| image3 = Sepideh live in concert 01.JPG | caption3 = [[سپیده افشار]]
| image14 = Jalal Talabani.jpg | caption14 = [[جلال طالبانی]]
| image15 = PMesud Derakhshandeh 2008 02Barzani.jpg | caption15 = [[پورانمسعود درخشندهبارزانی]]
| image35 = HasanZirak.jpg| caption35 = [[حسن زیرک]]
| image16 = Said Nurs.jpg | caption16 = [[سعید نورسی]]
| image17 = Rahim Moeini KermanshahiSivan_Perwer.jpgjpeg | caption17 = [[رحیم معینیشوان کرمانشاهیپرور]]
| image18 = Leyla zana.jpg | caption18 = [[لیلا زانا]]
| image19 = BahmanGhobadi2009.JPG | caption19 = [[بهمن قبادی]]
| image20 = Shahram Nazeri.jpg | caption20 = [[شهرام ناظری]]
| image22 = GarrusiPicture.jpg | caption22 = [[امیرنظام گروسی]]
| image23 = Mahsun Kırmızıgül.jpg | caption23 = [[ماهسون کیرمزی گول]]
| image24 = Mastooreh Ardalan.jpeg | caption24 = [[مستوره اردلان]]
| image25 =Kayhanm kalhor.JPG | caption25 = [[کیهان کلهر]]
| image26= Abdurrahman Sharafkandi In the early Republic of Mahabad.jpg |caption26 = [[عبدالرحمن شرفکندی]]
| image28 = Jalāl ad-Dīn Kazzāzi 4IhsannuriYashar.jpg | caption28 = [[جلال‌الدیناحسان نوری کزازیپاشا]]
| image29 = Bijan.jpg | caption29 = [[بیژن کامکار]]
| image30 = İbrahim Tatlıses (8 Temmuz 2007).JPG | caption30 = [[ابراهیم تاتلیسس]]
| image31 = Bakhtiar Rahmani.jpg | caption31 = [[بختیار رحمانی]]
| image32 =ابوالقاسم لاهوتیMesut Özil, Germany national football team (02).jpg | caption32 = [[ابوالقاسممسعود لاهوتیاوزیل]]
| image33 =| caption33 = [[کریم سنجابی]]
| image38 = Ellameh Ahmad Moftizadeh.jpg| caption38 = [[احمد مفتی‌زاده]]
| image21 = Feleknas Uca.jpg | caption21 = [[فلکناس اوجا]]
 
سطر ۱۳۴ ⟵ ۱۳۵:
کردها در سراسر ایران<ref>
* کرد و پراکندگی او در گستره ایران زمین - ح. بهتویی - ۱۳۷۷ - تهران.
* ایل‌ها و طایفه‌های عشایری کرد ایران. علی میرنیا. ناشر نسل دانش. ایران. ۱۳۶۸.</ref> در استان‌های[[استان کرمانشاه]]، [[استان ایلام]]، [[استان آذربایجان غربی]]، [[استان آذربایجان شرقی]]، [[استان کردستان]]، [[استان همدان]]، [[استان لرستان]]، [[استان خوزستان]]، [[استان گیلان]]، [[استان مازندران]]، [[استان قزوین]]، [[استان تهران]]، [[استان اصفهان]]، [[استان فارس]]، [[استان خراسان شمالی]]، [[استان خراسان رضوی]]، [[استان کرمان]]، [[استان کرمانشاه]]، [[استان سیستان و بلوچستان]] زندگی می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes |عنوان =KURDISH TRIBES | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ =۱۶ ژوئن ۲۰۰۴ |تاریخ بازدید = ۳۰ ژوئن ۲۰۱۵}}</ref> بخش کردنشین جداشده از ایران (در [[جنگ چالدران]])، [[کردستان ترکیه]]، [[کردستان عراق]] و [[کردستان سوریه]] هم اکنون جزئی از خاک سه کشور [[ترکیه]]، [[عراق]]، و [[سوریه]] می‌باشند، این سه کشور پس از [[جنگ جهانی اول]] و فروپاشی [[عثمانی]] با توافق [[انگلستان]]، درسال ۱۹۲۳ تأسیس شدند. در جمهوری آذربایجان، جمهوری ارمنستان، جمهوری ازبکستان و جمهوری تاجیکستان، نیز کردها زندگی می‌کنند.<ref>ایران، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد دهم، تهران ۱۳۸۰</ref><ref> آیت محمدی. سیری در تاریخ سیاسی کرد و کردهای قم. ا نتشارات پرسمان. ۱۳۸۲</ref><ref>و. نیکیتین - کرد و کردستان ترجمه محمد قاضی - نشر درایت ۱۳۶۳. ص ۴۲–۵۱،</ref>
 
جمعیت کردها در سال ۲۰۰۹، ۴۶٫۵<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ CIA - The World Factbook<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> تا ۴۷٬۸۶۳٬۰۰۰ میلیون<ref>[http://www.joshuaproject.net/people-clusters.php?rop2=C0114 Joshua Project - Great Commission Status of the Kurd People Cluster<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> تن برآورد شده است که ۶٫۵ تا ۷ میلیون تن از آن‌ها در [[ایران]] زندگی می‌کنند.<ref>مرکز آمار ایران. دفتر آمارهای جمعیت، نیروی کار و سرشماری. جمعیت و متوسط رشد سالانه: آبان ۱۳۸۵.</ref><ref>مرکز آمار ایران. دفتر آمارهای جمعیت، نیروی کار و سرشماری. خانوار و جمعیت استان‌ها برحسب ساکن و غیر ساکن: آبان ۱۳۸۵.</ref>
سطر ۱۴۰ ⟵ ۱۴۱:
[[زبان کردی]] اخص{{مدرک}}بسیار متنوع شامل گویش‌های :بادینی، کُرمانجی، [[سورانی]] (شامل اردلانی، [[مکریان|مُکریانی]]، جافی، سلیمانیه‌ای و...)، زازا، [[کلهری]]، [[کردی ایلامی]]، لکی و لهجه‌های [[لهجه ملکشاهی]]، هرکی، [[کردی کرمانشاهی]]، بایزیدی، عبدویی، زندی است.{{مدرک|۱۳ اوت ۲۰۱۴}}<ref>محمد معین فرهنگ فارسی (متوسط) شش جلدی، انتشارات امیرکبیر، تهران ۱۳۶۲</ref><ref>احسان یارشاطر: زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی: مقدمه لغت‌نامه دهخدا. تهران ۱۳۳۷</ref> زبان کردی با دسته شمالی لهجه‌های ایرانی غربی بعض مشابهات دارد، و از زبان‌های مهم دسته غربی به شمار می‌رود وصاحب شعرها و تصنیف‌ها، قصه‌ها و سنت‌های ادبی است.<ref>محمد معین فرهنگ فارسی (متوسط) شش جلدی، انتشارات امیرکبیر، تهران ۱۳۶۲</ref><ref>احسان یارشاطر: زبانها و لهجه‌های ایرانی: مقدمه لغتنامه دهخدا. تهران ۱۳۳۷</ref>
 
بیشتر کردها مسلمان هستند و سایر آنان نیز [[ایزدی]]، [[یارسان]] ([[اهل حق]])، [[مسیحی]] و [[یهودی]] هستند. کردها جشن [[نوروز]] و جشن‌های مولودی را گرامی می‌دارند. از نامدارترین افراد کرد [[صلاح‌الدین ایوبی]]، [[یارمحمدخان کرمانشاهی]] ([[زردلان]]ی)، [[جلال طالبانی]]،[[خالو قربان هرسینی]]، [[مسعود بارزانی]]، [[مصطفی بارزانی]]، شیخ [[محمود برزنجی]] (معروف به مَلک کردستان)، [[قاضی محمد]]، [[شرف‌خان بدلیسی]]، [[عبدالرحمان قاسملو]]، [[ابو حنیفه دینوری]]، [[عبدالله اوجالان]] را می‌توان نام برد. از شاعران نامدار کرد؛ [[مستوره اردلان]]، [[شیرکو بیکس]]، [[ابوالقاسم لاهوتی]]، [[رحیم معینی کرمانشاهی]]، جلال جلالی زاده، [[خان منصور و شاکه]]، [[غلامرضا ارکوازی]]، [[مولوی کرد]]، [[نالی]]، [[قانع]]، [[ملا مصطفی بیسارانی]]، [[هیمن]]، [[وفایی]] و [[عبدالرحمن شرفکندی]] را می‌توان نام برد. [[پهلوان موسی خمیس|پهلوان موسی خمیس گرزدین وند]]، [[هادیامیرنظام ضیاالدینیگروسی]]، [[پورانعزیزخان درخشندهمکری]]، [[امان‌الله خان اردلان]]، [[محمدحاجی رنجبر]]، [[میرجلال‌الدین کزازیباباشیخ]]، [[کریم سنجابی]] و [[بیژنشاه نامدارمحمد زنگنهیاری]] از دیگر مشاهیر مردمان کرد هستند. [[سوسن (خواننده)]]، [[حسن زیرک]]، [[سپیده افشار]]، [[ناصر رزازی]]، [[شهرام ناظری]]، [[محمد ماملی]]، [[سید علی اصغر کردستانی]]، [[مظهر خالقی]]، [[کامکاران]]، [[عباس کمندی]] نیز از بزرگ‌ترین استادان موسیقی و آواز کردی هستند. [[محمدعثمان نقشبندی]]، [[سعید نورسی]]، [[ایل بگی جاف]] از عارفان و مرشدان نامدار کردستان محسوب می‌شوند. [[درودگری]]، [[قالی]] و [[جاجیم]] و [[گلیم بافی]] (به ویژه قالی [[بیجار]]) از [[صنایع دستی]] عمده کردها است.
 
== پیشینهٔ واژه کرد ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/مردم_کرد»