عیسی صدیق: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
M1314 (بحث | مشارکت‌ها)
طرح اولیه تأسیس فرهنگستان ایران در 1314 ش + ابندا نایب رئیس و پس از مدتی ریاست فرهنگستان ایران
M1314 (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۱:
{{Infobox Officeholder
| name = عیسی صدیق
| birth_name =
| nickname = صدیق اعلم
| image = sadigh_01.jpg
خط ۷:
| office1 = [[وزارت فرهنگ|وزیر فرهنگ]]
| monarch1 = [[محمدرضا شاه پهلوی]]
| primeminister1= [[محمدعلی فروغی]]
| term_start1 =
| term_end1 =
| predecessor1 = [[اسماعیل مرآت]]
| successor1 = [[سید محمد تدین]]
| office2 = سومین رئیس [[دانشگاه تهران]]
| primeminister2=
| term_start2 =
| term_end2 =
| predecessor2 = [[اسماعیل مرآت]]
| successor2 = [[سید محمد تدین]]
| office3 =
| primeminister3=
| term_start3 =
| term_end3 =
| predecessor3 =
| successor3 =
| birth_date = خرداد ۱۲۷۳
| birth_place = [[تهران]]،
| death_date = ۱۵ آذر ۱۳۵۷
| death_place = [[تهران]]،
| nationality = {{پرچم|ایران|1964۱۹۶۴}}
| residence =
| alma_mater =
| party =
| otherparty =
| spouse =
| children =
| occupation = نویسنده و سیاستمدار
| profession =
|cabinet =
| religion = [[اسلام]]
|signature =
|awards =
|website =
|footnotes = والدین: صدیق التجار اصفهانی
}}
 
'''عیسی صدیق'''، ملقب به '''صدیق اعلم''' (متولد ۱۲۷۳ ش)، ادیب، نویسنده و سومین رئیس [[دانشگاه تهران]].<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب= وزیران علوم و معارف و فرهنگ ایران|ناشر= مرکز نشر دانشگاهی|چاپ= |شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= اقبال یغمایی|سال= ۱۳۷۵ |شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= ص ۳۴۱-۳۵۳۳۴۱–۳۵۳|مقاله= |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} </ref><ref>''آموزش و پرورش در ایران''. ناصر تکمیل همایون. دفتر پژوهش‌های فرهنگی. شابک ۹۶۴۹۶۴–۳۷۹-۳۷۹-۰۹۲-۴۰۹۲–۴ ۱۳۸۵ ص۸۷-۸۸ص۸۷–۸۸</ref>
 
عیسی صدیق در سال [[۱۲۷۳]] خورشیدی در [[تهران]] متولد شد. پدرش میرزاعبدالله شاملو ملقب به صدیق‌التجار اصفهانی از نوادگان میرزا مهدی خان استرآبادی بود. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدارس [[مدرسه ادب|ادب]]، [[مدرسه کمالیه|کمالیه]] و [[دارالفنون]] فرا گرفت. در سال ۱۲۹۰ جزو اولین گروه از دانشجویان اعزامی به خارج در دورهٔ بعد از مشروطیت بود که عازم [[فرانسه]] شد. در سال ۱۲۹۷ دورهٔ دانشسرای [[ورسای]] را به پایان رساند و از [[دانشگاه پاریس]] دانشنامهٔ لیسانس در رشتهٔ ریاضی گرفت. چندی نیز در [[دانشگاه کیمبریج]] به‌عنوان دستیار پروفسور [[ادوارد براون]] به مطالعه و تدریس زبان فارسی پرداخت. طی دوران تحصیل در فرانسه و انگلستان که مصادف با اشغال ایران از طرف قشون بیگانه و مداخلهٔ مامورینمأمورین دولت روسیهٔ تزاری در امور مملکت بود، عیسی صدیق به نگارش سلسهٔ مقالاتی در روزنامه‌های اومانیته ارگان حزب سوسیالیست و تایمز چاپ انگلستان پرداخت و از این راه و با کمک دوستانی نظیر ادوارد براون نسبت به عملیات سپاهیان بیگانه در ایران اعتراض و این عملیات ستمگرانه را تقبیح کرد. مقالات مذکور آن چنان تاثیریتأثیری منفی بر حیثیت دولت روسیهٔ تزاری در محافل آزادی‌خواه اروپا نهاد که موجب شد سفیر روسیه در لندن به وزارت خارجهٔ انگلیس اعتراض کند و خواستار توقف انتشار چنین مقالات تحریک‌آمیزی شود.
'''عیسی صدیق'''، ملقب به '''صدیق اعلم''' (متولد ۱۲۷۳ ش)، ادیب، نویسنده و سومین رئیس [[دانشگاه تهران]].<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب= وزیران علوم و معارف و فرهنگ ایران|ناشر= مرکز نشر دانشگاهی|چاپ= |شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= اقبال یغمایی|سال= ۱۳۷۵ |شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= ص ۳۴۱-۳۵۳|مقاله= |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} </ref><ref>''آموزش و پرورش در ایران''. ناصر تکمیل همایون. دفتر پژوهش‌های فرهنگی. شابک ۹۶۴-۳۷۹-۰۹۲-۴ ۱۳۸۵ ص۸۷-۸۸</ref>
 
عیسی صدیق در سال [[۱۲۷۳]] خورشیدی در [[تهران]] متولد شد. پدرش میرزاعبدالله شاملو ملقب به صدیق‌التجار اصفهانی از نوادگان میرزا مهدی خان استرآبادی بود. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدارس [[مدرسه ادب|ادب]]، [[مدرسه کمالیه|کمالیه]] و [[دارالفنون]] فرا گرفت. در سال ۱۲۹۰ جزو اولین گروه از دانشجویان اعزامی به خارج در دورهٔ بعد از مشروطیت بود که عازم [[فرانسه]] شد. در سال ۱۲۹۷ دورهٔ دانشسرای [[ورسای]] را به پایان رساند و از [[دانشگاه پاریس]] دانشنامهٔ لیسانس در رشتهٔ ریاضی گرفت. چندی نیز در [[دانشگاه کیمبریج]] به‌عنوان دستیار پروفسور [[ادوارد براون]] به مطالعه و تدریس زبان فارسی پرداخت. طی دوران تحصیل در فرانسه و انگلستان که مصادف با اشغال ایران از طرف قشون بیگانه و مداخلهٔ مامورین دولت روسیهٔ تزاری در امور مملکت بود، عیسی صدیق به نگارش سلسهٔ مقالاتی در روزنامه‌های اومانیته ارگان حزب سوسیالیست و تایمز چاپ انگلستان پرداخت و از این راه و با کمک دوستانی نظیر ادوارد براون نسبت به عملیات سپاهیان بیگانه در ایران اعتراض و این عملیات ستمگرانه را تقبیح کرد. مقالات مذکور آن چنان تاثیری منفی بر حیثیت دولت روسیهٔ تزاری در محافل آزادی‌خواه اروپا نهاد که موجب شد سفیر روسیه در لندن به وزارت خارجهٔ انگلیس اعتراض کند و خواستار توقف انتشار چنین مقالات تحریک‌آمیزی شود.
 
عیسی صدیق در سال ۱۲۹۷ به ایران مراجعت کرد و به سمت بازرس مدارس منصوب شد. چندی نیز رئیس فرهنگ [[گیلان]]، رئیس تعلیمات عالیه، معلم در [[مدرسهٔ حقوق]]، [[دارالفنون]] و [[دارالمعلمین مرکزی]]، رئیس دفتر [[وزارت فواید عامه]]، نمایندهٔ ایران در مجمع بین‌المللی آموزش و پرورش در ژنو و رئیس دفتر وزارت عدلیه بود. در سال ۱۳۰۴ به هنگام تشکیل [[مجلس مؤسسان]]، نمایندهٔ این مجلس بود. علاوه بر مشاغل دولتی و فرهنگی، در طول این سال‌ها مدتی نیز مدیر داخلی روزنامهٔ [[مرد آزاد]] بود که امتیاز آن را [[علی‌اکبر داور]] داشت. زمانی هم که علی اکبر داور حزبی به نام [[حزب رادیکال]] تآسیس کرد، عیسی صدیق در آن حزب به‌عنوان قائم مقام با وی همکاری کرد.
 
در سال ۱۳۰۹ عیسی صدیق بنا به دعوت [[دانشگاه کلمبیا]] برای مطالعه و تحقیق به آمریکا رفت و موفق به اخذ درجهٔ دکتری در [[فلسفه]] از آن دانشگاه شد. همزمان با تحصیل در دانشگاه کلمبیا، بنا به درخواست [[عبدالحسین تیمورتاش]] وزیر دربار پهلوی، اقدام به تهیه و تنظیم طرح تاسیستأسیس دانشگاه (دارالفنون) تهران کرد. هم او بود که برای اولین بار واژهٔ دانشگاه را به جای دارالفنون به کار برد. دکتر صدیق در سال ۱۳۱۰ به ایران بازگشت و مامورمأمور تأسیس دانشگاه تهران شد.
 
دکتر عیسی صدیق پس از بازگشت به ایران، ابتدا به سمت ریاست [[دارالمعلمین عالی]] انتخاب شد و سپس آن را هستهٔ مرکزی دانشگاه قرار داد. پس از تأسیس [[دانشگاه تهران]] در ۱۳۱۳، تا سال ۱۳۱۹ ریاست و استادی [[دانشسرای عالی]] و [[دانشکدهٔ علوم]] را عهده‌دار بود. در سال ۱۳۱۹ [[ادارهٔ کل انتشارات و تبلیغات]] را تاسیستأسیس کرد و به عنوان اولین رییسرئیس آن منصوب شد. او توانست در طی یک سال که ریاست آن را به عهده داشت، به تشکیلات متشتت و از هم گسیخته در رادیو که هریک از فعالیت‌هایش در هنگام افتتاح زیرنظر بعضی از وزارت‌خانه‌ها انجام می‌شد ساماندهی کند. بعد از استعفای [[رضاشاه]] و تشکیل کابینهٔ [[محمدعلی فروغی]] نیز این سمت را حفظ کرد. هرچند که یک بار به دستورشاه کم مانده بود از این سمت کنار گذاشته شود. مدتی نیز رئیس [[دانشگاه تهران]] بود. عیسی صدیق در تشکیل [[فرهنگستان ایران]] نیز نقش عمده‌ای داشت وی در سال 1314۱۳۱۴ خورشیدی طرحی برای تأسیس [[فرهنگستان ایران]] تهیه نمود و خود نیز جزو اعضای پیوسته اولیه آن شده، ابتدا به‌عنوان نایب رئیس فرهنگستان انتخاب شد و چند سال بعد به ریاست آن نشست.<ref>{{پک|صدیق|1352|ک=یادگار عمر (خاطراتی از سرگذشت)|ص=صفحات متعدد}}</ref>در همین دوره مجلهٔ [[آموزش و پرورش]] را بنیان گذاشت.
 
دکتر صدیق در کابینهٔ [[محمدعلی فروغی]] که در ۳۰ شهریور سال ۱۳۲۰ تشکیل شد، برای اولین بار به [[وزارت فرهنگ]] منصوب شد و برای بار دوم در کابینهٔ [[علی سهیلی]] که در ۲۳ آذر ۱۳۲۲ تشکیل شد، به این سمت انتخاب شد. در کابینهٔ [[سهام‌السلطان بیات]] نیز که در ۴ آذر۱۳۲۳ تشکیل شد، و در کابینهٔ ۱۹ شهریور ۱۳۲۶ [[قوام‌السلطنه]] هم این سمت را حفظ کرد. مدتی رئیس [[دانشگاه تهران]] و استاد دانشگاه نیز بود. در سال ۱۳۲۸ به نمایندگی [[مجلس مؤسسان]] برگزیده شد. در مهر ۱۳۳۹ برای ششمین بار در کابینهٔ [[شریف امامی]] به وزارت فرهنگ منصوب شد. در سال ۱۳۲۸ در اولین دورهٔ [[مجلس سنا]] به عضویت آن مجلس انتخاب شد. پنج دوره سناتور انتخابی تهران بود و در تمامی ادوار نمایندگی، ریاست کمیسیون [[فرهنگ و هنر]] در [[مجلس سنا]] را عهده‌دار بود. دکتر عیسی صدیق در ۱۵ آذر ماه ۱۳۵۷ در تهران درگذشت.
سطر ۷۵ ⟵ ۷۴:
* مشهودات چهل ساله در فرهنگ
* نه کنفرانس در خصوص تعلیمات عمومی
* یادگار عمر (خاطراتی از سرگذشت مؤلف)، ۲ جلد، ۱۳۳۸-۱۳۵۲۱۳۳۸–۱۳۵۲
* چهل گفتار ذر بارهٔ سالگردهای تاریخی، یادبود دانشمندان معاصر، تاریخ و فرهنگ ایران، ۱۳۵۲
 
== منابع ==
{{پانویس}}
 
* اثرآفرینان، زندگینامهٔ نام‌آوران فرهنگی ایران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، جلد چهارم
* یادگار عمر، خاطراتی از سرگذشت دکتر عیسی صدیق، ۱۳۳۸-۱۳۵۲۱۳۳۸–۱۳۵۲
 
{{رئیسان دانشگاه تهران}}
 
{{ترتیبترتیب‌پیش‌فرض:صدیق، عیسی}}
 
[[رده:استادان دانشگاه تهران]]