مردم کرد: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
←‏پیشینهٔ واژه کرد: اشتباهات اصلاح شد
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از برنامهٔ همراه
شیرین وفرهاد (بحث | مشارکت‌ها)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۱۰:
جمعیت کردها در سال ۲۰۰۹، ۴۶٫۵<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ CIA - The World Factbook<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> تا ۴۷٬۸۶۳٬۰۰۰ میلیون<ref>[http://www.joshuaproject.net/people-clusters.php?rop2=C0114 Joshua Project - Great Commission Status of the Kurd People Cluster<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> تن برآورد شده‌است که ۶٫۵ تا ۷ میلیون تن از آن‌ها در [[ایران]] زندگی می‌کنند.<ref>مرکز آمار ایران. دفتر آمارهای جمعیت، نیروی کار و سرشماری. جمعیت و متوسط رشد سالانه: آبان ۱۳۸۵.</ref><ref>مرکز آمار ایران. دفتر آمارهای جمعیت، نیروی کار و سرشماری. خانوار و جمعیت استان‌ها برحسب ساکن و غیر ساکن: آبان ۱۳۸۵.</ref>
 
[[زبان کردی]] اخص{{مدرک}}بسیار متنوع شامل گویش‌های: بادینی، کُرمانجی، [[سورانی]] (شامل اردلانی، [[مکریان|مُکریانی]]، جافی، سلیمانیه‌ای و...)، زازا، [[کلهری]]، هرکی، [[کردی کرمانشاهی]]، [[کردی ایلامی ]]، بایزیدی، عبدویی، زندی(لکی) است.{{مدرک|۱۳ اوت ۲۰۱۴}}<ref>محمد معین فرهنگ فارسی (متوسط) شش جلدی، انتشارات امیرکبیر، تهران ۱۳۶۲</ref><ref>احسان یارشاطر: زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی: مقدمه لغت‌نامه دهخدا. تهران ۱۳۳۷</ref> زبان کردی با دسته شمالی لهجه‌های ایرانی غربی بعض مشابهات دارد، و از زبان‌های مهم دسته غربی به شمار می‌رود وصاحب شعرها و تصنیف‌ها، قصه‌ها و سنت‌های ادبی است.<ref>''محمد معین فرهنگ فارسی (متوسط)''، شش‌جلدی، انتشارات امیرکبیر، تهران ۱۳۶۲</ref><ref>احسان یارشاطر: زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی: مقدمهٔ ''لغتنامهٔ دهخدا''. تهران، ۱۳۳۷</ref>
 
بیشتر کردها مسلمان هستند و سایر آنان نیز [[ایزدی]]، [[یارسان]] ([[اهل حق]])، [[مسیحی]] و [[یهودی]] هستند. کردها جشن [[نوروز]] و جشن‌های مولودی را گرامی می‌دارند. از نامدارترین افراد کرد [[صلاح‌الدین ایوبی]]، [[جلال طالبانی]]، [[مسعود بارزانی]]، [[مصطفی بارزانی]]، شیخ [[محمود برزنجی]] (معروف به مَلک کردستان)، [[قاضی محمد]]، [[شرف‌خان بدلیسی]]، [[عبدالرحمان قاسملو]]، [[ابو حنیفه دینوری]]، [[عبدالله اوجالان]] را می‌توان نام برد. از شاعران نامدار کرد؛ [[مستوره اردلان]]، [[شیرکو بیکس]]، [[ابوالقاسم لاهوتی]]، [[رحیم معینی کرمانشاهی]]، جلال جلالی زاده، [[مولوی کرد]]، [[نالی]]، [[قانع]]، [[ملا مصطفی بیسارانی]]، [[هیمن]]، [[وفایی]] و [[عبدالرحمن شرفکندی]] را می‌توان نام برد. [[امیرنظام گروسی]]، [[عزیزخان مکری]]، [[امان‌الله خان اردلان]]، [[حاجی باباشیخ]]، [[کریم سنجابی]] از دیگر مشاهیر مردمان کرد هستند. [[حسن زیرک]]، [[ناصر رزازی]]، [[شهرام ناظری]]، [[محمد ماملی]]، [[سید علی اصغر کردستانی]]، [[مظهر خالقی]]، [[کامکاران]]، [[عباس کمندی]] نیز از بزرگ‌ترین استادان موسیقی و آواز کردی هستند. [[محمدعثمان نقشبندی]]، [[سعید نورسی]]، [[ملا عبدالکریم مدرس]] از شخصیت‌های مذهبی مهم کرد سدهٔ بیستم محسوب می‌شوند. [[درودگری]]، [[قالی]] و [[جاجیم]] و [[گلیم‌بافی]] (به‌ویژه قالی [[بیجار]]) از [[صنایع دستی]] عمدهٔ کردها است.
خط ۱۵۷:
stressed, were pastoral nomads or transhumants. There were also sedentary tribesmen,
who were free cultivators or had become townsmen.
[http://www.let.uu.nl/~martin.vanbruinessen/personal/publications/]</ref>. [[مینورسکی]] نیز در رابطه با این عبارت شرفخان بدلیسی بر این نظر است که[[کرمانجی]] ([[کردی کرمانجی|کرمانجی شمالی]]،[[کردی سورانی|کرمانجی میانی]] و [[کردی جنوبی|کرمانجی جنوبی]]) را امروز بتوان جزو [[زبان‌های کردی]] دانست، اما [[لری]] و [[گورانی]] از [[زبان کردی]] جدا هستنداست<ref>
V. Minorsky, "The Guran" , BSOAS, University of London, Vol. 11, No. 1 (1943
pp 75-103
خط ۲۴۵:
۱- گروه شمالی از نظر تعداد گویشوران (که حدود بیست میلیون نفر تخمین زده می‌شوند) مهم‌ترین گروه گویشی است. این گروه به دو زیر گروه تقسیم می‌شود:
 
الف- گروه غربی که شامل گویش‌های موسوم به کرمانجی می‌شود که در هفدهبیست شهرستانویک استان واقع در شرق و جنوب شرقی ترکیه، در جوار مناطق کرد نشین ایران و سوریه رواج دارد. همچنین، این گروه شامل زبان جوامع مهاجر کرد، که در سیلیسی پراکنده هستند و زبان جمعیت‌های کرد، که در اغلب شهرهای بزرگ ترکیه ساکن هستند، نیز می‌شود. به این گروه زبان کردی رایج در دشت جزیره در شمال شرقی سوریه، زبان جمعیت‌های کرد ساکن در اغلب شهرهای سوریه و همچنین زبان کردهای ساکن در لبنان را نیز باید اضافه کرد.
 
گویش‌هایی که به گویش‌های ذکر شده نزدیک هستند عبارتند از: گویش‌های کردی رایج در شمال استان آذربایجان غربی در ایران، همچنان که کردی رایج در استان‌های خراسان شمالی و خراسان رضوی و بلوچستان، و احتمالأ گویش کردی رایج در افغانستان. گروه غربی یک زبان ادبی را به وجود آورده‌است که تا سال‌های ۱۹۳۰ میلادی به خط عربی نوشته می‌شد و شاعران بزرگی چون ملای جزری، فقیه طیران، احمد خانی، اسماعیل بایزیدی، پرتوبگ هاکاری و... به خود دیده‌است. امروزه کرمانجی غربی به وسیلهٔ یک گونهٔ الفبای لاتینی که به [[الفبای ترکی استانبولی]] نزدیک است نوشته می‌شود.
خط ۲۷۴:
 
== دین و مذهب ==
در استان کردستان و بخش‌هایی از استاندراستان آذربایجان غربی [[اهل‌سنت]] هستند.دراستان کردستان اکثریت سنی واقلیت شیعه هستند.در استان [[استان کرمانشاه|کرمانشاه]] بخشی شیعه و بخشی [[اهل‌سنتیارسان]](اهل حق) وتعدادکمی هم سنی هستند و در [[استان ایلام|ایلام]] صد درصد مردم [[شیعه]] هستند.کردهای کرمانج‌های شرق ایران هم شیعه هستند. در بین کردها نزدیک به ۵۰ هزار خانوار و شاید بیشتر [[یزیدیان|یزیدی]] هستند. علاوه بر این، جمعیت قابل ملاحظه‌ای از کردها که به [[یارسان]] و اهل حق معروفند در میان کردها هستند که مرکز سکونت آنها منطقه دالاهو وکوزران و صحنه ووکنگاوروبیستون وقصرشیرین وگهواره وسرپلذهاب وشهرکرمانشاه دراستان کرمانشاه و بصورت پراکنده در کردستان است. سایر کردها نیز [[مسیحی]] یا [[یهودی]] هستند.<ref>[http://www.kurdistanica.com/?q=node/97 مقالهٔ مسیحیت در کردستان در دانشنامهٔ کردستانیکا]</ref><ref>[http://www.lahana.org/blog/The%20history%20of%20Judaism%20in%20Kurdistan.htm مقالهٔ یهودیت در کردستان، نوشتهٔ دکتر م. ایزدی]</ref>
 
== فرهنگ و آداب و رسوم ==