استخر بازتاب: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۸:
== نمادشناسی بازتاب تصویر در حوض و استخر در معماری ایرانی ==
آب خود یکی از آخشیگ‌های چهارگانه سازنده گیتی ست. از آنجا که آخشیگ‌ها همگی سپنتا (مقدس) بوده‌اند ایرانیان می‌کوشیدند به شکلی پیوند خود را به این عناصر نگه داشته و آنرا آشکار کنند. نمادپردازی یکی از راه‌های نمایاندن و آشکار ساختن پیوند به آخشیگ‌ها بوده است. پیوندی که همواره با آزرم و پاسداشت و ارج نهادن همراه بوده است. یکی از بسترهای کارامد برای به نمایش درآوردن پیوندهای فرهنگی به آخشیگ‌ها معماری بوده است. در واقع معماری شایان‌ترین زمینه را برای پرداختن به این نمادها فراهم می‌آورده است. از [[کارشیو]] کلی گرفته تا ساختمایه‌های برهم آورنده سازه، پیاده کردن ظرافت‌های هنری در قالب آجرچینی، کاشیکاری، گچبری، آینه کاری و به طور کلی هر گونه آمود در سازه و در نهایت نسبتی که کالبد سازه با آیین‌های دینی که برپایه پاسداشت آخشیگ‌ها بوده برقرار می‌کرده است. آب در این میان آخشیگی بسیار مهم به شمار می‌رود که از آنجا که رونده و سیال است از دیرباز برآسای نمادی برای پاکی بخشی شناخته می‌شده است. استخر یا حوض که بخشی انکار ناپذیر در سازه بود همواره به بهترین شکلی می‌توانست این امکان را برای دسترسی بیدرنگ به این عنصر پاکی آفرین فراهم کند. شکل کامل این طلب پاکی از آب در آیین دستنماز یا وضو نمود دینی می‌یابد که از دوران‌های پیش از اسلام در آیین‌های زرتشتی رواج داشته است.<ref>اوستا، وندیداد</ref> این چنین است که استخر و حوض رفته رفته در جای یکی از ارکان و پاربُن‌ها در سازه ایرانی جایگاهی آیینی نمادین به خود می‌گیرد.
اما جدای از خود آب، بازتاب تصویر در آینه غماز آب حوض یا استخر همواره در معماری ایرانی نمادهای گوناگونی را می‌نمایانده؛ برای نمونه بازتاب تصویر لرزان و اندک مات سازه درون حوض همواره نمادی از ناپایداری زندگی گذرا بوده است و همیشه در خود گوشزدی داشت برای پرهیز از وابستگی و دلبستگی به خوشی‌های نامانای زندگی. همچنین این بازتاب بویژه هنگامی که در برابر کوشکی باشکوه و درختان سرسبز دوسوی آن قرار می‌گرفت جلوه‌ای از بهشت برین را در چشم هر بیننده‌ای باز می‌نمود و اینچنین بر چهره رو به والایش و کمال زندگی خاکی نقش نمادین می‌زد. حوض و استخر با بازتاب تصویر آسمان در خود همچنین نمادی از یگانگی آسمان و زمین و یا همان مینو و گیتی بود.<ref>بازشناسی نقش آب در حیاط خانه‌های سنتی ایران</ref> این معنا ریشه در آموزه تخلیه و پیکرینگی کامل مینو در گیتی دارد که در فرجام به یگانگی آن دو می‌انجامد و در روزگار پسین یا آخرالزمان روی می‌دهد.
== منابع ==
| |||