خلافت فاطمیان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''خلافت فاطمی''' سلسله‌ای است که از سال [[۹۰۹  (میلادی)]] به مدت تقریبی دو قرن (تا سال ۱۱۷۱ میلادی) بر بخش بزرگی از شمال [[آفریقا]] و [[خاورمیانه]] و [[دریای مدیترانه]] حکومت کرد. خلفای فاطمی پیشوایان [[شیعه]] [[اسماعیلی]] نیز بودند و نام سلسله آنان به نام [[فاطمه]]، دختر [[محمّد]] پیامبر [[اسلام|مسلمانان]]، نامگذاری شده بود. آنان در قسمت مدیترانه‌ای خاورمیانه، بمدت بیش از دو قرن مؤسسِ دولتی بودند که به گسترشِ علم، هنر و بازرگانی علاقهٔ فراوان نشان می‌داد. [[قاهره]] پایتختِ [[مصر]]، توسط فاطمیان پایه‌گذاری شد. امپراتوری آنها یعنی بخش اولیه تاریخ اسماعیلی، تقریباً از ابتدای اسلام تا قرن یازدهم را در بر می‌گیرد. نخستین خلیفه فاطمی عبدالله المهدی و سه خلیفه فاطمی دیگر، یعنی القائم و المنصور و المعز لدین الله نام داشتند.

خلافت فاطمی در سال [[۹۰۹  (میلادی)]] در شمال آفریقا بنیان نهاده شد و به زودی به [[سیسیل]]، [[مصر]]، [[فلسطین]] و [[سوریه]] گسترش یافت و در دوران حکومت هشتمین خلیفهٔ فاطمی، المستنصربالله (وفات [[۱۰۹۴  (میلادی)]]) به اوج قدرت خود رسید. در طول این دورهٔ حدوداً دو قرنی، فاطمیان یک حکومت مرفّه همراه با شادابی عقلانی، اقتصادی و فرهنگی قابل ملاحظه‌ای را پدید آوردند.

دعوت خلفای فاطمی در سرزمین ایران در عهد [[سامانیان]] و [[غزنویان]] آغاز شد، اما در واقع به وسیله [[ناصر خسرو قبادیانی]]، شاعر معروف خراسان و مقارن با اوایل دوران [[سلاجقه]] این دعوت تا حدی به ثمر رسید. در ادامه با آن که خلفای مصر در جلب [[آل بویه]] سعی فراوانی کردند، اما در این زمینه توفیقی به دست نیاوردند، چنان که [[عضدالدوله دیلمی]] در اواخر عمرش همچنان در صدد تسخیر مصر و برانداختن خلافت فاطمی بود که اجل مهلتش نداد.

با وجود این، سالها پس از مرگ عضدالدوله، یک سردار پارس نژاد <ref>عشایر پارس.احسان یوسفی.۱۳۹۳</ref>خلیفه عباسی به نام ارسلان بساسیری به اشاره و تحریک المستنصر، خلیفه فاطمی، علیه [[عباسیان]] شورید و [[بغداد]] را متصرف شد که در پی آن خلیفه [[القائم بامرالله]] را از آن جا بیرون کرد و سپس [[خطبه]] به نام امام فاطمی خواند (۴۵۰ ق / ۱۰۵۸ م). در آن احوال، خلافت عباسیان در معرض انقراض قرار گرفت، اما از حسن اتفاق، با ظهور [[طغرل]]بیگ سلجوقی و ورود او به بغداد [[۴۵۱  (قمری)]]/[[۱۰۵۹  (میلادی)]] خلافت عباسیان از خطر سقوط حتمی نجات پیدا کرد. از آن پس، جلوگیری از نشر دعوت فاطمی و اهتمام در تعقیب اسماعیلیه، برای سلجوقیان ایران یک تکلیف و تعهد شد که تا پایان آن عصر نیز ادامه داشت.

|| '''نام فرمانروا''' || '''سال فرمانروایی'''