قهوه‌خانه: تفاوت میان نسخه‌ها

چایخانه در [[ایران]] حدود ۴۰۰ سال قدمت دارد. پیشینهٔ مصرف [[چای]] در ایران به سده هفدهم میلادی می‌رسد. [[جهانگرد|جهانگردان]] از چایخانه‌هایی گفته‌اند که بزرگان و توانگران در آن جا جمع شده و [[چای]] می‌نوشیدند.

 

بوتهٔ [[چای]] برای نخستین بار در [[چین]] و در حدود پنج هزار سال پیش شناخته شد که به تدریج خواص درمانی آن کشف شد. علاوه بر آن از چای برای مصارف رنگ‌آمیزی نیز استفاده می‌شده‌است.

 

محمدعلی، معروف به [[کاشف السلطنه چایکار]]، متولد [[۱۲۴۴]] خورشیدی در [[تربت حیدریه]]، که از [[دارالفنون]] و سپس از [[سوربن]] [[فرانسه]] فارغ‌التحصیل شده بود، با عنوان ژنرال کنسول ایران در سال [[۱۲۷۶]] خ. مأمور خدمت در [[هند]] شد. وی به عنوان سفیر ایران در هندوستان در روزگار [[مظفرالدین شاه قاجار]] اولین فرد ایرانی است که با همت والای خود و در نقش یک بازرگان فرانسوی به فراگیری شیوهٔ کاشت و مصرف در ایران و جهان پرداخت. در سال ۱۳۱۹ چای کاری به کمک و همتِ [[حاج محمد میرزا کاشف السطلنه]] برای نخستین بار در ایران آغاز شد. حاج محمدمیرزا قبل از بازگشت به ایران، مقداری تخم چای را به همراه چهار هزار گلدان چای، [[قهوه]]، تخم [[کنف]]، [[دارچین]]، [[فلفل]]، [[میخک]]، [[هل]]، [[انبه]]، [[گنه گنه]]، [[کافور]]، ریشه [[زردچوبه]]، [[زنجبیل]] و غیره تهیه کرد و در سال ۱۲۸۵ شمسی با مشکلات بسیار آنها را به ایران آورد.<ref>معلمی، محمود: [http://ettelaat.net/13-juni/news.asp?id=73132 رنگ صنعت چای پریده است]. در: خراسان (نقل‌شده در اطلاعات.نت)، بازدید: فوریه ۲۰۱۴.</ref> گفته شده که او دانه‌های چای را درون عصای خود چید و آن‌ها را وارد ایران کرد. همچنین او شهر [[لاهیجان]] را به دلیل وجود هوای مناسب برای کشت چای انتخاب کرد.

 

همان‌طور که گفته‌شد علاوه برنوشیدن چای، قهوه و غذا خوردن اموری نظیر اطلاع‌رسانی، نشر افکار و اخبار اجتماعی _ اقتصادی و حتی سیاسی و نیز سرگرمی‌هایی چون [[مدیحه‌سرایی]]، [[نقالی]]، [[شاهنامه‌خوانی]]، [[غزل‌خوانی]]، سخنوری و مشاعره هم در چای‌خانه‌ها رواج پیدا کردند و این مکان به عنوان نهاد با اهمیتی از جهت فرهنگی معرفی شد.

 

با تغییرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه به خصوص ورود رادیو و تلویزیون کم‌کم قهوه‌خانه را خلوت، منزوی و متروک کرد تا حدی که به سالنهایی کثیف و کهنه با وسایل فرسوده و مستعمل تبدیل شد و در برگیرنده روابط اجتماعی ناهنجار، برخوردهای رکیک، تجمع معتادان و بزهکاران و از آن دست شد.

 

برای احیاء و بازسازی این کانون‌های اجتماعی-فرهنگی، از بین ۳۷۰ چای‌خانهٔ [[تهران]]، تعدادی مناسب و آماده بازسازی تشخیص داده شد که در حال حاضر برخی از آنها با عنوان چای‌خانهٔ سنتی خدمات ارائه می‌دهند.

تعدادی از قهوه‌خانه‌های سنتی فعال فعلی فضاهای مناسبی برای پر کردن [[اوقات فراغت]]، به ویژه در ساعات پایانی شب، می‌باشند و در آنها [[معماری ایرانی|معماری ملی]] و [[معماری اسلامی|اسلامی]]، هنرهای ویژهٔ قهوه‌خانه نظیر [[شاهنامه خوانی]] و [[نقالی]]، معرفی می‌شوند و همچنین طبخ [[غذاهای ایرانی|غذاهای سنتی]] و بومی به شکل مناسبی انجام می‌گیرد.

 

{{اصلی|نقاشی قهوه‌خانه}}

نقاشی قهوه‌خانه شیوه‌ای از [[نقاشی ایرانی]] است که در اواخر [[قاجار]] و اوایل [[دودمان پهلوی|پهلوی]] اوج گرفت. [[محمد مدبر]] و [[حسین قوللر آقاسی]] از مهم‌ترین نقاشان این رشته به شمار می‌روند. نمونه‌های قابل توجهی از آثار هنرمندان نقاشی قهوه‌خانه‌ای در موزهٔ [[رضا عباسی]] نگهداری می‌شود. این شیوه در دههٔ ۲۰ و ۳۰ شمسی مورد توجه هنرمندان [[مدرنیسم|مدرنیست]] ایرانی به ویژه اهالی [[مکتب سقاخانه]] قرار گرفت.