خاکسپاری: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Desert_Cemetery_MerzougaDesert Cemetery Merzouga.jpg|بندانگشتی|گورستان مسلمانان در صحرا]]

فضيلت تشييع جنازه فراوان و ثوابش بسيار قابل توجه است، تا آنجا كه در [[حديث]] آمده است: «كسى كه جنازه ‏اى‌اى را تشييع كند، با هر قدمى كه بر مى‏مى‌ دارد، تا زمانى كه برگردد صد هزار هزار حسنه خواهد داشت و صد هزار هزار [[گناه]] از او محو مى ‏شود‌شود و صد هزار هزار درجه اش بالا برده مى‏شودمى‌شود و اگر بر ميّت [[نماز میت |نماز]] هم بگزارد صد هزار هزار [[ملائكه]] او را مشايعت مى ‏كنند‌كنند كه همه‏همه‌ شان براى او استغفار مى‏مى‌ كنند. و اگر در [[دفن]] حاضر شود خداوند صد هزار هزار ملائكه را مأمور خواهد كرد تا روز [[قيامت]] براى او طلب مغفرت كنند. و هر كس بر جنازه ‏اى‌اى نماز بگزارد [[جبرئيل]] و هفتاد هزار هزار ملائكه بر او نماز مى‏مى‌ گزارند و گناهان گذشته ‏اش‌اش بخشيده مى ‏شود‌شود و چنانچه بماند تا او را دفن كند و خاك بر او بريزد، در مقابل هر قدمى كه از هنگام شركت در تشييع جنازه تا بازگشت به منزل خود بر مى‏مى‌ دارد يك قيراط پاداش خواهد داشت و قيراط هم‏وزنهم‌وزن كوه احد است كه در كفه ترازوى اعمال او گذاشته مى‏مى‌ شود».<ref>تحرير الوسيلة، ترجمه فارسى، ج‏1،ج‌1، ص: 89</ref>

# كسى كه جنازه را حمل مى‏مى‌ كند، هنگام حمل جنازه بگويد: «بسم اللَّه و باللَّه وصلى اللَّه على محمّد و آل محمّد، اللهم اغفر للمؤمنين و المؤمنات».

# جنازه را بر دوش بگذارند و ببرند و روى چهارپا و مانند آن برده نشود، تا از ثواب آن محروم نشوند، مگر آن‏كهآن‌كه عذرى باشد مثل دورى راه، البته حمل جنازه با چهارپا و مانند آن، معلوم نيست كه مكروه باشد.

# تشييع‏تشييع‌ كننده در حال خشوع و تفكر باشد و چنين تصور كند كه خود او را برداشته و مى‏مى‌ برند و او بازگشت به دنيا را خواهش كرده و اجابت شده است.

# در حال تشييع پياده باشد و سوار شدن در آن حال مكروه است، مگر آن‏كهآن‌كه معذور باشد، البته در وقت بازگشتن مكروه نيست.

# هر تشييع‏تشييع‌ كننده هر چهار طرف تابوت را بردارد و بهتر است اول جلوى تابوت طرف راست ميّت را بر دوش راست بگذارد سپس طرف راست آخر تابوت را روى دوش راست بگذارد بعد از آن طرف چپ آخر تابوت را روى دوش چپ بگذارد، آنگاه به قسمت چپ جلوى تابوت رفته آن را روى دوش چپ بگذارد.

# خنديدن و لهو و لعب و برداشتن عبا براى غير صاحب عزا و تند راه رفتن به طورى كه منافى مداراى با ميّت باشد خصوصاً دويدن، در تشييع جنازه مكروه است، بلكه سزاوار است كه تشييع كنندگان در راه رفتن ميانه‏ميانه‌ روى نمايند.

# در موقع عبور جنازه، برخاستن شخص نشسته مكروه است، مگر آن‏كهآن‌كه ميّت كافر باشد كه در اين صورت بر مى‏مى‌ خيزد.

# بهتر آن است كه زن‏هازن‌ها در تشييع جنازه شركت نكنند؛ اگر چه ميّت زن باشد. و بعيد نيست شركت زن‏هاىزن‌هاى جوان، در تشييع جنازه مكروه باشد.<ref>تحرير الوسيلة، ترجمه فارسى، ج‏1،ج‌1، ص: 90</ref>

# مرده را بايد درون قبر به صورت خوابيده بر روى دست راست (و نه نشسته يا ايستاده و جز اينها) بگونه‏اىبگونه‌اى قرار داد كه صورت او به سمت قبله باشد، يعنى در سرتاسر دنيا قبر مرده مسلمان بايد بگونه‏اىبگونه‌اى باشد كه هنگامى كه مرده درون آن بر روى دست راست خود خوابانيده مى‏شودمى‌شود چهره او به سمت قبله قرار گيرد، و اين شرط اختصاص به جسد كامل ندارد بلكه حتى اگر جسد مرده فاقد برخى از قسمت‏هاقسمت‌ها نظير سر يا دست يا سينه و جز اينها بود و يا تنها سر در اختيار بود و تنه مرده از ميان رفته بود بايد به همين روش دفن گردد، بلكه حتى اجزاء بدن مسلمان را نيز بايد به گونه‏اىگونه‌اى دفن كرد كه اگر داراى سر و صورت بود به سمت قبله قرار مى‏گرفت؛مى‌گرفت؛

# جنازه مسلمانى كه بر روى كشتى مرده و امكان رساندن آن به خشكى براى دفن وجود ندارد و احتمال متلاشى شدن او مى‏رودمى‌رود را مى‏توانمى‌توان پس از غسل و كفن و نماز خواندن درون صندوقى قرار داد يا آن كه جنازه كفن شده او را با بستن وزنه سنگين در حالى كه رو به قبله است به درون دريا افكند؛

# در صورت آگاهى از تلاش حيوانات درنده در بيرون آوردن جسد مرده مسلمان از درون زمين واجب است محل دفن را به گونه‏اىگونه‌اى استحكام بخشيد كه مانع نفوذ حيوانات و اهانت به جنازه مسلمان گردد؛

# جنازه مرده مسلمان بايد در گورستانهاى مسلمانان دفن گردد و دفن او در گورستان‏هاىگورستان‌هاى كافران يا دفن كافران در گورستانهاى مسلمانان حرام است و اين حكم ناشى از احترام شرع اسلام به مسلمانان است كه اين احترام ايجاب مى‏كندمى‌كند او در گورستانهاى مسلمانان دفن شود و در صورت دفن در گورستانهاى كافران جايز است قبر مسلمان را شكافته و او را بيرون آورده و در مقابر مسلمانان دفن نمايند؛

# دفن مرده مسلمان در جاهايى كه موجب هتك حرمت و اهانت به او مى‏گرددمى‌گردد نظير آبريزگاه، چاه، محل تجمع زباله و جز اينها ممنوع و حرام است؛

# مرده مسلمان بايد در زمين مباح دفن گردد از اين‏رواين‌رو دفن جنازه در مساجد، مدارس موقوفه، و يا زمين‏هاىزمين‌هاى وقفى كه به منظور و غرض معينى جز دفن مردگان وقف شده ممنوع است؛

# وجوب دفن مرده مسلمان اختصاص به جسد كامل ندارد بلكه قطعات و اجزاى جدا شده از بدن او كه در آنها روح دميده شده همچون يك دست و پا يا انگشتان و جز اينها نيز بايد پس از غسل و كفن و دفن گردند، اما اجزايى كه روح در آنها ندميده است همچون مو، دندان، ناخن دليلى بر وجوب دفن آنها نمى‏نمى‌ باشد؛

# حكم وجوب دفن محترمانه با شرايط فوق الذكر نه تنها شامل تمامى مسلمانان است بلكه شامل كودك زاده شده از راه زناى دو مسلمان و كودكى كه از نطفه مسلمان در شكم كافر كتابى به وجود آمده نيز مى‏گرددمى‌گردد و در صورت اخير در فرض مادر كافر به احترام فرزندش بايد در گورستانهاى مسلمانان پشت به قبله بر روى دست چپ يا راست به گونه‏اىگونه‌اى دفن گردد كه صورت جنين مسلمان او به سمت قبله قرار گيرد.<ref>[http://www.hawzah.net/Per/F/do.asp?a=FBCF.HTM پایگاه حوزه نت]</ref>

بنابر فتواى فقهاء اماميه حد اقل وظيفه و واجبى كه بر عهده مسلمانان نسبت به يك مرده مى‏باشدمى‌باشد اين است كه مرده مسلمان را پس از غسل و كفن در گور به گونه‏اىگونه‌اى دفن كنند كه حرمت جسد او حفظ گردد، ليكن در روايات كارهاى ديگرى توصيه شده است كه مستحب است نسبت به دفن جنازه يك مسلمان انجام گيرد كه عبارتند از:

# مستحب است براى قبر لحد ساخته شود، و لحد سايه‏بانسايه‌بان و سقفى است سنگى كه بر روى جنازه مرده درون قبر قرار مى‏گيرد،مى‌گيرد، و مانع ريخته شدن خاك بر روى جسد مرده مى‏گردد؛مى‌گردد؛

# در نزديك‏تريننزديك‌ترين گورستان از محل مرگ او دفن شود مگر آن كه در گورستان دورتر فضيلتى همچون وجود گور مردمان صالح و نيكوكار يا علماء و امام زادگان بوده باشد؛

# مستحب است هنگام دفن زن روى قبر را با پارچه‏اىپارچه‌اى پوشانده تا چشم مردان نامحرم به بدن او نيفتد؛

# براى پشت مرده تكيه‏گاهىتكيه‌گاهى از سنگ و آجر بسازند كه جسد مرده بدو تكيه دهد تا بدين وسيله از افتادن مرده به روى صورت جلوگيرى شود؛

# يكى از مستحباتى كه در روايات تأكيد فراوانى بر انجام آن شده است تلقين مرده مى‏باشدمى‌باشد يعنى هنگامى كه درون قبر خوابانيده شد معتقدات دينى از توحيد پروردگار و اقرار به پيامبرى خاتم پيامبران (ص) و امامان معصوم (ع) و اعتقاد به سؤال و پرسش دو ملائكه به نامهاى نكير و منكر بدو يادآورى گردد، بنابر روايات روح مرده از هنگام مفارقت و جدا شدن از جسد او تا هنگام دفن در اطراف او در پرواز است و ناظر همه وقايع است از اين رو مستحب است براى آخرين بار احكام شرعى و معتقدات دينى بدو يادآورى شود تا مرده كه در آغاز سخت‏ترينسخت‌ترين لحظات زندگى برزخى خود است بتواند بر هول و وحشت قبر فائق آيد و زبان به سخن حق با ملائكه بگشايد؛

# مستحب است كسى كه مرده را دفن مى‏كندمى‌كند پس از دفن او از سمت پاى مرده از قبر بيرون آيد؛

# مستحب است مردمان تشييع كننده بجز آنانى كه با مرده رابطه قرابت نسبى دارند با پشت دست به درون گود او خاك ريخته و آن را پر كنند در حالى كه (انا لله و انا اليه راجعون) را بر زبان مى‏رانند؛مى‌رانند؛

# مستحب است براى قبر علامتى قرار دهند تا شناخته شود و بر روى آن آب بپاشند (پاشيدن آب بنابر برخى روايات تا 40 روز يا 40 ماه مستحب است) آن گاه تشييع كنندگان انگشتان خود را بر روى قبر قرار داده و براى شادى روح او سوره فاتحة الكتاب و سوره (انا انزلناه) را قرائت كنند و براى او طلب رحمت و غفران از خداوند نمايند. و بنابر روايات از سر انگشت هر يك از دعا كنندگان بر گور مرده نورى به سمت مرده سرازير مى‏گرددمى‌گردد كه موجب شادى روح او مى‏شود؛مى‌شود؛

# مستحب است مردم براى خانواده عزادار كه به علت اشتغال به دفن مرده و عزادارى بر او پخت و پز نكرده‏اندنكرده‌اند خوراك فرستاده و از خوردن خوراك نزد آنها امتناع ورزند كه بنابر روايات بسيار مكروه و ناشايست است؛

# مستحب است كه مسلمانان به زيارت گورستانها رفته و بر گور مردگان سوره‏هاىسوره‌هاى قرآن (به ويژه سوره‏هاىسوره‌هاى حمد ـ آية الكرسى ـ قل اعوذ برب الناس ـ قل اعوذ برب الفلق ـ سوره ياسين ـ و جز اينها) خوانده و براى آنان طلب رحمت و آمرزش از خداوند نمايند. و مستحب است هنگام ورود به گورستان خطاب به مردگان مدفون در آن قبرستان سلام كرده و بگويد (السلام على اهل الديار من المؤمنين، رحم الله المتقدمين منكم و المتأخرين و انا ان شاء الله بكم لاحقون)

# از مستحباتى كه در روايات تأكيد فراوان بر آن شده اين است كه در نخستين شبى كه مرده را دفن مى‏كنندمى‌كنند مستحب است نمازى براى او بخوانند كه به نام (صلاة ليلة الدفن) يا نماز شب دفن مشهور است.<ref>[http://www.hawzah.net/Per/F/do.asp?a=FBCF.HTM پایگاه حوزه نت]</ref>

# اقدام ارحام مرده به پركردن گور مرده از خاك كه بنابر روايات اين كار سبب قساوت قلب مى‏گردد؛مى‌گردد؛

# پر كردن گور با خاكى كه از آن گور بيرون آورده‏اند،آورده‌اند، يا استفاده از گلى جز گلى كه از خاك همان قبر است؛

# بلند كردن گور و ساختن پشته‏اىپشته‌اى شبيه به كوهان شتر بر روى آن كه از اين ساخته در روايات با نام (تسنيم) ياد شده است؛

# دفن مرده در خانه‏هاىخانه‌هاى مسكونى؛