پشتونوالی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز تمیزکاری و اصلاح متن با استفاده از AWB |
|||
خط ۴:
پشتونوالی (به معنای '''پشتون‌گری''') حکم [[قانون اساسی]] پشتون‌تباران را دارد و موضوع آن بیشتر مربوط به پاسداری از خانواده، طایفه، ملت و آبرو است.<ref>Rahman, Tariq, [http://www.khyber.org/publications/001-005/pashtolangformation.shtml Pashto Language & Identity Formation in Pakistan], in: Contemporary South Asia, July 1995, Vol 4, Issue 2, p151,20</ref>
قوانین پشتونوالی بسیار قدیمی هستند و از سنت‌های کهن قبیله‌ای پیش از [[اسلام]] ریشه می‌گیرند. قوانین آن به‌ویژه کین‌خواهی و خون‌خواهی از جمله قوانین باستانی جوامع ایلی باستان است.<ref name="همان">همان.</ref>
قواعد پشتونوالی برای پشتون‌ها حکم می‌کند که چه رفتاری «[[آبرو|آبرومندانه]]» و «[[شرف|شرافتمندانه]]» است و چه رفتاری چنین نیست. این احکام تقریباً همهٔ زندگی پشتون‌ها را تحت نفوذ خود دارد و پیروی از پشتونوالی به عنوان شناسهٔ قومی حتی از گویشور بودن به [[زبان پشتو]] اهمیت بیشتری دارد.<ref
پشتونوالی قانونی بوده‌است که رهبران و جامعه پشتون افغانستان از زمان تشکیل این کشور کوشش داشته‌اند به آن محوریت بدهند.
هر فرد که پشتون‌گری را زیر پا بگذارد دیگر به چشم هم‌تباران خود به عنوان پشتون به‌شمار نمی‌آید و از پشتیبانی و حمایت [[جامعه]] پشتون محروم می‌شود.<ref name="archive.is">[https://archive.is/20120710051927/www.law.harvard.edu/programs/ilsp/research/kakar.pdf Kakar, Palwasha, Tribal Law of Pashtunwali and Women’s Legislative Authority]، بازدید: نوامبر ۲۰۰۸</ref>
بنیادهای پشتونوالی در هزاره دوم پس از میلاد شکل گرفته و تأکید آن بر [[کین‌خواهی]] (''بدل'')، [[مهمان‌نوازی]] و [[بخشش]] است.
مستقل بودن، برابری و مردانگی از آرمان‌های این نظام قبیله‌ای هستند.
مفهوم کلیدی و اساسی در نظام پشتونوالی مفهوم [[ننگ]] است. ننگ در زبان پشتو در معنی قدیم خود در زبان‌های ایرانی یعنی در معنای شرف به‌کار می‌رود. فردی که «شرف و آبرو» برای گروه خود بیاورد باننگ و ستودنی است و فردی که با عدم رعایت قوانین سخت پشتونوالی شرافت گروه خود را لکه‌دار کند «بی‌ننگ» نامیده می‌شود که این بدترین توهین برای یک پشتون به‌شمار می‌آید.<ref name="Reformatorisch Dagblad">Ab Jansen, Missie onder heethoofden, in:
[http://www.refdag.nl/artikel/1249060/Missie+onder+heethoofden.html Reformatorisch Dagblad]، 10-02-2006 بازدید: نوامبر ۲۰۰۸.</ref>
مفهوم «[[ناموس]]» نیز جزئی از مفهوم ننگ به‌شمار می‌رود و هر [[مرد]] پشتون وظیفه دارد به‌ویژه [[زن|زنان]] جوان ازدواج‌نکردهٔ خانواده را تحت کنترل شدید بگیرد تا از ارتباط جنسی او با دیگران جلوگیری بشود.
هراس از غیبت و «حرف مردم» نیز باعث می‌شود تا بسیاری از مردان ترجیح بدهند زنان و دختران خویش را برای اطمینان خانه‌نشین کنند. به این مفهوم در میان پشتون‌ها اصطلاحاً «پرده» گفته می‌شود.<ref
اندرونی خانه‌ها برای غیرمحرم‌ها منطقه ممنوعه هستند و گسترهٔ اندرونی در میان گروه‌های گوناگون پشتون مانند کوه‌نشینان، دشت‌نشینان و کوچ‌گردان تفاوت‌هایی دارد.<ref
▲اندرونی خانه‌ها برای غیرمحرم‌ها منطقه ممنوعه هستند و گسترهٔ اندرونی در میان گروه‌های گوناگون پشتون مانند کوه‌نشینان، دشت‌نشینان و کوچ‌گردان تفاوت‌هایی دارد.<ref>[https://archive.is/20120710051927/www.law.harvard.edu/programs/ilsp/research/kakar.pdf Kakar, Palwasha, Tribal Law of Pashtunwali and Women’s Legislative Authority]، بازدید: نوامبر ۲۰۰۸</ref>
غیرت، ننگ، ناموس، مهمان‌پذیری و [[شورا]] (جرگه) کلیدواژه‌های مفهوم پشتون‌گری هستند.
از مردان جوان انتظار می‌رود تا همیشه دست‌به‌اسلحه باشند و با کوچکترین [[اهانت|توهینی]] آماده جنگ و ستیز باشند. به این مفهوم ''توره'' (شمشیر) گفته می‌شود. از مردان سالمندتر انتظار می‌رود تا معقولانه عمل کنند و جوانان را آرام سازند. به این مفهوم در پشتو «عقل» گفته می‌شود.
هر مرد پشتون باید مردانگی و دلاوری خود را به صورتی انفرادی نشان داده و به اثبات برساند. این امر باعث شده تا نیروهای پشتون (و [[طالبان]]) روش جنگی شدیداً انفرادی داشته باشند.<ref
== کین‌خواهی ==
سطر ۳۶ ⟵ ۳۴:
== پشتونوالی و اسلام ==
بیشتر مردم پشتون قوانین پشتونوالی و [[شریعت]] اسلامی را یگانه یا هم‌سو می‌پندارند ولی روحانیان اسلامی تفاوت‌های زیادی میان این دو می‌بینند.<ref
{{بخش-خرد}}
| |||