تکوک: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات ردهٔ همسنگ (۲۶) +مرتب+تمیز (۱۱ core): + رده:ساغرریزی |
جز تمیزکاری و اصلاح متن با استفاده از AWB |
||
خط ۲:
'''تکوک''' یا '''مرغان صراحی''' یا '''ریتون''' {{به انگلیسی|Rhyton}} ، {{به یونانی|ῥυτόν}} با تلفظ ''روتون'' [[ظرف]]هایی بودند که در دوران کهن به شکل جانوران ساخته می‌شدند. تکوک معمولاً [[آوند]]ی بود زرین یا آهنین به صورت گاو یا ماهی یا مرغ و با آن بیشتر شراب می‌خوردند.<ref>[http://www.mibosearch.com/word.aspx?wName=تکوک لغت‌نامهٔ دهخدا]، سرواژهٔ تکوک.</ref>
تکوک واژه‌ای است از [[پارسی میانه]] که امروزه به جز فارسی در زبان‌های ارمنی و گرجی هم به‌جا مانده‌است.<ref name="ReferenceA">ناطق، هما، در بزم حافظ خوش‌خوان، پاریس: انتشارات خاوران، ۱۳۸۳-۲۰۰۴، صص ۳۷۷-۳۹۲. شابک: ۲۹۱۲۴۹۰۵۴۹</ref> [[یونان]]یان به آن ریتون گفته و [[هیتی]]ها آن را '''بیبرو''' نامیده‌اند. در اعصار پیش و پس از تاریخ بجز در مراسم مذهبی و درباری برای نوشیدن [[شراب]]، کاربرد دیگری نداشته و وسیله‌ای تجملی بوده‌است.<ref>{{یادکرد
|فصل=باستان شناسی و هنر ماد
|کتاب=باستان شناسی و هنر دوران تاریخی
خط ۳۹:
[[یونانیان]] پس از پیروزی در جنگی با ایران، شمار بسیار زیادی از ظرف‌های زرین و سیمین ایران، از جمله تکوک‌های زیادی را با خود به غنیمت بردند. در [[آتن]]، ناگهان پس از جنگ با ایران تکوک‌های ایرانی بسیاری دیده می‌شود. ساخت این تکوک‌ها از سوی یونانیان تقلید شد و به یونانی ریتون نام گرفت.<ref>Bakker, Janine, [http://www.iranchamber.com/history/articles/persian_influence_on_greece2.php Persian influence on Greece], in: Iran chamber society، بازدید: ژانویه ۲۰۰۹.</ref>
تکوک‌های بسیاری در ایران از دوران مادها، هخامنشی، [[اشکانی]]، [[ساسانی]] و اسلامی به‌جا مانده‌است که در موزه‌های سراسر جهان موجودند. یکی از مهم‌ترین تکوک‌های در موزه‌ها، تکوکی است از یک [[ریخته‌گر]] زرتشتی به نام روزبه پسر افریدون پسر بزرین که در سال ۶۰۳ قمری ساخته شده‌است.<ref
== ریتون‌های مادی ==
خط ۵۳:
== ریتون‌های هخامنشی ==
ریتون‌ها در میان آثار هنری دوره هخامنشی، جایگاه خاصی دارند. ظرافت این ظروف در دوره هخامنشی، اوج هنر و در حقیقت نوعی افراط گرایی و تجمل پرستی را تداعی می‌کند. ریتون‌های هخامنشی عمدتاً ریشه در هنر ریتون سازی مادها داشته و کمتر از ریتون‌های [[اورارتو]]یی، [[آشوری]] و [[سکایی]] اثر گرفته اند. ریتون هخامنشی اوج صنعت فلزکاری باستانی است و نمونه‌های آن در بسیاری از موزه‌های معتبر جهان یافت می شود.<ref name="ReferenceB">{{یادکرد
|فصل=باستان شناسی و هنر ماد
|کتاب=باستان شناسی و هنر دوران تاریخی
خط ۶۰:
|صفحه=154 تا 158
|سال=۱۳۷۵
}}</ref>
[[پرونده:جام چکمه.jpg|بندانگشتی|تکوک به شکل نیم‌چکمه که احتمالاً متعلق به دوره اشکانی است و در موزه رضا عباسی واقع در خیابان شریعتی شهر تهران نگهداری می‌شود.]]
== پس از هخامنشیان ==
با آنکه اوج هنر ریتون سازی در ایران متعلق به دوره ماد و هخامنشی است اما پس از آنان نیز این هنر به حیات خود ادامه داد و حتی استفاده از ریتون تا قرن‌ها پس از [[حمله اعراب به ایران]] دوام یافت.<ref name="ReferenceB"/>
== منابع ==
| |||