[[پرونده:TilliaTepeCrown2.jpg|200px|بندانگشتی|چپ|تاج شاهی سکایی در [[طلاتپه]]]]
'''سَکاها''' (با نامهای متفاوت آلانها، سکیتها، ماساژتها) دستهای از مردمان کوچنشین بر آمده از قفقاز بودند، بر اساس گفته های شاهنامه اینان نژادی غیر آرایی(توران) بودند که قبل از آرایآرایی ها در مناطق اطراف خز کی زیستندمیزیستند.<ref>[[دانشنامه بریتانیکا]]، ذیل [http://www.britannica.com/topic/Scythian Scythian]، نسخه آنلاین</ref><ref>C. J. Brunner, "PEOPLES OF IRAN (2) Pre-Islamic" in ENCYCLOPÆDIA IRANICA</ref><ref name="rezaee">{{پک|رضایی باغبیدی|۱۳۸۸|ک=تاریخ زبانهای ایرانی|ص=35-37}}</ref><ref>{{پک|Sulimirski|1985|ف=THE SCYTHS|ک=Cambridge History of Iran|ص=}}</ref><ref name="shahbazi5354">{{پک|شاپور شهبازی|1389|ک=جهانداری داریوش بزرگ|ص=53-54}}</ref><ref name="ReferenceA">{{پک|زرشناس|1384|ک=میراث ادبی روایی در ایران باستان|ص=15}}</ref><ref>{{پک|Szemerényi|1980|ک=Four Old Iranian Ethnic Names|ص=}}</ref> که قدمتشان به پیش از هخامنشیان برمیگردد. آنها در درازای تاریخی از درون آسیای میانه یعنی از ترکستان چین تا دریای آرال و خود ایران و از این نواحی با فاصلههایی تا رود دُن و از این رود تا رود عظیم دانوب منتشر بودند. در بخشهای مختلف این صفحات وسیع و دشتهای پهناور نام آنها تغییر میکرد.<ref>لغت نامه دهخدا، زیر واژه سکا</ref>
سکاها، گرچه قبیلههای بسیاری را تشکیل دادند، ولی در دو سمت اوراسیا، پراکنده گشتند. گروهی در شرق دریای کاسپین، و گروهی در غرب دریای کاسپین. به نوشته هرودوت، سکاها خود را سکلتث مینامیدند. در حالی که پارسیها (مثل داریوش بزرگ)، آنها را سکا (جنگجو، نیرومند) مینامیدند، یونانیها آنها را پیاله به دوش، یا خانهبهدوش مینامیدند.