عراق: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز افزودن رده‌های همسنگ
Pizimio (بحث | مشارکت‌ها)
دستور زبان اصلاح شد
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از برنامهٔ همراه
خط ۴۸:
'''عراق''' با نام رسمی '''جمهوری عراق''' {{به عربی|الجمهوریة العراقیة}} {{به کردی|کۆماری عێراق}} کشوری در [[خاورمیانه]] و جنوب باختری [[آسیا]] است. پایتخت عراق شهر [[بغداد]] است. این کشور از جنوب با [[عربستان سعودی]] و [[کویت]]، از باختر با [[اردن]] و [[سوریه]]، از خاور با [[ایران]] و از شمال با [[ترکیه]] همسایه‌است. عراق در بخش جنوبی خود، مرز آبی کوچکی با [[خلیج فارس]] دارد و دو رود مشهور [[دجله]] و [[فرات]] که سرآغاز تمدن‌های باستانی [[میان رودان]] در درازای تاریخ کهن این کشورند از شمال کشور به جنوب آن روان هستند و با پیوستن به [[رود کارون]]، [[اروندرود]] را تشکیل می‌دهند و به [[خلیج فارس]] می‌ریزند.
 
گستره عراق ۴۳۸٬۳۱۷ کیلومتر مربع ([[فهرست کشورها و مناطق بر پایه پهناوری|۵۸ام]]، نزدیک به یک چهارم [[ایران]]) است. بیشتر سرزمین عراق پست و هموار و گرمسیری است. باختر عراق کویر است و خاور آن جلگه‌های حاصلخیز؛ ولی بخشی از [[کردستان عراق]] (شمال خاور) کوهستانی و سردسیر می‌باشد. همچنین عراق یکی از بزرگترین کشورهای دارای منابعسرچشمه [[نفت]] می‌باشد. این کشور دارای ۱۴۳ میلیارد بشکه ذخایرانباشته تاییدشدهٔ نفتی می‌باشد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2010/10/101004_l55_iraq_oil.shtml نفت عراق بیست و پنج درصد بیشتر از تخمین‌های پیشین است]</ref>
 
عراق با ۳۲٬۵۸۵٬۶۹۲ نفرتن (آمار ژوئیه ۲۰۱۴) جمعیت چهلمین کشور پرجمعیت جهان است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان= [[اطلاعات‌نامه جهان]] - عراق |نشانی= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iz.html |بازبینی= ۱ اسفند ۱۳۹۳}}</ref> [[مردم عرب|عرب‌ها]] ۷۵٪-۸۰٪، [[مردم کرد|کردها]] ۱۵٪–۲۰٪، [[ترکمن‌های عراق|ترکمنانان]]، [[آشوریان]] و غیرهدیگران نزدیک ۵٪ از جمعیت عراق را تشکیل می‌دهند.<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iz.html</ref> همچنین حدودنزدیک ۶۰٪-۶۵٪ درصد مردم عراق [[شیعه]]، ۳۲٪-۳۷٪ درصد [[سنی]] و ۳ درصد [[مسیحی]] و پیروان دیگر ادیان هستند. عراق محل زندگی و خاکسپاری ۶ [[امام شیعه]] است و شهرهای [[نجف]]، [[کربلا (شهر)|کربلا]]، [[کاظمین]] و [[سامرا]] زیارتگاه شیعیان جهان است.
 
عراق دارای تمدن و فرهنگ دیرینه و پرباری است. [[سومر|سومریان]]، [[اکد|اکدی‌ها]] و [[آشور|آشوری‌ها]] نخستین تمدن‌های باستانی عراق را چند هزار سال [[پیش از میلاد]] بنیاد نهادند. پس از آن این منطقه بخشی از قلمرو [[هخامنشیان]]، [[سلوکیان]]، [[اشکانیان]]، [[ساسانیان]]، و [[امپراتوری روم]] بود. پس از سرنگونی [[امویان]] و روی کار آمدن [[عباسیان]] پایتخت [[خلافت اسلامی]] از [[شام (سرزمین)|شام]] به عراق (شهر [[بغداد]]) آورده شد.<ref>کتاب ''[[جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی|جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، بین‌النهرین، ایران و آسیای مرکزی از زمان فتوحات مسلمین تا ایام تیمور]]''، ۱۳۳۷ خورشیدی، ''[[گای لسترنج]]'' ترجمه: ''محمود عرفان''، ناشر فارسی: ''[[بنگاه ترجمه و نشر کتاب]]'' صفحهٔ ۲</ref> بعدها این حکومتفرمانروایی با حملهیورش مغولان از هم پاشید. از میانه سده دهم تا پایان سده سیزدهم [[هجری خورشیدی]]، عراق بارها میان [[ایران]] و [[عثمانی]] دست به دست شد. عراق در سال [[۱۲۹۸]] ([[۱۹۱۹ (میلادی)|۱۹۱۹]]) به سرپرستی [[بریتانیا]] درآمد و در سال [[۱۳۱۱]] ([[۱۹۳۲ (میلادی)|۱۹۳۲]]) استقلالخودکفایی یافت.
 
بخش زیادی از مرزهای نوین عراق توسط [[جامعه ملل|جامعهٔ ملل]] در سال [[۱۲۹۹]] ([[۱۹۲۰ (میلادی)|۱۹۲۰]]) پس از تقسیم [[امپراتوری عثمانی]] بر اساس [[معاهده سور]] تعییننشان شد. در این زمان عراق زیر سرپرستی [[پادشاهی متحد بریتانیا]] درآمد. در سال [[۱۳۰۰]] ([[۱۹۲۱ (میلادی)|۱۹۲۱]]) [[پادشاهی عراق]] تشکیل شد و در سال ۱۳۱۱ ([[۱۹۳۲ (میلادی)|۱۹۳۲]]) این حکومتفرمانروایی از بریتانیا استقلالجدا یافتشد. در [[۱۳۳۷]] ([[۱۹۵۸ (میلادی)|۱۹۵۸]]) این پادشاهی از میان رفت و جمهوری عراق تأسیسبنیان گشتنهاده شد. عراق از سال [[۱۳۴۷]] ([[۱۹۶۸ (میلادی)|۱۹۶۸]]) تا [[۱۳۸۲]] ([[۲۰۰۳ (میلادی)|۲۰۰۳]]) به دست [[حزب بعث (جناح عراق)|حزب سوسیالیست بعث عراق]] اداره می‌شد. پس از حملهٔیورش [[ایالات متحده]] و هم پیمانانش به عراق، حکومت حزب بعثِ [[صدام حسین]] برچیده شد و [[انتخابات مجلس عراق (دسامبر ۲۰۰۵)|نظام چندحزبی پارلمانی]] در این کشور برقرار شد. آمریکایی‌ها در سال [[۱۳۹۰]] ([[۲۰۱۱ (میلادی)|۲۰۱۱]]) از عراق بیرون رفتند اما پیکارجویان به جنگ ادامه دادند. بعدها با سرریز شدن [[جنگ داخلی سوریه]] به عراق، درگیری‌ها بسیار شدت گرفت.
 
حکومت‌های پی‌درپی عراق از آغاز پایه‌گذاری عراق جدید در ۱۹۲۱ همسان کشورهای همسایه در پی ایجاد هویتی ناسیونالیستی برای آن بر پایه قومیت عربی برآمدند. این شیوه در عراق ناکام ماند و تنها به گرایش‌های جدایی خواهانه اقوام غیر عرب و سرکوب یا بیرون راندن [[شووینیستی]] آنان انجامید.<ref>معموری، علی: نقش ایران در وضع کنونی عراق. در [http://www.bbc.com/persian/blogs/2015/06/150621_l44_nazeran_iraq_iran_sistani بی‌بی‌سی فارسی]. ژوئن ۲۰۱۵.</ref>