جنگل‌های آمازون: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
کمی گسترش |
ابرابزار |
||
خط ۱:
{{تغییر مسیر|آمازون}}
{{coord|3|09|36|S|60|01|48|W|type:forest_source:kolossus-frwiki|display=title}}
{{Geobox|جنگل
<!-- *** Heading *** -->
|name = آمازون
|native_name =
|other_name =
|category =
<!-- *** Image *** -->
|image = Amazon Manaus forest.jpg
|image_caption = جنگل در نزدیکی [[مانائوس]] در برزیل.
|image_size =
<!-- *** Names **** -->
|official_name =
|etymology =
|motto =
|nickname =
<!-- *** Symbols *** -->
|flag =
|symbol =
<!-- *** Country *** -->
|country = برزیل
|country1 = پرو
|country2 = کلمبیا
|country3 = ونزوئلا
|country4 = اکوادور
|country5 = بولیوی
|country6 = گویان
|country7 = سورینام
|country8 = فرانسه (''[[گویان فرانسه]]'')
|state_type =
|state =
|region_type =
|region =
|district1 =
|district2 =
|district3 =
|municipality =
<!-- *** Family *** -->
|parent = آمریکای جنوبی
|range =
|border =
|part =
|city =
|landmark =
|building =
|river = رودخانه آمازون
<!-- *** Locations *** -->
|highest =
|highest_location = | highest_region = | highest_state =
|highest_elevation_imperial =
|highest_lat_d = | highest_lat_m = | highest_lat_s = | highest_lat_NS =
|highest_long_d = | highest_long_m = | highest_long_s = | highest_long_EW =
|lowest =
|lowest_location = | lowest_region = | lowest_country =
|lowest_elevation_imperial =
|lowest_lat_d = | lowest_lat_m = | lowest_lat_s = | lowest_lat_NS =
|lowest_long_d = | lowest_long_m = | lowest_long_s = |lowest_long_EW =
<!-- *** River locations *** -->
|source =
|mouth =
<!-- *** Dimensions *** -->
|length = | length_orientation = N/S
|width = | width_orientation = W/E
|area = ۵۵۰۰۰۰۰
|area_land =
|area_water =
|area_urban =
|area_metro =
<!-- *** Population *** -->
|population = | population_date =
|population_urban =
|population_metro =
|population_density =
|population_density_urban =
|population_density_metro =
<!-- *** Features *** -->
|geology =
|orogeny =
|period =
|biome =
|plant =
|animal =
|style =
|material =
<!-- *** Free fields *** -->
|free = | free_type =
<!-- *** Maps *** -->
|map = Amazon rainforest.jpg
|map_caption = در این [[تصویربرداری ماهواره‌ای|تصویر ماهواره‌ای]] [[ناسا]] از آمازون، خط زرد محدوده حوضه آبریز رود آمازون را نشان می‌دهد.
|map_background =
|map_locator =
<!-- *** Websites *** -->
|commons =
|statistics =
|website =
<!-- *** Footnotes *** -->
|footnotes =
}}
'''آمازون'''، نام بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان است که در شمال [[آمریکای جنوبی]] قرار گرفته و بیشتر آن در خاک برزیل و پرو جای دارد. بیش از نیمی از تمامی جنگل‌های بارانی باقی‌مانده در جهان در آمازون قرار دارد. مساحت جنگل‌های آمازون ۵٫۵ میلیون کیلومتر مربع است که بین ۹ کشور تقسیم شده است.
سطر ۱۹ ⟵ ۱۱۲:
| doi=10.1126/science.272.5260.373 |bibcode = 1996Sci...272..373R}}</ref>
== تنوع زیستی ==
آمازون بالاترین [[تنوع زیستی]] را در جهان دارد. شمار درختان این جنگل ۳۹۰ میلیارد اصله برآورد می‌شود که شامل ۱۶ هزار گونه درخت می‌شود.<ref name="eurekalert.org">{{cite web|url=http://www.eurekalert.org/pub_releases/2013-10/fm-fms101413.php|title=Field Museum scientists estimate 16,000 tree species in the Amazon|work=Field Museum|date=17 October 2013|accessdate=18 October 2013}}</ref>
سطر ۴۱ ⟵ ۱۳۴:
| doi = 10.1111/j.1523-1739.2005.00680.x
}}</ref>
شماری از گونه‌های موجود در آمازون از گونه‌های پرخطر بر انسان و دیگر حیوانات هستند، ازجمله [[کیمن سیاه]]، [[جگوار]]، [[شیر کوهی]] و [[آناکوندا]]. در رودخانه‌ها نیز [[مارماهی برقی]] می‌تواند باعث مرگ شود و ماهیان درنده‌ای به نام [[پیرانیا]] هم بدن انسان را گزیده و شدیداً زخمی می‌کنند.<ref>{{cite news
| title=Piranha 'less deadly than feared'
| date=July 2, 2007 |publisher=BBC News
| author=Staff | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6259946.stm
| accessdate=July 2, 2007 | archiveurl= https://web.archive.org/web/20070707045045/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6259946.stm| archivedate= July 7, 2007 <!--DASHBot-->| deadurl= no}}</ref> [[قورباغه زهرآگین]] هم از جانداران سمی خطرناک این نواحی است و [[خفاش خون‌آشام]] که در داخل جنگل‌های بارانی آمازون ساکن است از ناقلان بیماری [[هاری]] به‌شمار می‌آید.<ref>{{cite journal
|author1=da Rosa |author2=Elizabeth S. T. | title=Bat-transmitted Human Rabies Outbreaks, Brazilian Amazon
| journal=Emerging Infectious Diseases
|date=August 2006 | volume=12
| issue=8 | pages=1197–1202
| url=http://origin.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no08/pdfs/05-0929.pdf
|format=PDF| accessdate=October 11, 2008
| pmid=16965697 | pmc=3291204| archiveurl= https://web.archive.org/web/20081029174845/http://origin.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no08/pdfs/05-0929.pdf| archivedate= October 29, 2008 <!--DASHBot-->| deadurl= no | doi=10.3201/eid1708.050929|display-authors=etal}}</ref> [[مالاریا]]، [[تب زرد]] و [[تب دنگی]] نیز از بیماری‌هایی است که احتمال ابتلا به آن‌ها در جنگل‌های آمازون هست.
{{پاک‌کن}}
<gallery mode=packed>
File:Hoatzins in Brazil.jpg|[[گندمرغ]]
File:Avicularia-geroldi-subadult.jpg|[[رتیل‌ریختان|رتیل]]
File:Purus Red Howler Monkey.jpg|[[میمون جیغ‌کش]]
File:Heliconia aemygdiana (14551077262).jpg|''[[گل خرچنگی]]''
File:Manuel Antonio (43).JPG|[[تنبل گلوقهوه‌ای]]
File:Emperor Tamarin (EXPLORE) (9714001143).jpg|[[تامارین امپراتور]]
File:Dendrobates azureus (Dendrobates tinctorius) Edit.jpg|[[قورباغه نیزه سمی آبی]]
File:Junior-Jaguar-Belize-Zoo.jpg|[[جگوار]]
File:Uakari male.jpg|[[یوآکاری گر]]
File:Isulas (8583611782).jpg|نیش [[مورچه گلوله]] به‌شدت دردآور است.
File:Many parrots -Anangu, Yasuni National Park, Ecuador -clay lick-8.jpg|طوطی‌ها در حال لیسیدن گِل در [[پارک ملی یاسونی]]، اکوادور
</gallery>
== آب و هوا ==
[[جنگل بارانی|جنگل‌های بارانی]] آمازون در تمام فصول سال دارای هوایی گرم با رطوبتی بسیار زیاد است. میانگین [[دما]] در مرکز آمازون، در حدود ۳۰ [[درجهٔ سانتیگراد]] (۸۶ درجه فارنهایت) غربی‌ترین بخش این منطقه، در حدود ۲۵ درجهٔ سانتیگراد (۷۶ درجه فارنهایت) است. تقریباَ هر روزه باران سنگینی در سرتاسر آمازون می‌بارد.
[[پرونده:Ara_macao_-_two_at_Lowry_Park_Zoo.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|]]
== تهدید آمازون ==
سطر ۵۱ ⟵ ۱۷۵:
از طرفی آزادراهی که در آمریکای جنوبی کشیده می‌شود و از جنگل‌های آمازون عبور می‌کند، نیز در تخریب این جنگل‌ها نقش مهمی دارد.
در سال ۱۳۹۴ خورشیدی (۲۰۱۵ میلادی) اعلام شد که برزیل و پرو با پیشنهاد چین برای احداث [[راه آهن]] در آمازون موافقت اولیه کرده‌اند. در صورت احداث، طول این راه آهن به بیش از ۵ هزار کیلومتر می‌رسد و [[ریو دو ژانیرو]]، دومین شهر بزرگ برزیل در حاشیه اقیانوس اطلس را به بندری در پرو در [[اقیانوس آرام]] متصل می‌کند. توسعه این خط آهن از هزینه صادرات مواد خام و فرآورده‌های کشاورزی به چین کم می‌کند اما مخالفان طرح می‌گویند ساخت و ساز برای ایجاد راه آهن ممکن است به جنگل‌های بکر آمازون لطمه بزند.<ref>بی‌بی‌سی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/world/2015/05/150523_l57_china_amazon_rail برنامه چین برای ساخت راه‌آهن پنج هزار کیلومتری در جنگل‌های آمازون]. ۲۳ مهٔ ۲۰۱۵–۰۲ خرداد ۱۳۹۴</ref>
جنگل‌های آمازون نقش بزرگی در تصفیه هوای زمین دارند و برای همین دولت برزیل در سال ۲۰۰۹ متعهد شد تا جلوی جنگل‌زدایی را در این کشور بگیرد. برزیلی‌ها متعهد شده‌اند که تا سال ۲۰۲۰ میلادی ۸۰ درصد از جنگل‌زدایی در کشورشان را به نسبت آنچه که به طور متوسط بین ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۵ روی داده بود، کم کنند.
== نگارخانه ==
| |||