اردوان چهارم: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
برچسب‌ها: حذف یادکرد دارای نام ویرایشگر دیداری |
|||
خط ۳۶:
== انحطاط اشکانیان و کشته شدن اردوان پنجم ==
اشکانیان پس از مرگ [[بلاش یکم]] یعنی از سال ۷۸ میلادی همواره دچار نبردهای داخلی بودند که برخی میان اعضای خاندان اشکانی برای رسیدن به شاهی و برخی دیگر بر اثر شورش‌های فرمانروایان محلی بود. این مشکلات داخلی، اشکانیان را به مرور زمان ضعیف کرد. در این دوران رومیان که اشکانیان را دچار آشوب‌های داخلی می‌دیدند، از فرصت استفاده می‌کردند و پیاپی دست به تهاجم به مرزهای ایران می‌زدند. به غیر از نبردی که اردوان پنجم با رومیان کرد، در همهٔ نبردهایی که در این دوره میان ایران و روم درگرفت، برتری با رومیان بود و آنان در همهٔ این نبردها خرابی‌های زیادی را باعث شدند. این مشکلات بحران‌های اقتصادی را نیز در برداشت؛ ارزش پول اشکانیان به شدت پایین آمد. به این ترتیب در زمان پادشاهی اردوان پنجم دولت اشکانی از همه نظر آمادهٔ سقوط بود. در کتاب «سی قرن و سی حادثه» در توصیف آن دوران آمده: «شاهنشاهی کهن‌سال اشکانی در جنگ‌های پایان‌ناپذیر داخلی و زد و خوردهای فرساینده و پرهزینه با امپراتوری روم در سراشیبی ضعف و انحطاط افتاد و عصر بحران‌های سیاسی و ناآرامی‌های اجتماعی ناشی از آن فرارسید. شاخه‌های مختلف خاندان اشکانی هرکدام بخش‌هایی از قلمرو شاهنشاهی را در دست داشتند و بی‌رحمانه در تضعیف و نابودی یکدیگر می‌کوشیدند. هرچند کشور در تنازع بقا مدعیان قدرت و شاهزادگان اشکانی پاره‌پاره شد، شاهنشاهی بسیار بیشتر از آن‌چه انتظار می‌رفت پایدار ماند. نشانه‌های انحطاط و زوال قدرت و ابهت خاندان اشکانی در شکست‌های پیاپی از روم، در ناتوانی برای مهار وحشت تاخت و تازهای بیابانگردهای شرق و شمال و در هرج‌ومرج طولانی مدت داخلی دیده می‌شد و افول و خاموشی ستاره‌ی اقبال وارثان ارشک حتمی بود.»
اردوان کوشش بسیاری برای نجات دولت اشکانی کرد، ولی سرانجام این تلاش‌ها بی‌نتیجه ماند. وی پس از این که مشکل رومیان را -همان‌طور که گفته شد- از میان برداشت، دچار شورش‌های گوناگونی در مناطق مختلف ایران شد. او بر بیشتر این شورش‌ها فایق آمد و شورشگران را از میان برداشت، ولی شورشی که در [[پارس]] صورت گرفت، سرانجام به شاهنشاهی اشکانی پایان داد. این شورش در سال ۲۲۰ میلادی و به دست [[اردشیر بابکان]] آغاز شد. مصاف اردشیر و یارانش با اردوان پنجم و فرمانروایان ایالت‌ها چندین سال به درازا کشید. اردشیر ابتدا مناطقی در شرق ایران مانند [[کرمان]] را مورد تاخت قرار داد و سپس به [[ماد]] و [[آدیابن]] حمله کرد و آنجا را نیز به زیر پرچم خود آورد. هنگامی که اردشیر و یارانش آغاز به درنوردیدن میان‌رودان کردند اردوان پنجم به مقابله با آنان پرداخت، ولی در سه نبرد پشت سر هم شکست خورد. اردوان احتمالاً از زمان اعلام حکومت خودمختار اردشیر در سال [[۲۲۴ (میلادی)|۲۲۴]] دیگر پادشاه ایران به شمار نمی‌آمد. مرگ و یا به روایتی کشته شدن اردوان پنجم بین سال‌های ۲۲۴ و ۲۲۶ میلادی در تاریخ ثبت شده‌است و با مرگ او شاهنشاهی اشکانی رسماً پایان یافت. به این ترتیب شاهنشاهی اشکانی جای خود را به [[ساسانیان]] داد.
| |||