فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی: تفاوت میان نسخه‌ها

 

== علت‌ها ==

در پایان [[جنگ جهانی اول]]، [[امپراتوری عثمانی]]، [[امپراتوری آلمان]] و [[امپراتوری روسیه]] ازهم فروپاشیدند و اروپای شرقی و نواحی اروپا-آسیا را با درگیری بین‌الملل رقیب (با مطالبات رقابتی خود) به حال خود رها نمودند. پس از این رخدادها، این تنها امپراتوری روسیه بود که مجدداً تحت رهبری [[بلشویک]]‌ها بازسازی شد. [[ژوزف استالین]] از طریق صنعتی‌سازی و حمله به [[آلمان نازی]] در جریان [[جنگ جهانی دوم]]، این کشور را به یک [[ابرقدرت]] رقیب برای [[ایالات متحده آمریکا]] تبدیل نمود. درحالی که روسیه به عنوان یک ابرقدرت حفظ می‌شد، توسط حزب کمونیست اتحاد شوروی بیشتر از خاندان تزاری به صورت یکپارچه باقی می‌ماند.

 

 

== پیدایش جمهوری روسیه در اتحاد شوروی ==

به علت موقعیت غالب روس‌ها در اتحاد شوروی، در بیشتر موارد، کمتر تفاوتی میان روسیه و اتحاد شوروی در اواخر دهه ۱۹۸۰ قائل می‌شدند. اما حقیقت آن است که رژیم تحت سلطه روس‌ها به مفهوم آن نبوده که روس‌های [[جمهوری شوروی فدراتیو سوسیالیستی روسیه]] ضرورتاً از این نوع آرایش (حکومتی) برخوردار بوده‌اند. در اتحاد شوروی، روسیه حتی از حداقل ابزار قرار گرفتن به عنوان ایالت بودن که جمهوری‌ها از آن برخوردار بودند، همچون شاخه حزب کمونیست در سطح خود [[کاگ‌ب]]، شورای اتحادیه تجاری، دانشکده علوم، محروم بوده‌است. دلیل این موضوع این است که اگر این سازمان‌ها دارای شاخه‌هایی در سطح روس‌های جمهوری شوروی فدراتیو سوسیالیستی روسیه بودند، ممکن بود قدرت ساختارهای سطحی اتحاد را تهدید نمایند.

 

 

== کودتا ۱۹ اوت ۱۹۹۱ ==

در ۱۹ اوت ۱۹۹۱ هشت عضو بلندپایه حزب کمونیست از جمله رئیس کاگ‌ب، ضمن برکناری میخائیل گورباچف از رهبری اتحاد جماهیر شوروی، کمیته اضطراری کشور را تشکیل دادند. گورباچف، در یک خانه ییلاقی در ساحل [[دریای سیاه]] در بازداشت خانگی قرار گرفت. تانک‌ها به خیابان‌های [[مسکو]] سرازیر شدند. طرفداران دموکراسی در اطراف [[کاخ سفید مسکو]] - محل اقامت بوریس یلتسین، اولین رئیس جمهور روسیه، سنگربندی کردند. پس از سه روز رویارویی، کمیته اضطراری، شکست را پذیرفت.<ref name=ToolAutoGenRef1>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2011/08/110824_ussr_timeline_new.shtml BBC فارسی - جهان - گاهشمار؛ ۲۰ سال پس از فروپاشی شوروی <!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>

توطئه کودتای اوت ۱۹۹۱ توسط متعصبین کمونیست، با کمک یلتسین نقش برآب شد. طراحان کودتا می‌خواستند حزب کمونیست و اتحاد شوروی را حفظ کنند، ولی در عوض درجهت نابودی هردو کوشیدند.

در پایان سال ۱۹۹۱، بزرگ‌ترین مشکل گورباچف، جنبش‌های استقلال‌طلبانه در تعدادی از جمهوری‌های شوروی بود. ادامه حیات شوروی، بدون جمهوری‌های [[کشورهای حوزه دریای بالتیک]] یعنی [[استونی]]، [[لتونی]]، [[لیتوانی]] ممکن اما بدون اوکراین یا روسیه غیرممکن بود.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=دینا نیومن|کد زبان=fa|تاریخ=۶ دی ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-features-38436965|عنوان=چگونه سه مرد حکم مرگ اتحاد جماهیر شوروی را امضا کردند}}</ref>

 

 

 

آخرین اقدام انتقال قدرت از اتحاد شوروی به روسیه با انتقال کیف‌های (اسناد) مربوط به کدهایی بود که اطلاعات مربوط به [[جنگ‌افزار هسته‌ای]] این کشور را از گورباچف به یلتسین منتقل می‌ساخت.

 

در نامه‌ای که [[سید روح‌الله خمینی]]، در سال آخر حیات خود به گورباچف، رهبر وقت شوروی، می‌نویسد؛ متذکر می‌شود که:

{{نقل قول|جناب آقای گورباچف، برای همه روشن است که از این پس کمونیسم را باید در موزه‌های تاریخ سیاسی جهان جستجو کرد؛ چرا که مارکسیسم جوابگوی هیچ نیازی از نیازهای واقعی انسان نیست؛ چرا که مکتبی است مادی، و با مادیت نمی‌توان بشریت را از بحران عدم اعتقاد به معنویت، که اساسی‌ترین درد جامعه بشری در غرب و شرق است، به درآورد.

فراوانی احزاب کوچک و تنفر آنها نسبت به برقراری اتحادهای یکپارچه موجب آشفتگی در بخش قانونگذاری شده بود. فاصله‌گیری یلتسین از رهبری پارلمانی منجر به [[بحران قانونگذاری در سال ۱۹۹۳در روسیه|بحران قانونگذاری سپتامبر- اکتبر ۱۹۹۳]] گردید.

 

 

بحران در [[۳ اکتبر]] به اوج خود رسید، زمانی که یلتسین راه حلی رادیکال (افراطی) را برای حل و فصل مشاجراتش با پارلمان برگزید: او دستور داد تانکها اطراف کاخ سفید روسیه را محاصره نموده و به سوی مخالفین شلیک کنند.

 

=== نتیجه انحلال ===

 

از آنجایی که یلتسین یک گام غیرقانونی در جهت انحلال مجلس برداشته بود، روسیه بیش از هر زمان دیگری، از دوره انقلاب ۱۹۱۷ به این سو، خود به درگیری جدی داخلی نزدیک شده بود. سپس یلتسین این آزادی را یافت تا قانون خود را با استفاده از اختیارات ریاست جمهوری تحمیل نماید که از طریق همه پرسی در [[دسامبر]] [[۱۹۹۳ (میلادی)|۱۹۹۳]] به تصویب رسید.

 

[[رده:فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی]]

[[رده:اتحاد جماهیر شوروی]]

[[رده:اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ۱۹۸۵ (میلادی)]]

[[رده:اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ۱۹۹۰ (میلادی)]]

[[رده:اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در ۱۹۹۱ (میلادی)]]

[[رده:تاریخ روسیه]]

[[رده:تاریخ معاصر]]