اسپند: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اِسپَند'''<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=اسپند | بیگانه=Peganum | بیگانه در فارسی= | حوزه=گیاهان دارویی | دفتر=سیزدهم | بخش=فارسی | سرواژه=اسپند}}</ref> {{علمی|''Peganum harmala''}}، '''سپند'''، '''اسفند، سدابِ سوری، سِداب آفریقایی''' یا '''هارمِل''' گیاهی چندساله یا پایا از تیره نیتراریاسه (Nitrariaceae) است. نام انگلیسی اسپند ([[Syrian rue]]) بدلیل شباهت این گیاه به [[سداب|سِداب]] ([[:en:Ruta_graveolens|Rue]]) اتخاذ شده است. دانه های اسپند ارزش ویژه ای داشته و برای هزاران سال در آداب و رسوم بسیاری از فرهنگ ها استفاده شده اند. این گیاه هنوز بعنوان ابزاری محبوب در طب سنتی و نزد تمرین گران معنوی باقی مانده است. از دانه‌های اسپند هزاران سال است که در بسیاری مراسم آیینی و معنوی فرهنگ‌های مختلف دنیا، به خصوص در فرهنگ‌های باستانی خاورمیانه استفاده می‌شود. اهمیت و تقدس اسپند در طول تاریخ به قدری زیاد است که برخی از مورخین بر این باورند که گیاه اسطوره‌ای - باستانی [[هوم]] (سانسکریت: [[soma]]، گیاهی بسیار مقدس ملقب به گیاه خدایان که هم در [[اوستا]]ی [[زرتشت]] و هم در متون مقدس [[ریگ‌ودا]] و آیین هندو به آن اشاره شده ولی هویت دقیق آن در لابلای تاریخ گم شده است) همان اسپند است.▼

اسپند گیاهی است دارای ارتفاعی به طول حدود ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌متر. ظاهر آن بوته مانند، دارای برگ‌های سبز با تقسیمات باریک و دراز و نامنظم است. گل‌های آن درشت و دارای کاسبرگ نازک و گلبرگ بزرگ برنگ سفید مایل به سبز، میوه آن پوشینه و حاوی دانه‌های متعدد برنگ سیاه است. در صورت خشکی خاک، ریشه های این گیاه میتوانند تا 6 متر نفوذ کنند. این گیاه در نیمکرهٔ شمالی از اوائل خرداد تا اوائل شهریور گل میدهد و گل های آن سفید رنگ هستند. کپسول های مدوّرِ حاوی دانه، سه حفره ای بوده و حدود پنجاه دانه را در خود نگهداری میکنند.▼

گل‌ها و مخصوصاً دانه‌های اسپند سرشار از [[آلکالوئید]]‌های گروه [[بتا-کربولین]] است که همگی [[بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز]] هستند؛ به همین دلیل خوردن جوشاندهٔ اسپند در اندازه‌های کم (۱ الی ۳ گرم) خواص ضدافسردگی و آرام بخش و در اندازه‌های زیاد (۳ الی ۱۵ گرم) خواص روان گردان دارد. اما به دلیل از کار افتادن آنزیم [[مونوآمین اکسیداز]] درون کبد توسط آلکالوئیدهای اسپند، [[تیرامین]] موجود در بسیاری از مواد غذایی (الکل، پنیر، سوسیس و کالباس و اکثر محصولات پروتئینی و لبنی، میوه جات و غذاهای مانده و ...) که در حالت معمول توسط این آنزیم شکسته می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد فشار خون و ضربان قلب بسیار شدید، سردردهای شدید، شوک، تشنج و در صورت عدم درمان سریع، حتی مرگ شود؛ لذا حداقل از ۴۸ ساعت قبل تا ۴۸ ساعت بعد، باید از مصرف هرگونه خوراکی حاوی تیرامین به شدت خودداری کرد. برخی از دیگر تداخلات به شدت خطرناک و مرگ‌آور که مصرفشان باید حداقل از ۲ هفته قبل قطع شود: اکثر قرص‌های ضد افسردگی از جمله [[بازدارنده‌های بازجذب سروتونین]] مانند [[سیتالوپرام]]، آمفتامین‌ها از جمله [[اکستازی]] و [[مت‌آمفتامین]] (شیشه)، [[کوکائین]]، [[مورفین]].▼