|
| زمینه فعالیت =
| ملیت = {{ایرانی}}
| تاریخ تولد = [[۲۹ آبان]] [[۱۳۱۹]]
| محل تولد = [[تهران]]
| والدین =
| تاریخ مرگ = [[۲۱ اردیبهشت]] [[۱۳۹۴]] ({{سن|۱۳۱۹|۸|۲۹|۱۳۹۴|۲|۲۱|از تاریخ=خورشیدی}})
| محل مرگ = بیمارستان سجاد، [[تهران]]
| علت مرگ =
|بنیانگذار =
| پیشه = [[شاعر]]، [[نویسنده]]، [[مترجم]]، [[منتقد ادبی]]، استاد دانشگاه و عضو [[کانون نویسندگان]]
| سال‌های نویسندگی = [[۱۳۴۲]] تا ۱۳۹۴
|سبک نوشتاری =
|کتاب‌ها =
== زندگینامه ==
=== کودکی ===
محمدعلی سپانلو روز چهارشنبه ۲۹ آبان [[۱۳۱۹]] در شهر تهران خیابان ری به دنیا آمد. پدرش کارمند [[بانک ملی]] بود. محمد علی با داستان‌ها و شعرهایی که پدر از شاهنامه و سعدی و نظامی می‌گفت، بزرگ شد. او در سال ۱۳۲۶ به دبستان کسایی رفت و سپس به خاطر جابجایی خانه‌شان تحصیلات را در دبستان ادب و سپس در دبستان نراقی پیگیری کرد. در دبستان ادب با [[احمدرضا احمدی]] هم‌شاگردی بود. محمدعلی به واسطه آموزش‌های پدر، خط خوبی داشت و شیفته کلاس انشا بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = آزاده شمس|نشانی=http://www.tajrobehmag.com/article/2378/نمی‌خواستم-بورژوا-شوم-زندگی-ادبی-و-اجتماعی-محمدعلي-سپانلو--وخاطراتش--از-محمد-حنیف‌نژاد-و- |عنوان=نمی‌خواستم بورژوا شوم؛ گفتگو با محمدعلی سپانلو | ناشر = ماهنامه تجربه شماره ۱۷ |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۴}}</ref>
=== نوجوانی ===
=== مرگ ===
محمدعلی سپانلو چند سالی از سرطان ریه رنج می‌برد. وی از روز سه‌شنبه [[۱۵ اردیبهشت]] ۱۳۹۴ در پی ناراحتی ریوی و تنفسی در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان سجاد تهران بستری شد و سرانجام شامگاه دوشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۴ در سن ۷۵ سالگی بر اثر عارضه ریوی و تنفسی در [[بیمارستان سجاد]] تهران درگذشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2015/05/150511_l39_sepanloo_passed_away |عنوان=محمدعلی سپانلو درگذشت | ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ =۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۴}}</ref>{{سخ}}
مراسم تشییع‌جنازه سپانلو در روز پنج‌شنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۴ در [[خانه هنرمندان ایران|خانه هنرمندان تهران]] انجام و پیکرش در قطعه نام‌آوران [[بهشت‌زهرا]] به خاک سپرده شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.radiofarda.com/archive/news/20150514/143/143.html?id=27015946 |عنوان=پیکر محمدعلی سپانلو از خانه هنرمندان تشییع شد | ناشر = رادیو فردا |تاریخ =۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۴}}</ref>
== زندگی شخصی ==
سپانلو، پس از اتمام دانشگاه و دوران نظام وظیفه، در اول مهرماه سال [[۱۳۴۴]] با شاعر و نویسنده جوان، [[پرتو نوری‌علاء]] ازدواج کرد. اولین فرزندشان سندباد در ۲۵ بهمن ۱۳۴۵ به دنیا آمد و [[شهرزاد سپانلو]] خواننده [[موسیقی پاپ]] فرزند دومشان متولد ۱۵ آبان ۱۳۵۱ است. پرتو نوری‌علاء در سال [[۱۳۶۴]] برای همیشه از سپانلو جدا شد و با فرزندانش به آمریکا رفت. سپانلو در کتاب ''بن‌بست‌ها و شاهراه'' که زندگینامه‌اش است و در سال ۱۳۹۰ در سوئد چاپ و منتشر شده، در خصوص این جدایی چنین گفته: {{نقل قول|ازدواج‌های همه ما در سال‌های بعد از انقلاب از هم پاشید، چون مردها خانه‌نشین شدند... و این به خاطر مسائلی است که در دهه ۱۳۶۰ برای خانواده‌ها رخ داد و منجر به جدایی بسیاری شد. چون قبل از آن همه سر کار بودند و بیرون مشغول فعالیت اما وقتی مرد خانه‌نشین شد اعتبار خیلی چیزها را از دست می‌دهد و اختلاف‌ها رو می‌آید}}
== بازیگری ==
[[پرونده:Sepanluo in Tranquility in the Presence of Others.jpeg|بندانگشتی|چپ| سپانلو در صحنه‌ای از [[آرامش در حضور دیگران|فیلم آرامش در حضور دیگران]]]]
سپانلو در سال [[۱۳۸۰]] در فیلمی به نام [[رخساره (فیلم)|رخساره]] به کارگردانی [[امیر قویدل]] به ایفای نقش پرداخت و با [[میترا حجار]] همبازی بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.sourehcinema.com/Title/FullCast_Crew.aspx?Id=138109262072 |عنوان=لیست کامل عوامل فیلم رخساره (۱۳۸۰) | ناشر =بانک جامع اطلاعات سینمای ایران |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> پیش از آن وی همچنین در فیلم‌های [[شناسایی (فیلم)|شناسایی]] ([[۱۳۶۶]]) به کارگردانی [[محمدرضا اعلامی]]، [[ستارخان (فیلم)|ستارخان]] ([[۱۳۵۱]]) به کارگردانی [[علی حاتمی]] و [[آرامش در حضور دیگران (فیلم)|آرامش در حضور دیگران]] ([[۱۳۵۱]]) با کارگردانی ناصر تقوایی نیز به ایفای نقش پرداخته بود.
سپانلو دربارهٔ بازی در فیلم آرامش در حضور دیگران چنین می‌گوید:<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://isna.ir/fa/news/94022212941/محمدعلی-سپانلو-از-زندگی-تا-مرگ |عنوان=محمدعلی سپانلو؛ از زندگی تا مرگ | ناشر = خبرگزاری ایسنا |تاریخ =۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۴}}</ref>
== کتابشناسی ==
=== مجموعه اشعار ===
* [[۱۳۴۲]] - ''[[آه... بیابان]]''
* [[۱۳۴۴]] - ''[[خاک (کتاب)|خاک]]''
* [[۱۳۴۶]] - ''[[رگبارها (کتاب)|رگبارها]]''
* [[۱۳۴۷]] - ''[[پیاده‌روها (کتاب)|پیاده‌روها]]''
* [[۱۳۵۲]] - ''[[سندباد غایب]]''
* [[۱۳۵۶]] - ''هجوم ''
* [[۱۳۵۷]] - ''نبض وطنم را می‌گیرم''
* [[۱۳۶۶]] - ''خانم زمان''، انتشارات تیراژه
* [[۱۳۶۸]] - ''ساعت امید''
* [[۱۳۷۱]] - ''[[خیابان‌ها، بیابان‌ها]]''، انتشارات شیوا
* [[۱۳۷۷]] - ''[[فیروزه در غبار]]''، نشر علم
* [[۱۳۷۹]] - ''[[پاییز در بزرگراه]]''
* [[۱۳۸۱]] - ''[[ژالیزیانا]]''
* [[۱۳۸۱]] - ''[[تبعید در وطن]]''، [[انتشارات ققنوس]]
* [[۱۳۸۸]] - ''[[قایق‌سواری در تهران]]'' انتشارات افق
* [[۱۳۹۳]] - ''زمستان بلاتکلیفِ ما''- نشر چشمه<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.cheshmeh.ir/book/زمستان-بلاتکلیف-ما.htm |عنوان= زمستان بلاتکلیف ما | ناشر = نشر چشمه |تاریخ =۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=}}</ref>
=== سایر تالیفات ===
[[پرونده:Bazafarini Vagheiat Sepanlou.jpg|بندانگشتی|چپ|150px|چاپ اول کتاب بازآفرینی واقعیت-انتشارات زمان سال ۱۳۴۹]]
* [[۱۳۴۹]] - ''مردان'' (مجموعه ۵ قصه)
* [[۱۳۴۹]] - ''بازآفرینی واقعیت'': مجموعه ۲۷ قصه از ۲۷ نویسنده معاصر ایران
* [[۱۳۶۲]] - ''نویسندگانِ پیشروِ ایران'' (تاریخچه رمان، قصه کوتاه، نمایشنامه و نقد ادبی در ایران معاصر)
* ''سرگذشت کانون نویسندگان ایران''
* [[۱۳۷۴]] - محمدتقی بهار، ملک الشعراء- [[طرح نو|انتشارات طرح‌نو]]
* [[۱۳۷۶]] - ''شهر شعر ایرج: زندگی و نمونه آثار ایرج میرزا جلال الممالک''، نشر علم
* [[۱۳۷۷]] - ''چهار شاعرِ آزادی: جستجوی در سرگذشت و آثار عارف، عشقی، بهار، فرخی یزدی'' چاپ [[استکهلم]]
* [[۱۳۸۷]] -''شعر رقصان شمس''، انتشارات کاروان
* [[۱۳۷۹]]-''تعلق و تماشا'' منتخبی از مقالات، گزارش‌ها، و یادداشت‌ها دربارهٔ ادب و فرهنگ، [[نشر قطره]]
* [[۱۳۹۰]] - ''قصهٔ قدیم'' - ۱۱۱ قصه از سرچشمه‌های ایران و اسلام، نشر چشمه<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.cheshmeh.ir/book/قصه-ی-قدیم.htm |عنوان= قصهٔ قدیم | ناشر = نشر چشمه |تاریخ =۱۳۹۰ |تاریخ بازبینی=}}</ref>
* [[۱۳۹۰]] - ''بهترین رودکی همراه با اشعار نویافته'' نشر چشمه<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.cheshmeh.ir/book/بهترین-رودکی-همراه-با-اشعار-نویافته.htm |عنوان= بهترین رودکی همراه با اشعار نویافته | ناشر = نشر چشمه |تاریخ =۱۳۹۰ |تاریخ بازبینی=}}</ref>
* [[۱۳۹۱]] - ''دیده‌بان خواب‌زده (دیدارهای پراکنده با ادبیات و زندگی)'' انتشارات نیلوفر
* [[۱۳۹۳]] - ''هزار و یک شعر؛ سفینه شعر نو قرن بیستم ایران'' نشر چشمه<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.cheshmeh.ir/book/هزار-و-یک-شعر.htm |عنوان= هزار و یک شعر | ناشر = نشر چشمه |تاریخ =۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=}}</ref>
=== ترجمه ===
سپانلو شهرتش را بیشتر مدیون مجموعه شعرهایش است، اما به عنوان مترجم نیز برگردانِ چند اثر ادبی را به شرح زیر در کارنامهٔ خود دارد:<ref>تاریخ ترجمه ادبی از فرانسه به فارسی، انتشارات سخن‌گستر و معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، ۱۳۹۲، ص ۵۵۳–۵۵۷</ref>
* [[۱۳۴۰]] - ''[[عادل‌ها]]''، نوشته آلبر کامو
* [[۱۳۶۲]] - ''آن‌ها به اسب‌ها شلیک می‌کنند''، نوشتهٔ [[هوراس مک‌کوی]]، نشر نو
* ''[[مقلدها]]''، نوشته [[گراهام گرین]]
* ''[[در محاصره]]''، نوشته [[آلبر کامو]] - عنوان معروفتر این اثر حکومت نظامی {{به فرانسوی|État de siège}} است.
* [[۱۳۷۲]] -''[[شهربندان]]''، نوشته [[آلبر کامو]]، انتشارات تیراژه
* ''[[افسانه سیزیف]]''، نوشته [[آلبر کامو]] با همکاری علی صدوقی
* ''[[کودکی یک رئیس]]''، نوشته [[ژان پل سارتر]]
* [[۱۳۷۲]] - ''گیوم آپولینر در آیینه آثارش''، اشعار و زندگینامه [[گیوم آپولینر]] نشر چشمه<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.cheshmeh.ir/book/گیوم-آپولینر-در-آینه-ی-آثارش.htm |عنوان= گیوم آپولینر در آیینه آثارش | ناشر = نشر چشمه |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>
* [[۱۳۸۰]] - ''[[دهلیز و پلکان]]''، اشعار [[یانیس ریتسوس]]، انتشارات ققنوس
== جستارهای وابسته ==
{{ترتیب‌پیش‌فرض:سپانلو، محمدعلی}}
[[رده:اهالی تهران]]
[[رده:دارندگان لژیون دونور]]
| 