اندازه کتاب: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
←برخی قطع‌های رایج: ابرابزار |
||
خط ۱۰:
اکنون رایج‌ترین قطع برای کتاب، در همه‌جا، قطع وزیری است که ابعاد آن از ۱۳×۲۰ تا ۲۰×۲۶ سانتیمتر متغیر است. قطع رقعی با ابعاد ۱۵×۲۲ و قطع جیبی با ابعاد ۵/۱۶×۱۱ [[سانتیمتر]] از دیگر قطع‌های رایج محسوب می‌شوند. معمولاً در چاپ کتاب‌های هنری و نفیس از قطع رحلی و برای کتاب‌های کودکان از قطع خشتی استفاده می‌شود. باید توجه داشت ابعاد ذکرشده برای هر قطع، تقریبی است، و در برخی منابع، اندازه‌های متفاوتی ارائه شده‌است.
== برخی قطع‌های رایج
* قطع بازوبندی: ۲×۳ سانتیمتر، بیشتر برای کتاب‌های دعا یا سوره‌ها و آیات قرآنی که در ابعاد بسیار کوچک تهیه می‌شد و با [[نخ]] یا [[چرم]] به بازو می‌بستند؛
* قطع بغدادی: اندازهٔ دقیق این قطع مشخص نیست، ولی از گفتهٔ [[رشیدالدین فضل‌الله]] (۶۴۸؟ -۷۱۸ق
* قطع بغلی: این قطع که معادل [[قطع جیبی]] بزرگ در روزگار ماست، دارای طول و عرض تقریبی ۷×۵ سانتیمتر بوده‌است؛
* قطع بیاض یا بیاضی: از جانب طول آن باز و بسته می‌شده و شیرازه‌بندی آن از طرف عرضِ اوراق بوده که درمیان نسخه‌نویسان و کتاب‌سازان به بیاض شهرت داشته‌است. قطع بیاضی منسوب است و مخصوص به بیاض‌ها که بیشتر کتب [[ادعیه]]، [[زیارات]] و مجموعه‌های ادبی (که به خواستِ اشخاص فراهم می‌آمده) به
* قطع جانمازی: با ابعاد ۷×۱۲ سانتیمتر که معمولاً برای ''[[قرآن]]'' و کتاب‌های دعا به‌کار می‌رفته‌است؛
* قطع جیبی: این قطع که در گذشته به قطع «بغلی» شهرت داشته‌است دارای طول و عرض تقریبیِ ۷×۵ سانتیمتر است؛
* قطع حمایلی: قطعی بوده‌است به طول و عرض ۱۲×۶ سانتیمتر. وجه تسمیهٔ این قطع به «حمایلی» این است که نسخه‌هایی را که در قطع مزبور بوده‌است به‌صورت [[حمایل]] روی لباس زیرین می‌آویخته‌اند؛
* قطع خشتی:از کهن‌ترین قطع‌های [[نسخه‌های خطی]] است به طول و عرض همسان و برابر، به‌شکل [[مربع]]، که طول و عرض آن مساوی است و در سده‌های نخستِ [[تمدن اسلامی]] بسیار رایج بوده‌است. هم‌اکنون اغلب برای کتاب‌های کودکان استفاده می‌شود؛
* قطع رحلی:<ref name="razavi" /> در ابعادِ بیش از ۲۵×۳۵ سانتیمتر که به انواع کوچک، متوسط، و بزرگ تقسیم می‌شود. این قطع را به این جهت «رحلی» می‌گویند که هنگام خواندن کتابِ دارای قطع رحلی، آن را بر روی چهارپایهٔ چوبی ـ یعنی [[رحل]] ـ قرار می‌داده‌اند. قطع مزبور دارای اندازه‌های تقریبیِ زیر است:
** رحلی کوچک: طول ۴۲، عرض ۲۷ سانتیمتر،
** رحلی متوسط: طول ۵۰، عرض ۳۰ سانتیمتر،
** رحلی بزرگ: طول ۶۰، عرض ۳۰ سانتیمتر. عموماً نسخه‌های کتاب‌هایی چون [[قرآن مجید]]، [[مثنوی]] [[مولوی]]، ''[[شاهنامهٔ فردوسی]]'' که در مجالس و محافل قرائت و خوانده می‌شده، در این قطع بوده‌است.
* قطع رقعی: در اندازهٔ ۱۴×۲۲ سانتیمتر و مطابق نظر دیگر اندازهٔ قطعی است به طول و عرض تقریبیِ ۱۹×۱۰ سانتیمتر؛
* قطع سلطانی یا تیموری: با ابعاد ۳۰×۴۰ سانتیمتر. بیشتر نسخه‌های نفیسی را که برای شاهان و شاهزادگان در دورهٔ [[تیموریان]] (
* [[طومار]]: اتصال اوراق کتاب به‌گونه‌ای که به‌شکل لوله درآید. معمولاً در تهیهٔ طومارها از کاغذهایی با عرضِ کم استفاده می‌شد؛ هرچند که طول آنها بسیار متغیر بوده‌است. برای نگهداری طومار، اغلب محفظه‌ای به همان شکل می‌ساختند؛
* قطع نیم‌ربعی: با ابعاد ۱۰×۱۸ یا ۹×۱۷ سانتیمتر؛
* قطع نیم‌ورقی: ۲۲×۳۴ سانتیمتر که در ابعاد دیگری هم وجود دارد؛<ref name="razavi">«واژگان نظام کتاب‌آرایی»، در [[نجیب مایل هروی]]، ''کتاب‌آرایی در تمدن اسلامی''، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۷۲، صص
* قطع وزیری: در گذشته دارای سه اندازهٔ کوچک (به طول و عرض تقریبیِ ۲۱×۱۵ سانتیمتر)، متوسط (۲۴×۱۶) و بزرگ (۳۰×۲۰) بوده‌است.
{|class="wikitable plainlinks" style="width:35%;"
| align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''قطع کتاب'''
| align="center" style="background:#f0f0f0;"|'''سایز میلیمتر'''
|-
| رقعی||۱۴۱*۲۱۲
|-
| وزیری||۱۶۵*۲۳۵
|-
| پالتویی||۱۲۵*۲۰۰
|-
| رحلی||۲۱۰*۲۸۰
|-
| خشتی||۲۲۰*۲۲۰
|-
| وزیری جدید||۱۶۵*۲۱۲
|-
| جیبی||۱۱۵*۱۶۵
|}
اندازه‌های فوق بعد از برش کاغذ هستند. اندازه پیش از برش ۵ میلیمتر بیشتر از اندازه‌های جدول است.<ref>http://pictocademy.ir/ایندیزاین/قطع-فونت-استاندارد-کتاب/</ref>
== منابع ==
| |||