انگلبرت کمپفر: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰) +مرتب+تمیز (۱۴.۵ core): + رده:ژاپنشناسان اهل آلمان |
LetsDoItBot (بحث | مشارکتها) تمیزکاری، + ویرایش با ماژول ابرابزار با استفاده از AWB |
||
خط ۶:
| اندازه تصویر =200px
| عنوان تصویر =
| زادروز =
| زادگاه =
| تاریخ مرگ =
| مکان مرگ =
|عرض جغرافیایی محل دفن=
خط ۵۳:
== زندگینامه ==
انگلبرت کمپفر در ۱۶ سپتامبر ۱۶۵۱ در [[لمگو]] به دنیا آمد. پدرش یوهانس کمپفر از کشیشان این شهر بود. کمپفر پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در شهرهای [[لمگو]]، [[هاملن]]، [[لونبورگ]] و [[لوبک]] در هفده سالگی برای اولین بار به [[هلند]] سفر میکند و در دانتسیگ ([[گدانسک]] کنونی) پس از پایان تحصیلات دبیرستانی به دانشگاه میرود و به تحصیل فلسفه، تاریخ و زبانهای خارجی جدید و قدیم میپردازد. پس از فارغالتحصیلی در سال ۱۶۷۴ در [[کراکوف]] به تحصیل ادامه میدهد و در سال ۱۶۷۶ در [[ورشو]] با محمد [[حسین باقر]] ایلچی، فرستاده دربار ایران در لهستان آشنا میشود.<ref>[http://www.ichodoc.ir/p-a/CHANGED/109/html/109_16.htm سیاحان آلمانی که در عصر صفویه از ایران دیدن نمودهاند، سیروس شفیعی، مهدی روشنضمیر، ماهنامه هنر و مردم، آبان ۱۳۵۰ - شماره ۱۰۹]</ref>{{سخ}}
کمپفر چهار سال انتهایی دوران تحصیل خود را در سال ۱۶۸۱ در [[کالینینگراد|کونیگسبرگ]] در [[پروس]] به تحصیل طب و [[علوم طبیعی]] میپردازد و پس از آن به سوئد مهاجرت
== ورود به ایران ==
کمپفر در دهم ژوئن در مراسمی رسمی که برای تسلیم اعتبارنامه سفیر سوئد به [[تزار]] [[روسیه]] تشکیل شدهبود، شرکت کرد. این زمان مصادف بود با حکومت دو شاهزاده جوان روسی به نامهای [[ایوان پنجم|ایوان]]<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Ivan_V</ref> و [[پتر اول|پتر]]. هیئت نمایندگی پس از از آن پایتخت روسیه را ترک کرده و توسط کشتی از طریق رود [[ولگا]] به سوی [[دریای خزر]] روانه و در هفتم نوامبر ۱۶۸۳ به [[آستراخان]] وارد شدند.{{سخ}}
کمپفر از ابتدای سفر خود به نوشتن سفرنامه خود به [[زبان آلمانی]] مشغول بود. این کتاب که بصورت سفرنامه تنظیم شده است، اکنون در [[موزه بریتانیا]] در شهر [[لندن]] نگهداری میشود. سفیر سوئد و هیئت همراهش در هشتم نوامبر همان سال برای دیدار شاه ایران آستراخان را ترک کرد. در این سفر سفرای کشورهای روسیه و لهستان نیز این هیئت را همراهی میکردند. آنها در هفدهم دسامبر به [[شماخی]]، مرکز [[شروان]] که در آن زمان بخشی از خاک ایران بود رسیدند. یک ماه به انتظار اذن ورود از سوی دربار ایران در [[اصفهان]] بودند، سرانجام پس از آن که این اجازه صادر شد به سوی پایتخت حرکت کردند.{{سخ}}[[پرونده:Great Square of Isfahan - Engelbert Kaempfer's Amoenitates Exoticae.jpg|550px|بندانگشتی|[[میدان نقشجهان]]، اصفهان به قلم کمپفر]]
کمپفر از این دوره
او تقریباً همزمان با مرگ [[شاه عباس]] دوم و به تخت نشستن [[شاه سلیمان]] (شاه صفی دوم) وارد ایران شد. از همین رو توضیحی مختصر از ایران زمان سابق و شرحی کامل از اننخاب و سلطنت شاه جدید ارائه دادهاست.<ref>کمپفر سفرنامهنویسی متفاوت، [[علی ططری]]، ماهنامه پیام بهارستان، دی ۱۳۸۳، شماره ۴۳</ref> مدت اقامت کمپفر در اصفهان بیست ماه بود او در این مدت به بازدید از نقاط مختلف شهر و تماس با طبقات مختلف مردم پرداخت و از مشاهداتش با دقت بسیار یادداشت برداشت. اسامی کوهها و ارتفاعات محلی را ضبط نمود و اسامی کلیه بناهای مهم از جمله مدارس، کاروانسراها
== آموزش زبان فارسی ==
کمپفر برای کسب اطلاعات دست اول نیاز به تماس مستقیم با طبقات مختلف مردم داشت. به همین دلیل از بدو ورود به اصفهان مشغول فراگرفتن دو [[زبان فارسی]] و ترکی شد. کسی که بیش از همه به او در فراگرفتن این زبانها یاری رساند کشیشی مسیحی با نام رافائل دومان {{به فرانسوی|Raphael du Mans}} بود که تا آن زمان سی و هشت سال از اقامتش در اصفهان میگذشت. همچنین رافائل برای کمک به کمپفر یک کتاب [[دستور زبان]] ترکی و کتابی
کمپفر به واسطه آشنایی به زبان فارسی و آداب و فرهنگ ایرانیان، اعتبار و محبوبیت خاصی میان مردم پیدا کرده بود. در دربار هم اعتبار خود را حفظ کرده بود. آنچنان که [[شاه سلیمان]] از وجود او در مذاکرات خود با سفرا و نمایندگان اروپایی به عنوان مترجم دربار بهره میجست.
خط ۷۰:
تا پس از گذشت یک سال از امضای قرار داد، کمپفر همچنان در اصفهان بود، سرانجام در ۲۱ نوامبر ۱۶۸۵ از راه [[تخت جمشید]] و [[شیراز]] به سمت [[خلیج فارس]] حرکت کرد. کمپفر در این مسیر از شهر باستانی [[دارابگرد]] دیدن کرد و یادداشتهایی در مورد [[نقش برجسته]] داراب که موضوع آن پیروزی [[شاپور اول]] بر امپراطوری [[روم]] میباشد برداشت. کمپفر در ۱۷۱۲ میلادی در لمگو، نتیجه تحقیقات و مشاهدات خود در دارابگرد را در کتابی با عنوان آسیای شگفتانگیز {{به لاتین|Amonitates extoticae}} منتشر نمود.{{سخ}}
همچنین نخستین تصاویر نقاشیشده از [[کعبه زرتشت]] در سفرنامههایی که توسط جهانگردان اروپایی [[قرن هفدهم]] از جمله کمپفر نوشته شده، به دست ما رسیدهاست.<ref>{{پک|Gropp|۲۰۰۹|ک=KAʿBA-YE ZARDOŠT|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|Schmidt|۱۹۳۹|ک=The treasury of Persepolis |ص=۱۰۳|کد زبان=en}}</ref> کمپفر بود که برای اولین بار فرض [[آتشکده]] و آتشگاه بودن این بنا مطرح کرد و پس از وی [[جیمز موریه]] و [[رابرت کر پورتر]] در اوایل [[سدهٔ نوزدهم]] این دیدگاه را قوت بخشیدند.<ref>{{پک|شهبازی|۱۳۵۷|ک=شرح مصور نقش رستم|ص=۳۰}}</ref>{{سخ}}
کمپفر حین عبور از [[تخت جمشید]] قسمتی از کتیبههای آن را رونویسی کرد.<ref>زبان و ادب فارسی در جهان، شعبان آزادی کناری، فصلنامه نامه پارسی، تابستان ۱۳۷۶، شماره ۵</ref> پس از [[توماس هاید]] که برای اولین بار از اصطلاح [[خط میخی]]، علیرغم تردید در این که این نشانهها یک [[سیستم خطی]] هستند، برای این گونه خط استفاده کرده
هر چند کمپفر مایل بود هر چه سریعتر به هندوستان برسد، اما بنا بر دستور روسای هلندی خود مجبور بود در نواحی گرم [[جزیره هرمز]] و [[بندرعباس]] بماند. او در
پس از خروج از ایران، کمپفر به [[هندوستان]]، [[جاوه]] و پس از آن [[ژاپن]] میرود و در اواخر سال ۱۶۹۴ به آلمان بازمیگردد. کمپفر در ژاپن هم تحقیقات جالبی انجام داده و از مشاهدات خود گزارشهای مفصلی نوشتهاست. بسیاری او را در زمره ژاپنشناسان متقدم جای دادهاند.{{سخ}}
کمپفر امیدوار بود پس از بازگشت به آلمان دستنوشتههای خود
== سفرنامه کمپفر ==
کمپفر سفرنامه خود را که به زبان آلمانی نوشته بود، به زبان ادبی لاتین برگرداند و مطالبی از [[پیترو دلاواله|دلاواله]]، [[ژان باتیست تاورنیه|تاورنیه]] و [[ژان شاردن|شاردن]] به آن افزود. او در مقدمه این کتاب نوشته است:{{سخ}}
<blockquote> «نوشتههای من، کار یک نویسنده پشتمیزنشین و فانتزینویس نیست، بلکه من آنچه را مینویسم که یا تازگی دارد و یا آن که پیشینیان آنها را به طور کامل ننوشتهاند، به عنوان یک مسافر محقق راه دیگری برای من غیر از دقت کامل در
سفرنامه کمپفر پس از گذشت هفده سال از مراجعت کمپفر به میهنش در ۱۷۱۲ در شهر لمگو در نهصد صفحه به چاپ رسید. این کتاب شامل پنج جلد است. جلد اول و چهارم آن به تمامی و بخشهای زیادی از جلد دوم و سوم این کتاب مختص به ایران است. کمپفر در جلد دوم این کتاب مطالب جالبی
کمیابی و کلمات سخت لاتین سفرنامه کمپفر باعث شد این کتاب پرارزش سالها در کتابخانهها بدون استفاده مانده،
سرانجام پروفسور [[والتر هینتس]] که در سالهای
== در بارگاه شاهنشاه ایران ==
بخشهایی از سفرنامه انگلبرت کمپفر که راجع به ایران بود در سال ۱۳۵۰ خورشیدی با عنوان «در بارگاه شاهنشاه ایران» از روی ترجمه آلمانی دکتر والتر هینتس به زبان فارسی منتشر شد. کمپفر در این کتاب به روشنی به تشریح دربار صفوی در دوره شاه سلیمان پرداخته و روند انحطاط آن را خاطرنشان میسازد. کتاب از شانزده فصل تشکیل شده. منابع
* فصل اول کتاب با عنوان «شاه ایران و دربار وی» به مسائلی مثل اقتدار شاه،
[[پرونده:Amoenitatum exoticarum. kaepfer 210 058.jpg|چپ|بندانگشتی|300px|{{وسطچین}}تاجگذاری شاه سلیمان به قلم کمپفر{{پایان وسطچین}}]]
* فصل دوم در رابطه با «تاجگذاری شاه سلیمان» است. کمپفر در این بخش ابتدا به پایان کار شاه پیشین، یعنی شاه عباس دوم میپردازد و سپس در بخش دوم از تشکیل شورا برای تعیین جانشین و اختلاف نظری که بر سر انتخاب حمزه یا صفی به عنوان جانشین پیش آمده بود مینویسد، او ذکر میکند که جلسهای به این منظور تشکیل شد و خواجهای به نام آغامبارک ناگهان نقشه بزرگان مجلس را یکسره
* بخش سوم کتاب با نام «شخصیت شاه سلیمان» به وصف شاه میپردازد و از جوانی و خوشگذرانی و همنشینی او با زنان حرمسرا سخن میگوید و اینکه شاه مرتباً از تفرجگاهی به تفرجگاه دیگر میرود و در مسیر حرکت خود فرمان قرق صادر میکند. او به خست شاه سلیمان اشاره میکند و صفات دیگر او را نظیر عطوفت، زودخشمی، عدالتدوستی، صلحدوستی، دینداری، خرافهپرستی، تنآسایی و تمایل به شهوترانی با ذکر داستانهایی در این موارد بیان میکند. از نظر کمپفر شاه سلیمان به کار دولت به کلی بیاعتنا بود.
* فصل چهارم با عنوان «وزیر اعظم» به بررسی نقش و فعالیت وزیر در دربار صفوی میپردازد. کمپفر بیان میکند که وزیر با وجود تمام قدرت و نفوذی که دارد همواره از عاقبت کار خود در بیم و هراس است، مبادا مورد غضب شاه قرار گیرد و جانش را از دست بدهد بنابراین برای مقابله با این خطر به تملق و چاپلوسی رو میآورد تا موقعیت خویش را نزد شاه قویتر سازد. کمپفر همچنین به بحث
* فصل پنجم با نام «قشون ایران و فرمانده آن» در دو بخش نوشته شده. در بخش اول از قورچیها، غلامان، تفنگچیان، توپخانه، سپهسالار و سردار و ویژگیها و خصوصیات آنها صحبت رفته است. بخش دوم به ترتیب پرداخت حقوق به افراد قشون اشاره شده اسست. کمپفر موقعیت ارتش و سپاه ایران را شرح داده و تعداد آنها را نود هزار تن برآورد کرده که در زمان صلح آنها را به نواحی مختلف مملکت فرستاده بودند. کمپفر به مشکلاتی نظیر نبودن نظم و تربیت نظامی و متحدالشکل نبودن یونیفرم آنها صحبت کردهاست.
* فصل ششم «برجستهترین کارکنان دربار که در مجالس حق نشستن دارند» نام دارد و به بررسی درجه و مرتبه صاحبنظران دربار صفوی پرداخته و به ترتیب از ناظر، واقعهنویس، دیوانبیگی، [[ایشیک آقاسی باشی|ایشیکآقاسیباشی]]، مهتر، حکیمها، منجمین، مهماندارباشی، مستوفیان، میرشکارباشی، میرآخورباشی، میرآب، داروغه پایتخت و
* عنوان فصل هفتم «مستوفیگری ممالک و مستوفیگری خاصه» است و به ویژگیها و وظایف مستوفیان، دفترخانهها، نحوه تعیین و دریافت عواید املاک، چگونگی اخذ مالیات، هدایای [[سال نو]] و سایر هدایای ارسال شده برای شاه، سایر درآمدهای او و دولت و همچنین مخارج سالانه شاه مورد بررسی قرار گرفته شدهاست.
* فصل هشتم کتاب «روحانیون و بقاع متبرکه» نام دارد و در آن به معرفی مقامات روحانی آن عصر به ترتیب صدر، موستوفی و موقوفات، متصدی موقوفات، وزیر موقوفات و سایر مشاغل روحانی نظیر شیخالاسلام، مجتهد، پیشنماز، متولیان، مؤذن، حافظین و حتی جاروکشها پرداخته شده. در ادامه از مساجد، محراب و منبر، تکریم امام، درویشی و فرقههای آن و از اختلاف بین دو فرقه [[حیدری نعمتی|حیدری و نعمتی]] صحبت شدهاست. همچنین به [[حوزههای علمیه]]، نحوه درس و تدریس، زندگی طلاب و طرز ساختمان مساجد نیز اشاره شدهاست.
* فصل نهم با عنوان «
* فصل دهم تشریح «اداره ایالات و شهرها» و وضعیت اداری دربار است.
* فصل یازدهم بررسی «خصوصیات مهم دربار ایران» است، زبان رایج در دربار، [[انواع خط]]، آداب و رسوم درباریان، دین، زیارت، اعیاد و عزاهای ایرانیان، ترتیب جشنها و مراسم در این فصل بررسی شدهاند که در نتیجه ارتباط او با طبقه اعیان و بزرگان درباری بودهاست.
[[پرونده:Amoenitatum exoticarum. kaepfer 210 194.jpg|چپ|بندانگشتی|550px|{{وسطچین}}پلهای اصفهان در عهد شاه سلیمان صفوی، کمپفر {{پایان وسطچین}}]]
* در فصل دوازده به «اصفهان پایتخت ایران» پرداخته میشود. ابتدا وسعت پایتخت مورد بررسی قرار میگیرد که از نظر کمپفر به دلیل مهاجرات از سایر نواحی روز به روز در حال گسترش بود. در ادامه راجع به حومههای اصفهان، نحوه آبیاری، پلهای اصفهان، وضعیت داخلی شهر، قلعه آن، اماکن و بناهای عمومی، خانههای مسکونی و لباس اهالی اصفهان به همراه تصویر توضیح داده شدهاست.
* فصل سیزدهم با عنوان «کاخها و باغهای اصفهان» با دقت هر چه تمامتر به طرح باغها و کاخهای سلطنتی اصفهان به همراه نقشه میپردازد و از شکوه، ابهت و زیبایی آنها در مقایسه با باغهای مغربزمین سخن میگوید. کمپفر در مورد کاخهای عالیقاپو، چهلستون، باغ خلوت، انگورستان، [[باغ گلستان]]، باغ اوچ مرتبه، باغ بلبل یا هشت بهشت، [[باغ هزار جریب]] و [[تخت سلیمان]] توضیحات بیشتری داده ارائه دادهاست. با با ریزبینی به شرح موقعیت [[ارتش ایران]] پرداخته و رقم کل قشون ایران را در دوره شاه سلیمان نود هزار تن برآورد کردهاست.
* فصل چهاردهم
* فصل پانزده در باب «موکب شاه ایران» است و به نحوه سواریهای شاه، از جمله سواریهای تفریحی، حضور در مراسم [[عید قربان]] و رفتن به ییلاق میپردازد و ذکر میکند که تمام این مراسم با تشریفات بسیاری همراه بودهاست.
* فصل شانزدهم یا فصل پایانی کتاب به «پذیراییهای رسمی دربار» میپردازد. شرح ورود سفرا، اقامت و نحوه پذیرایی آنها از مسائل طرح شده در این فصل است.<ref>ایران عصر صفوی از نگاه انگلبرت کمپفر، ابوالحسن مبین، ماهنامه کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، آذر ۱۳۷۹، شماره ۳۷ و ۳۸</ref>
== نامهها و مکاتبات ==
آثار کمپفر همیشه مورد توجه جدی ژاپنشناسان و متخصصان ادبیات و [[فرهنگ آلمانی]] دوره [[باروک]] قرار داشتهاست. پس از ویرایش جدید آثار کمپفر کتابهای ''«شرح ژاپن»'' {{انگلیسی|Heutiges Japan}} در دو جلد و نامههای کمپفر در یک جلد در سال ۲۰۰۱ میلادی منتشر شدهاست. مجموعه مکاتبات کمپفر مشتمل بر ۱۸۲ نامه است. در این میان پنجاه نامه به زمانی اختصاص دارد که کمپفر ساکن اصفهان بوده یا در بندرعباس اقامت داشته. این نامهها اغلب از طرف کمپفر نوشته شدهاند و معلوم نیست که به مقصد نیز رسیدهاند یا نه. بعضی از این نامهها هم خطاب به کمپفر نوشته شدهاند. برای مثال در میان این مکاتبات به نامه شخصی به اسم ''داوود خان'' به تاریخ [[جمادیالاول]] ۱۰۹۷ قمری
== نقاشیهای کمپفر ==
[[پرونده:Amoenitatum exoticarum. kaepfer 210 061.jpg|چپ|بندانگشتی|300px|{{وسطچین}}امیر تیمور، شیخ صفیالدین اردبیلی و شاه سلیمان{{پایان وسطچین}}]]
کمپفر هنگام اقامت در ایران و ژاپن نقاشیهای دقیقی کشیده بود تا در انتشار کتب خود از آنها استفاده کند. برای چاپ این نقاشیها ناچار بود آنها رو بر روی لوحههای مسی کلیشه نماید که تهیه آن مستلزم وقت زیادی بود. به همین دلیل یادداشتهای او سالها گوشهای تلنبار شده و رو به نابودی میرفت. او در نامهای که خطاب به یکی از دوستانش به این موضوع اشاره میکند که مدت دو سال است چاپ کتابش به دلیل مشکل تهیه کلیشه به
سوای
=== تصویری از شاه سلیمان ===
انگلبرت کمپفر سه تصویر از شخصیتهای تاریخی ایران به یادگار گذاشتهاست. تصویری از [[امیر تیمور]]، شمایلی اش [[شیخ صفیالدین اردبیلی]] و تصویری از شاه سلیمان صفوی.{{سخ}}
کمپفر
<blockquote>هیکل و رفتار او نجیبانه است، سلیمان دارای قد متوسط، استخوانبندی ظریفی است. در کودکی صورت گردی داشته، اما اکنون چهرهاش باریک و لاغر شدهاست. پوست پریدهرنگ او بسیار ظریف و روشن است. پیشانی بلند او باز به نظر
== نقشههای پیماش شده ==
کمپفر علاوه بر نقاشی، در طول سفرهایش در ایران نقشههای پیماش شده و طرحهایی از باغهای اصفهان و دیگر [[شهرهای ایران]] تهیه کرد که ما را با باغچههای تکتک باغهایی که امروزه به کلی از بین رفتهاند آشنا میکند. در میان این نقشهها به دورنمای مشهوری با عنوان {{انگلیسی|Planographia sidiregia}} برمیخوریم که دولتخانه اصفهان را به تصویر کشیدهاست. این دورنما که اکنون در [[کتابخانه بریتانیا]] محفوظ است از
== نگارخانه ==
خط ۱۴۲:
{{ترتیبپیشفرض:کمپفر، انگلبرت}}
[[رده:جهانگردان و مکتشفان آسیا]]
[[رده:جهانگردان و مکتشفان ایران]]
|