ایل عمارلو: تفاوت میان نسخه‌ها

نام یکی از ایل‌های بزرگ کُرد کُرمانج (زیرشاخهٔ مهم ایل زعفرانلو) که از ایل‌های مهم کُرد چمشگزک و از قوم‌های باستانی خاورمیانه است. مردم این ایل به زبان کُردی کُرمانجی سخن می‌گویند. سرزمین اصلی و نخستین ایشان ناحیهٔ شمالی کُردستان بزرگ (کُردستان ترکیه فعلی) می‌باشد. زمان صفویه به همراه دیگر ایلات از کُردستان به خراسان هجرت کردند. ایل عمارلو یک توقف ۱۳۰ ساله در هجرت تاریخی خود را در دیار خراسان سپری کرد. گویا تنها ایل اهل تَسنّن در حرکت کُردها به خراسان، ایل عمارلو بوده و باقی ایل‌ها عَلوی بودند. نادرشاه افشار،افشار ، در سال ۱۱۴۵، این قوم را به سرپرستی ولی خان عمارلو از از قوچان به گیلان، کوچاند؛ تا، جلوی تاخت و تاز و تجاوز روسها دراین منطقه گرفته شود. (اما دلیل اصلی، تضعیف کردن قدرت خان‌های ایل بود). بارزترین نوادگان خان‌های این ایل از همین مناطق هستند(اما فرزنداندلیل ولیاصلی، خانتضعیف عمارلوکردن خوانینقدرت و نوادگانشان طوایف کُردِ کُرمانج شهر جیرنده و روستای داماش می‌باشند و بقیهٔ طوایف اینخان‌های ایل از نوادگان دیگر خوانین ایل عمارلو در روستاهای اطراف هستند (بخش‌های خورگام - رحمت آباد و …بود). ایشانبارزترین پسنوادگان از ورود نام خود را بر روی مناطقی که حکومت کردند نهادند که هنوز هم اسم عمارلو نام یک بخش (با دهستان‌هایی چون جیرنده - خورگام - و…) در شهرستان رودبار می‌باشد. قبل از ورود ایل عمارلو نام بخش عمارلو در شهرستان رودبار خورگام Xorgaam و فاراب Farab بوده است. متأسفانه طی این چند سال توسط مسئولین از وسعت جغرافیایی اسم عمارلو به عنوان یک بخش کمتر شده است. مردمانخان‌های این ایل پس از هجرتهمین دوممناطق به دلیل وجود مردمان بومی در مناطقی که وارد شدند، گویش آنان را یادگرفته و حتی تعدادی از کُردهای عمارلو به گویش بومی‌ها صحبت می‌کنند (دیلمی / تاتی). اما همچنان زبان کُردی کُرمانجی در بین آنان زنده و حتی در اکثر روستاها کاملاً کُردی کُرمانجی صحبت می‌کنند. عَمارلو در کتاب کُرد و کُردستان که نویسنده آن شیخ مردوخ کُردستانی می‌باشد در توضیح عمارلو چنین توضیح می‌دهند که ایل عَمارلو در اصل عُمرلو بوده است که پس از تغییر مذهب در زمان صفویه از تسنن به تشیع، به عَمارلو تغییر نامهستند می‌دهند.

نکته قابل توجه این است که این ایل لهجهٔ خاص خود را (عُمَری یا عَماری یا آماری / ئاماری) در زبان کُردی کُرمانجی در بین کُردهای زعفرانلو دارد. مردم ایل عمارلو برای رقص کُردی به صورت حلقه و دست تو دست هم می‌رقصند و بهترین رقصنده (مرد) نقش هدایت و اولین نفر گروه رقصندگان است (سَرچوپی کِش). مردمان ایل عمارلو پس از دوسری هجرت تاریخی، هنوز زبان و آداب و رسوم خود را به خوبی حفظ کرده‌اند. مردممردمان این ایل نزدیک به ۴۴۰ سال است که از سرزمین خود (کُردستان ترکیه) دور هستند.

هر چند زبان اصلی ایل عمارلو (عُمرلو Emarlû ) کُردیِ کُرمانجی می‌باشد؛ اما، کاربرد زبان‌های دیگری نیز میان ایشان گسترش یافته است.

* دیلمی / تاتی