'''روانکاوی''' نظریهای دربارهٔ عملکرد [[ذهن]]، [[اختلال روانی|اختلالهای روانی]] و نام شیوهای [[رواندرمانی]] است که بر این فرض اساسی استوار است که بیشتر فعالیتهای ذهنی و پردازش آنها در [[ناخودآگاه]] رخ میدهد.<ref>خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک (جلد1). نویسنده: سادوک؛ مترجمان: دکتر رضاعی؛ ناشر: ارجمند؛ موضوع: روانپزشکی، پزشکی بالینی؛</ref>
واژه یواژهٔ «روانکاوی» را اولین بار [[ابراهیم خواجهنوری]] برساخت و سپس این واژه به همراه بسیاری دیگر از برساخته هایبرساختههای او به سرعت مقبولِ نویسندگان و مترجمان قرار گرفت.{{سرخط}} تعریف داده شده از کتاب خلاصه روانپزشکی تعریف درستی از روانکاوی نیست، «روانکاوی اصلااصلاً یک روش درمانی نیست. در واقع روانکاوی یک روش ورای درمانی است و به همین دلیل قطعیترین نوع درمان است».<ref name="ReferenceA">کدیور، میترا. مکتب لکان، روانکاوی در قرن بیست و یکم، ناخودآگاه را درمان نمیکنند،انتشارات اطلاعات، 1381</ref> «باید تأکید کنم که روانکاوی یکی از انواع روان درمانی نیست و اساساً با تمام آنها متفاوت است. درست است که در بسیاری از کتابهای معتبر دانشگاهی روانکاوی یکی از انواع روان درمانی قلمداد شده استشدهاست ولی توجه داشته باشید که این کتابها را روانکاوان ننوشتهاند بلکه روانشناسان یا روانپزشکان به رشته تحریر درآوردهاند و برداشت خودشان را از روانکاوی ارائه دادهاند.»<ref name="ReferenceA" />{{سرخط}}سوءتفاهم در مورد مفاهیم فرویدی بقدری جدی شد و این مفاهیم ارزشمند تا اندازهای دستخوش تحریف شد که «لکان قسمت اعظم عمر خود را صرف سه کلمه کرد: بازگشت به فروید و با این تلاش تئوری فروید را به منتها درجه گسترش داد.»<ref>کدیور، میترا. مکتب لکان، روانکاوی در قرن بیست و یکم، انتشارات اطلاعات، 1381، یک مقدمه</ref> و فروید میگوید: "ما نمیتوانیم بگوییم چه وقت یا کجا هر قطعه کوچک از دانش تبدیل به قدرت و به علاوه تبدیل به قدرت درمانی خواهد شد.»<ref>از مقاله «روانکاوی و روانپزشکی»، سخنرانی سیزدهم ایراد شده در پنجشنبههای فرویدی</ref> «همانطور که میدانید آنالیز به عنوان یک روش درمان پایهگذاری شده؛ ولی حالا خیلی از آن سرریزتر شده استشدهاست اما اساس خود را ترک نکرده و هنوز به ارتباطش با بیماران، برای عمیقتر کردن آن و رشد بیشتر، ادامه میدهد.»<ref>مقاله «توضیحات، کاربردها و راهکارها» زیگموند فروید، ۱۹۳۲، http://freudianassociation.org/مقاله-توضیحات،-کاربردها-و-راهکارها/</ref> «به شما گفتهام که روانکاوی به عنوان یک روش درمان آغاز شد؛ اما من نمیخواهم آن را به عنوان یک روش درمان به شما توصیه کنم؛ بلکه بر اساس حقایقی که در آن وجود دارد، بر اساس اطلاعاتی که در مورد بیشترین دغدغههای بشر به ما میدهد ـ یعنی ماهیت خودش ـ و بر اساس ارتباطاتی که بین فعالیتهای بسیار متفاوت انسان آشکار میکند.<ref>توضیحات، کاربردها و راهکارها» زیگموند فروید، ۱۹۳۲، http://freudianassociation.org/مقاله-توضیحات،-کاربردها-و-راهکارها/</ref> {{سرخط}}برای آشنایی با روانکاوی نیاز به منابع دقیق و تحریف نشده در مورد روانکاوی به زبان پارسی داریم، منبعی که به یک روانکاو واقعی ارجاع داده شود نه به یک روانشناس یا روانپزشک؛ در آن صورت خواهیم دید متأسفانه میزان تحریف در مفاهیم روانکاوی مانند: تداعی آزاد، تعبیر، تعبیر رؤیا، مقاومت، انتقال و...و… تا چه حد زیاد است چنانچه این اصطلاحات کاملاً از مفاهیم اصلی خود دور شده و تحریف تا جایی پیش رفته که با شگفتی میبینیم، روانکاوی نه بعنوان روشی پژوهشی و درمانی کاملاً مستقل از روانپزشکی و روانشناسی بلکه بعنوان یکی از روشهای روان درمانی معرفی میشود. ''منابع معتبر'' به زبان پارسی در مورد روانکاوی که توسط روانکاوی واقعی نوشته یا ترجمه و تصحیح شده باشد، بسیار محدود است، بنابراین، ترجمه فارسی مقالات پیشگفتار فروید بر سخنرانیهای آشنایی با روانکاوی<ref>پیشگفتار فروید بر سخنرانیهای آشنایی با روانکاوی، زیگموند فروید، ۱۶–۱۹۱۵، http://freudianassociation.org/</ref> و روش روانکاوی فروید<ref>روش روانکاوی فروید، زیگموند فروید، ۱۹۰۳ http://freudianassociation.org/</ref> میتواند اطلاعات معتبری در مورد آشنایی با روش روانکاوی واقعی ارائه دهد.
{{سرخط}}به عبارت دیگر روانکاوی علمی برای پرداختن عمیقتر و متمرکزتر به ذهن ناخودآگاه است. منظور از ناخودآگاه آن بخش از روان است که از دسترس آگاهی خارج شدهاست ولی به کنترل رفتار فرد ادامه میدهد.
خط ۱۵:
البته دستیابی به تعارضهای ناخودآگاه کار سادهای نیست. خود، به کمک [[سازوکارهای دفاعی]] مانع از هشیاری نسبت به افکار ناخودآگاه میشود. کسب بینش نسبت به ناهشیاری مستلزم فریب دادن خود و تضعیف حالت دفاعی آن است. [[تداعی آزاد]]، تفسیر، تحلیل رؤیا، مقاومت و انتقال پنج فن اصلی روانکاوی کلاسیک فروید برای آگاهی یافتن به تعارضهای ناخودآگاه هستند.
۱.# '''تفسیر'''. در روانکاوی، روان کاو صرفاً تفسیری از آنچه بیمار اظهار داشته یا انجام دادهاست، ارائه میکند. برای مثال، اگر بیمار با عصبانیت و از روی خشم از پدرش صحبت میکند، روان کاو ممکن است نشانههای کنونی بیماری را نشانی از احساسهای سرکوب شدهٔ شخص نسبت به پدرش بداند.
۲.# '''تحلیل رؤیا'''. فروید رؤیا را شاهراهی که به ناخودآگاه ختم میشود میدانست، چراکه درمیان خواب، خود قادر به دفاع کردن از خویش دربرابر تعارضهای ناخودآگاه که به صورتهای گوناگونی در خواب نمود مییابند، نیست.▼
۳.# '''مقاومت'''. روانکاو با مشاهدهٔ گفتههای بیمار به کاوش پیرامون نمونههای مقاومت، یعنی تمایل به بازداری از ابراز آزادانهٔ مطلب ناخودآگاه آنها میپردازد؛ مثلاً اگر بیمار درمورد گفتگو دربارهٔ یک موضوع مقاومت میکند، در این صورت روان کاو سعی میکند با دنبال کردن موضوع دلیل مقاومت را دریابد.▼
▲۲. '''تحلیل رؤیا'''. فروید رؤیا را شاهراهی که به ناخودآگاه ختم میشود میدانست، چراکه درمیان خواب، خود قادر به دفاع کردن از خویش دربرابر تعارضهای ناخودآگاه که به صورتهای گوناگونی در خواب نمود مییابند، نیست.
۴.# '''انتقال'''. درمیان روانکاوی، بیمار ممکن است احساسهایی را که در سالهای گذشتهٔ زندگی خود به خصوص درمورد پدر، مادر یا سایر افراد بااهمیت تجربه کردهاست، در روابط خود با درمانگر، انعکاس دهد. این پدیده انتقال نام گرفتهاست. روان کاو این واکنشهای هیجانی را واقعی نمیپندارد و آنها را از زاویهٔ تعارضهای حل نشدهٔ دوران کودکی یا روابط قبلی بیمار مینگرد و مورد تفسیر قرار میدهد.▼
▲۳. '''مقاومت'''. روانکاو با مشاهدهٔ گفتههای بیمار به کاوش پیرامون نمونههای مقاومت، یعنی تمایل به بازداری از ابراز آزادانهٔ مطلب ناخودآگاه آنها میپردازد؛ مثلاً اگر بیمار درمورد گفتگو دربارهٔ یک موضوع مقاومت میکند، در این صورت روان کاو سعی میکند با دنبال کردن موضوع دلیل مقاومت را دریابد.
▲۴. '''انتقال'''. درمیان روانکاوی، بیمار ممکن است احساسهایی را که در سالهای گذشتهٔ زندگی خود به خصوص درمورد پدر، مادر یا سایر افراد بااهمیت تجربه کردهاست، در روابط خود با درمانگر، انعکاس دهد. این پدیده انتقال نام گرفتهاست. روان کاو این واکنشهای هیجانی را واقعی نمیپندارد و آنها را از زاویهٔ تعارضهای حل نشدهٔ دوران کودکی یا روابط قبلی بیمار مینگرد و مورد تفسیر قرار میدهد.
== رویکردهای روانکاوانه<ref>نظریههای رواندرمان، پروچسکا، ترجمه فیروزبخت، نشر رشد</ref><ref>روانکاوی در گذر زمان، دکتر علی فیروزآبادی، نشر نوید شیراز</ref> ==
{{سرخط}}این جمله نقل به مضمون از دکتر کدیور است که: «روانکاوی یعنی فروید و فروید یعنی روانکاوی» و ادعایی بعنوان «شاخههای متعدد» بی معناست چنانچه فروید در مقاله توضیحات، کاربردها و راهکارها، ۱۹۳۳، میگوید: «این تقریباً ویژگی جهانشمول این «جنبشهای جدایی طلبانه» است که هر یک جزیی از گنجینه موضوعات روانکاوی را برمیدارد و خود را بر اساس این قاپیدن مستقل میکند».<ref>http://freudianassociation.org/مقاله-توضیحات،-کاربردها-و-راهکارها/</ref>