قدیمی ترین نظریه در رابطه با نظامهای اقتصادی توسط [[هراکلیت]] بیان شده‌است.او عالم را مانند رودی میداندمی‌داند که همیشه در حال جریان است و هیچ ثانیه ایی مانند ثانیه دیگر نیست چون همه چیز در حال شدن است.به همین علت است که امکان ندارد بتوانیم در یک رودخانه دو دفعه شنا کنیم.چون نه آب آن رودخانه همان آب قبلی است و نه ما همان نفر قبلی هستیم.همه چیز در حال شدن است و شدن نتیجهٔ جدال اضداد است و تضادسازش دهندهٔ اجزا عالم است و اضداد برای هم لازم می‌باشند.این اصل از اصول پذیرفته شده سوسیالیسم است.
== [[سقراط]](۴۶۹تا۳۹۹قبل از میلاد میسح) ==
این فیلسوف نامی یونان باستان هدف زندگی انسان را رفاه و سعادت آنها معرفی میکندمی‌کند اما به هیچ وجه تمرکز ثروت را راه رسیدن به این رفاه و سعادت نمی‌داند.و با تعریف که از مال ارائه میدهدمی‌دهد مفید بودن را شرط وجود آن می‌داند.در حال حاضر یکی از تمایزات میان نظامهای اقتصادی نگرش آنها نسبت به مسئله «تمرکز ثروت» می‌باشد.
== [[افلاطون]](۴۲۷تا۳۴۷قبل از میلاد مسیح) ==
تصویر یک نظام اشتراکی و سوسیالیستی به تمام معنا را میشودمی‌شود در افکار این فیلسوف مشاهده کرد.افلاطون در کتاب جمهوریت خود مدینه فاضله را جامعه‌ای اشتراکی معرفی می‌کند که مرکز ثقل زندگی اجتماعی در آن عدالت اجتماعی است و ثروت بصورت برابر تقسیم میشودمی‌شود.همچنین اصالت جمع که یکی از اصول اصلی و پذیرفته شده نظامهای سوسیالیستی می‌باشد مورد توجه افلاطون می‌باشد.
با این حال جامعه اشتراکی افلاطون دو فرق اساسی با نظامهای کمونیستی قرن بیستم دارد اول:اینکه نظریات افلاطون بر پایه اصالت معنا(ایده آلیسم) استوار است در حالی که نظامهای کمونیستی قرن بیستم مبتنی بر اصالت ماده(ماتریالیسم) هستند.
دوم:اینکه در نظامهای کمونیستی هدف ایجاد جامعه‌ای بدون طبقه‌است و حکومت طبقه کارگر در سوسیالیسم زمینه را برای ایجاد جامعه‌ای بدون طبقه در نظام کمونیستی آماده میکندمی‌کند.اما نظام اشتراکی افلاطون بر طبق اریستوکراسی (به معنی حکومت اشراف و فرمانروایی برگزیدگان و نخبگان)تشکیل میشودمی‌شود که در آن سه طبقه در نظر گرفته شده‌است طبقه اول شامل حکام و دادرسان و فیلسوفان میشودمی‌شود که در واقع افلاطون خود را در طبقه اول و برتر از افراد دو طبقه دیگر قرار داده‌است.طبقه دوم را سپاهیان و جنگاوران تشکیل می‌دهند و در طبقه سوم مولدان که شامل صنعتگران و بازرگانان و صاحبان شغلهای یدی حضور دارند که در عین حال با دیدهٔ تحقیر نگریسته مشوند.
== [[ارسطو]](۳۸۴تا۳۲۲قبل از میلاد مسیح) ==
تقریبا در زمانی که افلاطون نظریات اشتراکی خود را مطرح میکرد نظریاتی مخالف وی توسط شاگرد او ارسطو مطرح گردید.ارسطو بر خلاف استادش افلاطون نظریه اصالت فرد را مطرح می‌کند وی در کتاب سیاست اداره منزل و شهرها و ثروت را بررسی می‌کند و فرد را اصل میداندمی‌داند. به نظره او جامعه وجود مستقل از افراد ندارد و بدون به سعادت رسیدن افراد نمیتواندنمی‌تواند به خودی خود سعادتمند باشد.در واقع یکی از اصول پذیرفته شدهٔ نظامهای اقتصادی سرمایه داری به نام اصالت فرد ریشه در افکار این فیلسوف یونانی دارد.با توجه به اینکهاصالت فرد و آزادی‌های فردی دو اصل لیبرالیسم را تشکیل میدند مالکیت فردی نیز به عنوان یکی از لوازم آزادی‌های فردیو اصالت فرد مطرح میشودمی‌شود.تاکید و توجهٔ ارسطو به مالکیت شخصی نشان گر ارتباط نزدیکتر نظریات او و اصول اقتصاد سرمایه داری میباشدمی‌باشد.
از دیگر نظریات اقتصادی ارسطو تمایز قائل شدن وی میان ارزش مصرفی و ارزش مبادله‌ای کالا می‌باشد.ارزش مصرفی کالا از نظر مفید بودن آن کالا مشخص میشودمی‌شود و ارزش مبادله‌ای کالا ناشی از مقبولیت عام ان کالا در بازار می‌باشد که توسط عرضه و تقاضا تعیین میشودمی‌شود.و همچنین ارسطو میان اقتصاد طبیعی و اقتصاد پولی تمایز قائل میشودمی‌شود که در اولی هدف از قعالیتهای اقتصادی رفع نیاز و در دومی هدف کسب پول میباشدمی‌باشد.
