مجلس شورای ملی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ربات:حذف تصویر (۳.۱) حذف شدهٔ پرونده:برگه انتخابات مجلس شورای ملی.jpg از نگارخانه |
جز ←جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: ۱۲۸۵⟸۱۲۸۵ (خورشیدی)|۱۲۸۵، سپهسالار⟸میرزا حسین‌خان سپهسالار، سردار اسعد⟸علیقلی خان سردار اسعد، ۱۳... |
||
خط ۱۲۱:
== ساختمان مجلس شورای ملی ==
{{اصلی|عمارت بهارستان}}
نخستین جلسه [[مجلس شورای ملی اول|دوره اول مجلس شورای ملی]] در [[۱۸ شعبان]] [[۱۳۲۴ (قمری)|۱۳۲۴]] (برابر با [[۱۴ میزان]] (مهر) [[۱۲۸۵ (خورشیدی)|۱۲۸۵]] {{رچ}} و برابر با [[۷ اکتبر]] [[۱۹۰۶ (میلادی)|۱۹۰۶]])<ref>دائرةالمعارف ایرانیکا (Encyclopaedia Iranica) (انگلیسی). [http://iranicaonline.org/articles/constitutional-revolution-ii مدخل CONSTITUTIONAL REVOLUTION]. بازیابی ۱۴ فوریه ۲۰۱۱.</ref> در [[کاخ گلستان]] و در حضور [[مظفرالدین شاه]] قاجار گشایش یافت و پس از آن خانه‌ای واقع در [[میدان بهارستان]] (جنب مسجد و [[مدرسه سپهسالار]]) به تشکیل جلسات مجلس شورای ملی اختصاص یافت که تا [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب ایران]] در سال ۱۳۵۷ ش بیشتر جلسات در همان‌جا تشکیل می‌شد{{مدرک}}.
این خانه توسط [[میرزا مهدی خان شقاقی]] برای [[میرزا حسین خان سپهسالار]] مشیرالدوله (صدراعظم معروف دوره ناصری) بنا شده بود که پس از مرگ مشیرالدوله تا قبل از آغاز به کار مجلس [[ملیجک دوم|غلام‌علی خان ملیجک]] و همسرش اخترالدوله (دختر ناصرالدین شاه) در آن می‌زیستند. محوطه و ساختمان مجلس از ابتدا تا امروز در مجموع پنج دوره به شرح زیر را از سر گذرانیده است:
دورهٔ اول: از ساخت بنا تا صدور [[فرمان مشروطیت]] که در سال ۱۲۹۶ ق به پایان رسید و پس از مرگ [[میرزا حسین‌خان سپهسالار]] در سال ۱۲۹۸ ق در اختیار [[ناصرالدین شاه]] قرار گرفت. تنها بنایی که در این دوره به ساختمان اضافه شد. بنای سر در اولیه مجلس بود که توسط معمار فرانسوی ساخته شد و در سال ۱۳۱۳ ق تخریب شد.
دورهٔ دوم: از آغاز دورة مشروطیت تا نخستین آتش‌سوزی در سال ۱۳۰۳ خ در غرب بنای اصلی بر روی حمام قدیمی. در این دوره، ساختمان جدیدی به فراخور نیازهای مجلس توسط جعفر خان معمار باشی ساخته شد. معماری ساختمان جدید با سایر قسمت‌های آن متفاوت بود و به تبعیت از معماری آن روز تهران و به تقلید از معماری اروپا بنایی آجری با تزیینات بسیار مفصل بود.
دورهٔ سوم: از آتش‌سوزی تا پایان دورهٔ [[رضا شاه]]. سال ۱۳۱۰ خ مقدمات تغییراتی شد که بعدها به کلی چهره مجلس را عوض کرد. مهمترین تغییرات این دوره تعویض نمای مجلس بود؛ که این کار از سرسرای ورودی و اتاق جلسات عموم خصوصی آغاز شد و نمایی ستون‌دار به شیوه معماری اروپایی و به تقلید از مجلس فرانسه بنا گردید. تقریباً دو سال بعد از این نمای شمالی ساختمان توسط یک معمار ایرانی به نام استاد [[حسن طاهر زاده]] طراحی می‌شود که این نما متأثر از معماری دوره هخامنشی است. در ۵ فروردین ماه ۱۳۱۳ خ سر در اولیه باغ بهارستان تعویض گردید و سر در کنونی جایگزینش شد. ساخت نمای شمالی نیز دوسال بعد اتفاق افتاد.
خط ۱۵۰:
# [[عضدالملک]] به عنوان نایب‌السلطنه انتخاب شد.
# انتخاب [[محمدولی تنکابنی|ولی خان سپهدار اعظم]] به وزیری جنگ.
# تعیین [[علیقلی خان سردار اسعد|حاج علی قلی خان سردار اسعد]] به وزارت داخله.
[[پرونده:Firstmajlis.jpg|بندانگشتی|220px|راست|نگاره نخستین نمایندگان مجلس]]
خط ۱۷۴:
=== مجلس چهارم ===
دوره چهارم مجلس شواری ملی در [[۱ تیر|اول تیرماه]] [[۱۳۰۰ (خورشیدی)|۱۳۰۰]] خورشیدی مطابق با [[۱۵ شوال]] [[۱۳۳۹ (قمری)|۱۳۳۹]] توسط احمدشاه قاجار گشایش یافت و در [[۳۰ خرداد]] [[۱۳۰۲ (خورشیدی)|۱۳۰۲]] ([[۷ ذیقعده]] [[۱۳۴۱ (قمری)|۱۳۴۱]]) پایان یافت.<ref name=ical-ir /> محافظه‌کاران (وارثان فرقه اعتدالی) توانستند در مجلس چهارم اکثریت را به دست آورند؛ بیشتر به دلیل آنکه رقیبان اصلاح‌طلبشان در روزهای پرآشوب مجلس ملی سوم قانون انتخاباتی را گذرانده بودند که در آن به کلیه افراد بالغ ذکور حق رأی داده می‌شد. جالبتر آنکه محافظه‌کاران سابق در این مجلس نام حزب اصلاح‌طلب را برخود نهاده بودند. رهبران آن روحانیون بزرگ، تجار توانگر و اشراف زمیندار بودند، اشخاصی همچون سیدحسن مدرس، شاهزاده فرمانفرما، [[احمد قوام]] و مرتضی قلی‌خان بیات.<ref>آبراهامیان ۱۰۹</ref> نمایندگان محافظه‌کار، حداقل در ابتدا، همکاری خوبی با [[سردار سپه]] داشتند. آنان با ابقای رضاخان در وزارت جنگ، افزایش بودجه نظامی برای سرکوب شورشهای عشایری و دادن اجازه جمع‌آوری عواید حکومتی از املاک دولتی و مالیات غیرمستقیم به وزیر جنگ موافقت کردند و هزینه اعزام سالانه شصت افسر قشون برای تحصیل در آکادمیهای نظامی فرانسه را تصویب کردند. اما این همکاری در واپسین روزهای مجلس چهارم کمرنگ شد و رضاخان در انتخابات مجلس پنجم جانب اصلاح‌طلبان جوان [[حزب تجدد]] را گرفت.<ref name="آبراهامیان ۱۲۱">آبراهامیان ۱۲۱</ref>
=== مجلس پنجم ===
پنجمین مجلس در تاریخ [[۲۲ بهمن]] ۱۳۰۲ خورشیدی مطابق با [[۵ رجب]] [[۱۳۴۲ (قمری)|۱۳۴۲]] افتتاح شد و در ۲۲ بهمن [[۱۳۰۴ (خورشیدی)|۱۳۰۴]] نیز به کارش خاتمه داد.<ref name=ical-ir /> در اواخر مجلس چهارم بین رضاخان و نمایندگان محافظه‌کار اختلاف افتاد، لاجرم رضاخان با استفاده از ارتش برای دستکاری در انتخابات در بسیاری از حوزه‌های انتخابیه عشایری توانست اکثریت مؤثری برای احزاب تجدد و [[حزب سوسیالیست (ایران)|سوسیالیست]] در مجلس جدید فراهم آورد.<ref>آبراهامیان ۱۲۳</ref> اکثریت جدید مجلس به رضاخان که اکنون دیگر نخست‌وزیر شده بود رأی اعتماد داد{{مدرک}}. لایحه نظام وظیفه اجباری را تصویب کرد،<ref>مصوب ۱۶ خرداد ۱۳۰۴، حافظه قوانین، پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات و فرایند تصویب طرح‌ها و لوایح، [http://tarh.majlis.ir/?ShowRule&Rid=C61A755D-4416-4D99-9838-BC5DFE6972BC متن مصوبه قانون خدمت نظام اجباری]، بازیابی ۲۷ بهمن ۱۳۸۹</ref> بودجه دربار را قطع کرد، القاب اشرافی چون الدوله، السلطنه و الممالک را لغو کرد و کلیه مردم را ملزم ساخت شناسنامه بگیرند و نام خانوادگی اختیار کنند.<ref>مصوب ۱۴ خرداد ۱۳۰۴، حافظه قوانین، پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات و فرایند تصویب طرح‌ها و لوایح، [http://tarh.majlis.ir/?ShowRule&Rid=A528C77E-6E6C-49F4-A8DB-B0C6346E9AF2 متن مصوبه قانون سجل احوال]، بازیابی ۲۷ بهمن ۱۳۸۹</ref> مجلس پنجم همچنین به مذاکره با شرکت استاندارد اویل نیویورک خاتمه داد، به چای، قند و شکر و درآمد مالیات بست تا هزینه راه‌آهن سراسری را تأمین کند، مقیاس واحدی برای وزن و اندازه در کشور تعیین کرد<ref>مصوب ۱۰ خرداد ۱۳۰۴، حافظه قوانین، پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات و فرایند تصویب طرح‌ها و لوایح، [http://tarh.majlis.ir/?ShowRule&Rid=70DA9BA1-4834-469F-BFBE-C9803F4508D7 متن مصوبه قانون اوزان و مقیاسها]، بازیابی ۲۷ بهمن ۱۳۸۹</ref> و [[گاه‌شماری هجری خورشیدی|تقویم هجری خورشیدی]] را به جای [[گاه‌شماری هجری قمری|تقویم قدیمی اسلامی]] قرار داد<ref name="آبراهامیان ۱۲۱" /><ref>مصوب ۱۱ فروردین ۱۳۰۴، حافظه قوانین، پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات و فرایند تصویب طرح‌ها و لوایح، [http://tarh.majlis.ir/?ShowRule&Rid=2B0C1238-1BE5-49E0-B2F6-705451AB6C36 متن مصوبه قانون تبدیل بروج به ماه‌های فارسی]، بازیابی ۲۷ بهمن ۱۳۸۹</ref> و عنوان فرمانده کل قوا را که طبق قانون اساسی مشروطه در صلاحیت شاه بود، به وزیر جنگ اعطا کرد.<ref>مصوب ۲۵ دلو ۱۳۰۳، پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات و فرایند تصویب طرح‌ها و لوایح، [http://tarh.majlis.ir/?ShowRule&Rid=F7F038E3-7507-43AA-B358-A88D9E005AAC متن مصوبه قانون اختصاص ریاست عالیه کل قوای دفاعیه تأمینیه مملکتی به آقای رضاخان سردار سپه]، بازیابی ۲۷ بهمن ۱۳۸۹</ref> سرانجام این مجلس پنجم بود که لایحه انقراض قاجاریه و تفویض کشور به رضا پهلوی تا گشایش مجلس مؤسسان را تصویب کرد.<ref>مصوب ۹ آبان ۱۳۰۴، حافظه قوانین، پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات و فرایند تصویب طرح‌ها و لوایح، [http://tarh.majlis.ir/?ShowRule&Rid=5D640658-6E8C-4514-9359-07DAC897E28E متن قانون اعلام انقراض سلطنت قاجاریه و تفویض حکومت موقتی به شخص آقای رضاخان پهلوی]، بازیابی ۲۷ بهمن ۱۳۸۹</ref>
=== مجلس‌های ششم تا دوازدهم ===
| |||
