'''نیکیتا سرگیویچ خروشچف''' {{به روسی|Ники́та Серге́евич Хрущёв}}{{رچ}} (۱۵ آوریل ۱۸۹۴ - ۱۱۱۸۹۴–۱۱ سپتامبر ۱۹۷۱) رهبر [[شوروی]] بعد از [[استالین]]، و [[دبیر کلدبیرکل حزب کمونیست در اتحاد جماهیر شوروی|دبیر اول کمیته مرکزی حزب کمونیست در اتحاد جماهیر شوروی]] از ۱۹۵۳ تا و در عین حال از ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۴ [[نخست‌وزیر]] [[اتحاد جماهیر شوروی]] بود.
او پس از رسیدن به رهبری حزب کمونیست در کنگرهٔ این حزب سخنرانی کرد و جنایات دوران [[استالین]] را محکوم کرد.
خط ۵۹:
== امور داخلی شوروی ==
=== سخن رانی در بیستمین کنگره حزب کمونیست اتحاد شوروی ===
در این کنگره خروشچف در جریان یکی از سخنرانی‌ها به طرز بی‌سابقه‌ای به محکومیت برخی جنایات دورهٔ [[استالین]] از جمله محاکمه و تیرباران و تبعید شمار زیادی از بزرگان حزب کمونیست و انقلاب سوسیالیستی اکتبر و نزدیکان [[لنین]] همانند زینوویف، ریکوف، کامنف، بوخارین و...و… پرداخت و از آنان اعادهٔ حیثیت کرد. وی همچنین از اصطلاح «دشمن حزب و خلق» در دورهٔ استالین انتقاد کرد و اظهار داشت که این اصطلاح به کسانی اطلاق می‌شد که شخص ژوزف استالین آنان را دشمن خود می‌دانست و با این برچسب شمار زیادی از خادمان حزب و انقلاب از میان برداشته شدند. در این سخنرانی خروشچف به وصیت نامهٔ [[لنین]] اشاره کرد که مدت سی سال توسط [[استالین]] پنهان نگهداشته شده بود. در این وصیت نامه لنین به اعضای کمیتهٔ مرکزی حزب توصیهٔ اکید کرده بود از آنجایی که استالین فردی تندمزاج و خشن است بهتر است وی را از سمت دبیر اولی حزب برکنار و شخص دیگری را به این سمت منصوب کنند. وی همچنین به نامه‌ای اشاره کرد که در آن لنین به رفتار بد و توهین آمیز استالین نسبت به همسرش به شدت اعتراض نموده‌است و از وی خواست که یا به خاطر این رفتار بد از همسر وی پوزش بخواهد یا رابطه‌اش را با وی قطع خواهد کرد.
عنوان این سخنرانی کیش فردپرستی و نتایج آن بود که در آن خروشچف به نتایج زیان بار فرد پرستی و مغایرت آن با تعالیم [[مارکسیسم]] اشاره کرد و آن را مغایر با آموزه‌های لنین دانست.
خط ۷۲:
== برکناری ==
تا سال ۱۹۶۲، موقعیت خروشچف به عنوان رهبر حزب مستحکم بود، اما با ازدیاد سن، قابلیت کار او افت کرد و غیرقابل پیشبینی شد و اعتماد زیردستانش به او کاهش یافت. مشکلات فزاینده اقتصادی شوروی، فشار بر خروشچف را افزایش داد. [[برژنف]]، در ظاهر به خروشچف وفادار ماند اما در ۱۹۶۳ در یک طرح ناموفق برای برکناری خروشچف شرکت کرد. در ۱۹۶۳، برژنف به سمت دبیر دوم کمیته مرکزی حزب کمونیست دست یافت. {{sfn|Taubman|۲۰۰۳|p=۶۱۵}}. در این سمت او در حقیقت قائم مقام رهبر حزب به شماربه‌شمار می‌رفت. {{sfn|Taubman|۲۰۰۳|p=۶۱۶}} خروشچف پس از بازگشت از اسکاندیناوی و چکسلواکی، در اکتبر ۱۹۶۴، برای گذراندن تعطیلات به پیتسوندا در نزدیکی [[دریای سیاه]] رفت. رئیس [[کا گ ب]] از افراد کلیدی شرکت کننده در توطئه بود، زیرا وظیفه او بود که در صورت هرگونه اقدامی علیه رهبری خروشچف موضوع را به او اطلاع بدهد.{{sfn|Service|۲۰۰۹|p=۳۷۶}}. در ۱۲ اکتبر، [[میخائیل سوسلف]] (Mikhail Suslov)، به خروشچف تلفن کرد و خواست که او به مسکو بازگردد تا وضعیت کشاورزی در شوروی را بررسی کنند. خروشچف که قصد واقعی کودتاگران را دریافته بود تصمیم گرفت مقاومت نکند. در جلسه‌ای که تشکیل شد، برژنف و [[نیکلای پادگورنی]]، خروشچف را به شکستهای اقتصادی و رفتار خودسرانه و متظاهرانه متهم کردند، تحت تأثیر متحدان برژنف، [[پلیتبوروی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی|پولیت بورو]] به برکناری خروشچف رای داد. برخی از اعضای کمیته مرکزی حزب خواستار مجازات خروشچف بودند اما برژنف با آن مخالفت کرد.{{sfn|Service|۲۰۰۹|p=۳۷۸}} برژنف به عنوان دبیر اول حزب، [[آلکسی کاسیگین]] به عنوان رئیس دولت (head of government) و [[آناستاس میکویان]] به عنوان رئیس کشور (head of state) انتخاب شدند. ازآن به بعد خروشچف در ویلایی در حومهٔ مسکو زیر نظر بود که در این مدت خاطرات خود را، که در غرب منتشر شد، نوشت.
