جمهوری: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۶:
جداسازی این سه قوه از یکدیگر در نظام جمهوری برای حفظ انواع مختلف پاسخ‌گویی در قبال عملکردهاست که بر اساس تفکیک قوا این عملکردها مشخص گردیده است. اگر عملکرد قوه‌ی قضائیه مستقل از قوه‌ی مقننه و قوه‌ی اجرائیه نباشد، قادر نخواهد بود فارغ از ملاحظات و رابطه‌ها، تضمین کننده‌ی عملکرد مسئولین دولتی در حیطه‌ی قانون باشد. به‌همین ترتیب اگر مجلس دارای قدرت مستقل برای تصویب قوانین و مالیات‌ها و نظارت دقیق بر عملکرد دستگاه اجرایی نباشد، پاسخگوی سیاسی و مالی دولت در مقابل رأی دهندگان کم‌رنگ خواهد شد.
== انواع جمهوری‌های جدید ==
در تقسیم‌بندی جمهوری‌های جدید چند شکل عمده مشاهده می‌شود:
1. جمهوری‌های دموکراتیک نوع غربی: این جمهوری‌ها در اصل از درون قالب دموکراسی و اراده‌ی عمومی پدید آمده‌اند و زاده‌ی انقلاب‌های آزادی‌خواهانه‌ی قرن هجدهم و نوزدهم اروپا هستند. سنن دموکراسی در این نوع انتخاب ملحوظ است و زمام‌دار از طریق انتخابات عمومی برگزیده می‌شود. در این نوع حکومت نقش احزاب و پارلمان چشم‌گیر است و آزادی مطبوعات و اجتماعات یک اصل اساسی شمرده می‌شود. برای مثال، جمهوری نوع فرانسوی را می‌توان نام برد که در آن رئیس‌جمهور دارای قدرت وسیع بوده و رئیس دولت او در پارلمان باید دائما در فکر تحصیل و حفظ قدرت پارلمانی باشد. نخست‌وزیر از آزادی عملی که تمرکز حکومتی به آن می‌دهد برخوردار است.کشورهایی نیز مثل آمریکا و ایتالیا و آلمان در این نوع از جمهوری قرار دارند و کشورهای سلطنتی مشروطه‌ی اروپا مانند کشورهای اسکاندیناوی، انگلستان، هلند در درجه‌ی شرکت عامه در امور سیاسی با کشورهایی که از این نوع جمهوری را دارا هستند فرقی ندارند.
2. جمهوری‌های دموکراتیک توده‌ای: این نوع جمهوری پس از ظهور انقلابات کمونیستی در اروپا‌ی شرقی و آسیا و بعضی نقاط دیگر جهان تکوین یافته است. در این کشورها حاکمیت را ناشی از دیکتاتوری پرولتاریا (کارگران) می‌دانند.
3. جمهوری‌های نوع آمریکای لاتین و دیکتاتورمنشانه: در این جمهوری‌ها اراده‌ی عمومی دخالتی در مملکت‌داری ندارد و قدرت منحصرا در دست زمام‌دار است. اصل تفکیک قوا رعایت نشده و رئیس‌جمهور که در اغلب اوقات با کودتا، ماجراجویی نظامی و یا زدوبند‌های سیاسی بر سرکار می‌آید، دارای قدرتی نامحدود بوده و انتخابات در این‌گونه کشورها فرمایشی است برای ابقاء حکومت خود، این‌گونه روسای جمهور از روش‌های پلیسی سود جسته و گاه تا پایان عمر زمام کشور را در دست دارند، مجلس و یا پارلمان در این‌گونه رژیم‌ها آلت دست رژیم حاکم بر کشور است.اصطلاحات دیگری که در این باب متداول است عبارتند از:
1. جمهوری اشرافی: نوعی جمهوری است که تصدی مقامات عالیه اختصاص به اشراف داشته باشد. اگر این امتیاز در بین نباشد، آن‌را جمهوری دموکراتیک یا جمهوری ملی می‌خوانند.
2. جمهوری اسلامی: حکومت جمهوری با محتوای اسلامی. جمهوری بودن حکومت به معنی آن است که عموم مردم هم در ایجاد حکومت شرکت داشته‌اند و هم در اداره‌ی جامعه و ادامه‌ی حکومت از طریق انتخابات مسئولان کشور و شرکت در شوراها و همه‌پرسی‌ها دخالت دارند. اسلامی بودن جمهوری به معنی آن است که کلیه‌ی قوانین سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، حقوقی ونظامی و نظایر آن باید بر اساس موازین اسلامی باشد.
3. جمهوری باواسطه: نوعی جمهوری است که ملت به وسیله‌ی نمایندگان خود، حق حاکمیتش را اعمال کند.
4. جمهوری بلاواسطه: نوعی جمهوری است که ملت بدون نمایندگان حق حاکمیت خود را اعمال کند.
5. جمهوری سلطنتی: در این نوع رژیم، پس از درگذشت رئیس‌جمهور، مقام ریاست جمهوری مانند رژیم‌های سلطنتی به فرزند وی می‌رسد. در کره‌ی شمالی کیم جونگ ایل پس از کیم ایل سونگ (1994-1912) و در سوریه بشّار اسد پس از حافظ اسد به ریاست جمهوری رسیدند.
خلاصه این‌که از منظر منطق حقوقی و سیاسی، هنگامی که واژه‌ی جمهور و جمهوری برای شکل نظام سیاسی و ساختارهای حکومتی آن به کار می‌رود، مقصود همان نظام نمایندگی مستقیم و غیرمستقیم یا به نوعی تفکیک قواست که در سده‌های اخیر به اتکای حمایت شهروندان یک کشور، فرد یا گروهی با گرایش حزبی خاص برای مدت معینی قدرت مشروع را به دست می‌گیرند و با اختیارات و تکالیف معینی که به‌وسیله‌ی نوعی قانون مادر (یا قانون اساسی) مدوّن گردیده مبادرت به اداره‌ی امور کشور می‌کند. این فرد یا حزب مادامی که پاسخگوی خواسته‌های مردم است، ازحمایت آنان برخوردار می‌باشد و در پناه مشروعیت کسب‌شده به اعمال اراده‌ی حاکمه‌ی مردم ادامه می‌دهد، در غیر این صورت حزب یا گروه دیگری جای آن‌را می‌گیرد
== منابع ==
سطر ۳۳ ⟵ ۵۲:
* علی، آقابخشی؛ فرهنگ علوم سیاسی، تهران، مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، 1374،
* بیتهام، دیوید؛ دموکراسی چیست، ترجمه‌ی شهرام نقش تبریزی، تهران، قنقنوس، 1376
* علی بابائی، غلامرضا؛ فرهنگ سیاسی، تهران، انتشارات آشیان، 1382
* [http://www.blurtit.com/q750120.html What Is A Republic?]
| |||