عمان: تفاوت میان نسخه‌ها

سال براوردبرآورد جمعیت = [[۲۰۰۵ (میلادی)|۲۰۰۵]] |

'''سلطان‌نشین عُمان ''' {{به عربی|سلطنة عمان}} کشوری پادشاهی است در خاور [[شبه جزیره عربستان]]. [[پایتخت]] این کشور شهر [[مسقط]] است. عمان از خاور به [[دریای عرب]] و از شمال به [[دریای عمان]] کران مند می‌شود. این کشور از جنوب با [[یمن]] و از باختر با [[عربستان سعودی]] و [[امارت متحده عربی]] همسایه است. عمان همچنین دارای [[مرز (سرحد)|مرز دریایی]] با [[ایران]] است.<ref name="B">عمان فی عام ۱۹۸۶ (عام الحصاد والتراث) إصدار وزارة الإعلام، دارالعرب للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۹۸۶ میلادی.</ref><ref name="D">سلطنة عمان. مسقط: وزارة الاعلام، ۱۹۹۲ میلادی۱۹۸۸.</ref>

این کشور دارای دو [[برون‌بوم]] است. بخش کوچکی از عمان در قسمت جنوبی [[تنگه هرمز]] قرار دارد که [[مسندم]] نام دارد. این بخش از سرزمین اصلی جدا افتاده استافتاده‌است. برون بوم دیگر [[مدحاء]] نام دارد که توسط [[امارات متحده عربی]] احاطه شده‌است.<ref name="B" />

از سده ۱۷ میلادی عمان دارای پادشاهی خودکفا بوده استبوده‌است. در سده ۱۹ میلادی این کشور در اوج قدرت خود بوده استبوده‌است. با کاهش قدرت در سده بیستم میلادی این کشور تحت تاثیرتأثیر و نفوذ گسترده [[پادشاهی بریتانیای کبیر]] قرار گرفت اما هیچگاه به شکل رسمی بخشی از آن نگردید. عمان پیوند گسترده نظامی و سیاسی با [[ایالات متحده آمریکا]] و پادشاهی بریتانیای بزرگ دارد ولی سیاست خارجی آزادانه ای درپیش می‌گیرد.

همانند سایر [[کشورهای عربی خلیج فارس]] منبع اصلی درآمد کشور، نفت است. هر چند نسبت به همسایگان، این کشور تولید کنندهتولیدکننده متوسطی است. [[کشاورزی]] و [[ماهی‌گیری]] نیز دو منبع مهم درآمد در عمان هستند. منبع جایگزین دیگر [[گردشگری]] است.

تاریخ عمان به دوران بسیار دور بر می‌گردد. به گفته باستانشناسان تاریخ عمان به هزاره دوازدهم قبل از میلاد بر می‌گردد. در آن دوران عمان تازه از عصر یخبندان خارج شده بود. درآن دوران عمان سرزمینی سرسبز و حاصلخیز و پربار بوده استبوده‌است. در نتیجه حفریات و کنجکاوی در مناطق مختلف باستانی و قبرستان‌های ولایت [[بریمی]] در منطقه [[ظاهره]] و ولایت [[ابراء (شهر)|ابراء]] در [[منطقه شرقیه]] و [[محوت]] در [[منطقه وسطی]] و [[نزوی]] در [[منطقه داخلیه]] و دیگر مناطق [[سلطنت عمان]] و به ویژه مناطق ساحلی. از این حفریات پیدا می‌شود که عمان درآن دوران روابط تجارتی گسترده‌ای در مابین ایران و [[هند]] و [[میان‌رودان]] داشته‌است و این روابط تجارتی متین بوده‌است.<ref name="G">السلطان:قابوس، البوسعید، موسوعة دلیل الأعلام: مسقط، چاپ اول، سال ۱۹۹۸ میلادی. (به عربی).</ref>

در هزاره سوم قبل از میلاد عمان به نام «مجان» مشهور بوده‌است. حسب دلاله گویش سومریان که به ساخت [[کِشتی|کشتی]] و معادن مس می‌گفتند. نوعی کشتی در عمان وجود دارد که بنام «مجان» معروف است. همچنین مس یکی از کالاهای تجارتی اصلی عمان بوده که با کشتی‌های «مجان» بارکشی می‌شده‌است. در پی کنجاوی و حفریات در طول و عرض کشور عمان آثار معادن مس پیدا شده‌است. هم اکنون نیز مس یکی از منابع اصلی اقتصادی عمان به شما می‌آید. [[معدن مس صحار]] بعد از بازسازی توسط جانب دولت یکی از معادن مهم کشور است.<ref name="H">دکتر:ادوارد، هندرسون، “ (ذکریات عن دولة الإمارات و سلطنة عمان) “، چاپ موتیف ایتآیت للنشر، مطبعة راشد، عجمان ۱۹۸۸.</ref>

در قرن ششم قبل از میلاد سپاهیان پارس (۵۵۰ _ ۵۳۰ ق م)، عمان را فتح نمودند. گفته شده که سازه [[قنات]] که به عربی به آن «اَلفَلجَ» و جمع آن «الأفلاج» می‌گویند در آن دوران احداث شده‌است. اینگونه آبیاری در عمان شهرت فراوانی دارد ودر حال حاضر صدها رشته قنات در کشور عمان وجود دارد. همچنین رشته دیگری از قنات نیز در عمان وجود دارد که به نام «داوودی» مشهور است. گفتاره‌است که «قنات داوودی» از ابتکار [[نبی الله داوود]] است.<ref name="C">. 1993. Rock climbing in Oman. Oman: Apex Publishin</ref><ref name="D" />

در اواخر قرن سوم و اوائل قرن دوم قبل از میلاد سد مأرب در مملکت [[سبا]] ویران می‌شود. با ویران شدن [[سد]] شورشی اجتماعی واقتصادی برپا می‌شود و تمام مردم سبأ به مناطق اطراف پراکنده می‌شوند، و پس از ویرانی و انحطاط سد مأرب، قبیله بزرگ [[بنی ازد]] به عمان مهاجرت می‌کنند. در این کوچ بزرگ قبیله بنی ازد به سرپرستی بزرگ قوم [[مالک بن فهم الأزدی]] وارد عمان می‌شوند. بعد از مدتی وپس از استقرار در عمان بنی ازد دست به نبرد مسلحانه با دیگر اقوام بیگانه‌ای که در عمان وجود داشتند می‌زند ودر مدت کوتاهی بنی ازد می‌تواند تمام بیگانگان از عمان خارج نماید و استقرار و امنیت در عمان برقرار نماید و اولین مملکت عربی در عمان بنیادگذاری کند.<ref name="D" />

[[سلوت]] نام صحرایی است که در آن سپاهیان ازد به فرماندهی مالک بن فهم با ارتش ایرانی موجود در عمان در زمان امپراطوری [[دارا بن داراب]] یا همان [[داریوش سوم]] می‌جنگد و پس از چندین نبرد، ایرانیان را وادار به خروج از عمان می‌کند.<ref> المستشار: مانع، محمد، مانع، الموسوعة الخلیجیة (العواصم والمدن الخلیجیة)، ناشر، وکالة باناجة للاعلام، چاپ سال، ۱۹۸۷ میلادی به (عربی).</ref>

تقریباً تمام عمانی هاعمانی‌ها مسلمان هستند. جامعیت مردم ،مردم، اکثریت مردم عمان سنی هستند و اقلیت شیعه در امتداد منطقه یمنطقهٔ آل بیتی و ساحل مسقط زندگی می کندمی‌کند.<ref name="G" />

در سال ۱۵۰۷ میلادی پرتغالی‌ها بر عمان حمله می‌کنند و بعد از مقاومت شدید از جانب عمانی‌ها سر انجام موفق می‌شوند عمان را اشغال کنند. پرتغالی‌ها مدت یک قرن ونیم در عمان می‌مانند.<ref name="A" />

در مدت کوتاهی چند شهر ساحلی از چنگ پرتغالی‌ها آزاد نمود؛ ولی مرگ به او امان نداد و درگذشت. پس از وین جانشینش امام [[سیف بن سلطان الیعربی]] راهش را ادامه داد و در سال ۱۶۴۹ میلادی توانست مسقط را از قبضهٔ پرتغالی‌ها رها سازد. بعد از آزادی مسقط تمام اردوگاه‌های پرتغالی‌ها یکی پس از دیگری سقوط کردند و سر انجام تمام عمان از قبضهٔ پرتغالی‌ها رها گردید. عمانی‌ها با آزادی بلادشان از تسلط پرتغالی‌ها اکتفا نکردند و قوای پرتغالی‌ها در سواحل هند و ساحل شرقی آفریقا و اقیانوس هند را تعقیب نمودند و توانستند در چند حملهٔ پی در پی قشون پرتغالی‌ها از این مناطق خارج کنند تا اینکه سر انجام در سال ۱۶۹۸ میلادی پرتغالی‌ها برای همیشه از منطقه رانده شدند. با این عمل شجاعانه، عمانی‌ها توانستند نام عمان در صفحه درخشان تاریخ ثبت نمایند. در نتیجهٔ این پیروزی، یک دولت بزرگ و قدرتمند در عمان پدید آمد و باداشتن یک ناوگان بزرگ دریائی بر تمامی آب‌های منطقه تسلط یافتند. پس از آن عمانی‌ها صاحب بزرگ‌ترین ناوگان دریائی و تجارتی در اقیانوس هند بودند در آن دوران، همچنین حدود مملکت عمان تا ساحل شرقی آفریقا گسترش یافت و دولت عمان بر تمامی جزیره‌های این مناطق و ساحل آفریقا تا دهه شست از قرن بیستم بر این مناطق حاکم بودند. در این دوران عمان یکی از ثروتمندترین دولت منطقه بودند. در پی آن ده‌ها قنات برای آبیاری ایجاد نموند و به کشاورزی پرداختند و باغ‌های مرکبات متعدی ایجاد نمودند و برای حفاظت از منطقه سه [[دژ]] بزرگ و مهم در مناطق مختلف عمان بنا نهادند. قلعه‌های مذکور عبارت‌اند از: [[قلعه نزوی]]، [[حصن الحزم]] و [[حصن جبرین]]. باضافه دو قلعه مشهور [[قلعه میرانیمی‌رانی]] و [[قلعه جلالی]] که بر شهر مسقط نظارت داشتند.<ref name="A" />

پس از پیروزی بزرگ «العیاربه» در جنگ با پرتغالی‌ها مدتی عمان در آرامش و امنیت و استقرار می‌گذراند؛ ولی در اواخر حکومتی این خاندان اختلافاتی بروز می‌کند و ناامنی در مناطق داخلی شروع می‌شود. رفته رفته کشور دچار شورش و هرج ومرج می‌شود و آشوب و ناامنی آغاز می‌گردد. در اینجا [[احمد بن سعید البوسعیدی]] که والی شهر صحار بود علیه دولت الیعاربه قیام می‌کند.<ref name="A" />

احمد بن سعید توانست مردم صحار و [[رستاق (عمان)|رستاق]] دور خود جمع نماید و به کمک ایشان مخالفان خود از طریق خود بردارد و شکست دهد. در سال ۱۷۴۴ میلادی مردم و اهل [[الحل (عمان)|الحل]] و [[العقد (عمان)|العقد]] در رستاق اجتماع می‌کنند و احمد بن سعید بطور رسمی به رهبری بر می‌گزینندبرمی‌گزینند وبه ایشان لقب «الامام احمد بن سعید» می‌دهند. این امامت و رهبری آغاز سلطنت پادشاهان آلبوسعیدی بود که تا امروز در حکم عمان ادامه دارند.<ref name="A" />

بعد از انتخاب الامام احمد بن سعید البوسعیدی به امامت و رهبری ولایت رستاق پایتخت حکم خود قرار داده وبه انشاء و تأسیس یک قوه نظامی دریائی می‌پردازد که بتواند از مملکت حمایت نماید. همچنین شهر مسقط یکی از مراکز مهم تجارتی در آوردهدرآورده و ارتباط خاصی بین هند و آفریقا برقرار می‌نماید و نیروی دریائی ایشان بر تمام مناطق آبی نفوذ داشته‌است. در آن دوران مجموعه‌ای از دزدان دریائی از [[ملبار]] به کشتی‌های تجارتی حمله می‌کنند و کالاهای کشتی‌های تجارتی می‌ربایند. ایشان کشتی سرستون نیروی دریایی اش «الرحمان» را به دنبال آنها می‌فرستند و رهبر دزدان دستگیر می‌کند. همچنین در سال ۱۷۵۵ میلادی وقتی که [[بغداد]] مورد حمله چپاولگران و شورشیان قرار گرفت به کمک والی بغداد می‌شتابد و شهر [[بصره]] از دست شورشیان آزاد می‌کند. پس از استقرار امنیت در عمان و مناطق دریائی و اطراف عمان، الامام احمد بن سعید در سال ۱۱۹۹ میلادی این دار فانی به درود حیات گفتند. پس از وفاتش پسرش بر مسند حکم می‌نشیند. [[سعید بن احمد بن سعید]] (۱۷۸۳–۱۷۸۴) میلادی حکمران عمان می‌شوند. پس از فوتش پسرش [[حمد بن سعید]] (۱۷۸۴–۱۷۹۲) میلادی حاکم عمان بودند. حمد بن سعید پایتخت خود را از رستاق به مسقط منتقل می‌کند و نفوذ خود را تا دریای شرقی آفریقا گسترش می‌دهد. پس از مرگش [[سلطان بن احمد بن سعید]] (۱۸۰۴–۱۷۹۲ میلادی) برجایش نشست.<ref name="F" /><ref name="H" />

در دوران حکومتی سلطان بن احمد تعداد کشتی‌های نیروی دریائی عمانی دو برابر افزوده می‌شود. پس از سلطان بن احم، د [[السلطان سعید بن سلطان]] (۱۸۵۶–۱۸۰۴) میلادی بر مسند حکم می‌نشیند. در ایام حکم سعید بن سلطان قدرت نیروی دریائی عمان به اوج خود می‌رسد. السلطان سعید بن سلطان یکی از شخصیت‌های برجسته عمان با شخصیتی مدیر و سیاست‌مدار و جنگجویی شجاع و تاجر بود. مردی هشیار زیرک، حیله گر،حیله‌گر، مکار و دنیا دیده. شعارش این یود (آنچه نمی‌توانید با جنگ بدست بیاورید ممکن است با حیله و مکر بدست آورید). السید سعید بن سلطان در دوران حکم طولانی خود که ۵۲ سال بطول انجامید توانست امپراطوری گسترده‌ای تأسیس نماید که حدودش از شرق آفریقا تا ساحل ایران تشکیل می‌رسید. درآن دوران که طوفان جنگ و ستیز تمام منطقه را در برگرفتهدربرگرفته بود او مانند یک ربانی ماهر و دنیا دیده توانست ثبات عمان را حفظ کند. در ابتدای حاکمیتش فقط قسمتی از خاک عمان و مقاطعات این دیار را زیر نفوذ داشت که راه‌های شنی اش را کاروانهای [[شتر]] با دشواری و نا امنی طی می‌کردند. اما در روز وفاتش یک امپراطوری قدرتمند و گسترده از خود برجای گذاشت. حدود امپراطوری وی از سواحل عمان، بندر [[گوادر]]، [[مکران]]، جزیره [[زنگبار]] و [[بمبا]] در ساحل شرقی آفریقا تا اجاره نمودن [[بندرعباس]]، جزیره [[قشم]] و [[جزیره هرمز]] در [[خلیج فارس]] و پیمان تجارتی بستن با حکومت [[انگلستان]]، [[فرانسه]]، [[هلند]]، [[پرتغال]] و [[ایالات متحده آمریکا]].

پس از وفات السید سعید بن سلطان عمان دچار هرج و مرج شد. روزگاری بسیار درخشان و روزگاری تاریک ونا بسامان داشته‌است تا اینکه در ۲۳ ژوئیه سال ۱۹۷۰ سلطان [[قابوس بن سعید بن تیمور البوسعیدی]] بر مسند حکم می‌نشینند.<ref name="H" /> زمامداری فردی وی سبب شده که حکومت تمام و کمال به خود وی وابسته باشد.

[[پرونده:Oman Topography.png|بندانگشتی|چپ|300px|نقشه ناهمواری‌های عمان]]
<!-- توضیح شد زیرا تصویر حذف شده‌است.: [[پرونده:وادی بنی خالد سلطنه عمان.jpg|بندانگشتی|چپ|300px|عمان]] -->

کشور پادشاهی ''' عمان ''' دومین کشور بزرگی است در [[شبه جزیره عربستان]] از ناحیه مساحت، ودر حدود ۳۰۰ هزار کیلومتر مربع مساحت خاک عمان می‌باشد. بیشتر خاکهای عمان کوهستانی است ودر اقصی جنوب جزیره عربستان واقع شده‌است. در بیشتر بخش‌های کشور عمان رشته‌کوه‌های بزرگ و سخت‌گذر ''' حجر ''' که از دشت‌ها و [[جلگه|جلگه‌های]]‌های از رأس [[مسندم]] شروع می‌شود ودر امتداد امارت [[رأس‌الخیمه]] و [[فجیره]] و [[سلطنت عمان]] می‌گذرد تا بیابان‌ها و هامون‌های «الجو» امتداد یافته‌است، می‌پوشاند. در مناطق داخلیه عمان نیز کوه‌های متعددی وجود دارد. بلندترین قلهٔ این رشته‌کوه‌های بزرگ که از این مناطق عبور می‌کند [[کوه حجر]] نامی می‌شود. در وسط این کوه [[جبل اخضر]] قرار دارد که ارتفاعش به ۳۰۷۵ متر می‌رسد. ارتفاعات این کوه رنگهای مختلفی دارد و بشکل مدرج است. این کوه دربین سهل و دشت و تپه‌ماهورهای بزرگ واقع شده‌است.

* ''' چهار استان:'''

* ''' و پنج منطقه:'''

در عرصه سیاست خارجی عمان پیوسته به نوعی از ثبات محافظه‌کارانه در رویکردها و جهت‌گیری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای مشهور بوده استبوده‌است. با این همه، ثبات و تمایز در سیاست خارجی عمان تا به حدی است که در سی و دو سال گذشته (از آزادسازی خرمشهر به این سو) بر خلاف اکثر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس کمتر تنشی در مناسبات مسقط و تهران به وجود آمده استآمده‌است. داشتن مناسبات نزدیک با تهران برای مسقط این فرصت را هم ایجاد می‌کرده که بتواند استقلال و امکان مانور خود را در برابر عربستان سعودی تا حدی حفظ کند.

علاوه بر سابقه قدیمی روابط دو کشور، این که ایران و عمان بر دو سوی [[تنگه هرمز]] مسلط هستند هم عاملی مهم در حسن همجواری آنها به شماربه‌شمار می‌رود. ثبات و آرامش این تنگه هم به لحاظ امنیت عمان و هم به دلیل اهمیت آن برای تدوام صدور نفت از خلیج فارس به جهان اهمیت زیادی دارد. همه این‌ها ایجاب می‌کند که مسقط روابط حسنه و عاری از تنشی با تهران داشته باشد و حتی بکوشد تنش‌های بالقوه خطرناک در روابط ایران با سایر کشورها را هم تا حد ممکن کاهش دهد.

پیروان فرقه [[اباضیه]] اکثریت جمعیت عمان را تشکیل می‌دهند. این گروه از مسلمانان پیرو [[عبدالله بن اباض]] تمیمی بوده و در سراسر عمان سکونت گزیده‌اند. اهل سنت عمان در استان جنوبی ظفار و سور و نواحی اطراف آن حضور دارند. [[شیعه|شیعیان]] به عنوان سومین گروه مذهبی عمان خود به سه گروه «عجم‌ها» و «لوایتا» و «بحارنه» تقسیم شده‌اند و بیشتر در امتداد ساحل [[باطنه]] و منطقه بین مسقط و [[مطرح]] زندگی می‌کنند. [[مسیحیت|مسیحیان]] نیز در شهرهای مسقط و [[صلاله]] سکنی دارند.<ref name="I">روحانی، حسن: آشنایی با کشورهای اسلامی. جلد: ۱ ۱. نشر مشعر. تهران: ۱۳۸۸.</ref>

با توجه به این که دین رسمی عمان اسلام است سایر ادیان نقشی در ساختار سیاسی کشور ندارند. در این میان اکثریت مردم عمان پیرو مذهب اباضی بوده و برتری در دست آن‌هاست. با توجه به این که از صدر اسلام تاکنون حکومت در عمان در دست رهبران مذهبی بوده امروزه نیز نفوذ مذهب در این کشور زیاد است و کشور طبق اصول شرعی فرقه اباضی اداره می‌شود. سلطان قابوس با وجود تلاش برای اداره مملکت به شکلی [[سکولاریسم|سکولار]] هنوز نتوانسته‌است در این زمینه به موفقیت دست یابد و شرایط حاکم بر جامعه کاملاً مذهبی و مبتنی بر اصول شرعی اباضیه است.<ref name="I" />

<!-- توضیح شد زیرا تصویر حذف شده‌است.: پرونده: Saaid Bin Sultan.jpg|السید سعید بن سلطان -->

پرونده:Tourism in oman 02توریست های روس در عمان.jpg|توریست هایتوریست‌های روسی در کشور عمان