خودسازمان‌دهی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ماني (بحث | مشارکت‌ها)
جز ماني صفحهٔ خود سازمان دهی را به خودسازمان‌دهی منتقل کرد
ماني (بحث | مشارکت‌ها)
ادغام محتوای دو مقاله
خط ۱:
'''خودسازمان‌یابی''' (Self-organization) فرایندی است، که در طی آن سازمان‌یافتگی<ref>Organization</ref> درونی یک [[سیستم]] - به‌طور نرمال یک [[سیستم باز]]<ref>نظیر دانشنامهٔ ویکی‌پدیا</ref> - به سمت [[پیچیدگی]] افزون‌تر تکامل<ref>Evolution</ref> پیدا می‌کند، بدون آنکه توسط عوامل بیرونی هدایتی دریافت نموده باشد، یا اعمال [[مدیریت|مدیریتی]] برروی آن صورت پذیرفته باشد.
{{ادغام به|خودسازمان‌دهی|تاریخ=ژانویه ۲۰۱۸}}
خود سازمان دهی(self-organisation) یا نظم دهی خودجوش (در علوم اجتماعی) فرآیندی است که در آن شکلی از نظم از اثرات متقابل بین قسمتهای یک سیستم بدون نظم اولیه، پدیدار می شود. این فرآیند خودجوش بوده و به کنترل یک عامل بیرونی نیاز ندارد. اغلب این فرآیند با نوسانات تصادفی آغاز و با بازخوردهای مثبت تقویت می شود. سازمان منتج کاملا غیر متمرکز است و در تمامی اجزای سیستم توضیع شده است. بدین ترتیب این سازمان عموما قدرمتند بوده و قابلیت نجات و مرمت خود پس از آشفتگی های قابل توجه را دارد. نظریه آشوب خود سازماندهی را به مثابه جزایر پیش بینی پذیری در دریای آشفته ی غیر پیش بینی پذیرها می داند.
 
ماشین‌ها، و سیستم‌های ساختهٔ دست [[انسان]] در سده‌های قبل ساختارها و سازمان‌یافتگی‌های خود را به تبع نقشه‌ها و دستورهای بیرونی به‌دست می‌آوردند، در حالی که، بسیاری از [[سیستم‌های طبیعی]] بر طبق فرایندها و قانون‌های درونی خودشان و در پی خودسازمان‌یابی است که ساختارمند و نظام‌دار می‌شوند.<ref name="ReferenceA">خودسازمان‌یابی در سیستم‌های زیست‌شناسی</ref>
خودسازماندهی در بسیاری سیستم های فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، روبوتیک و شناختی رخ می دهد. از مثالهای مربوطه می توان به کریستالیزاسیون، انتقال حرارتی سیالات، نوسان(اوسیلاسیون) شیمیایی، ازدحام حیوانات و شبکه های عصبی بیولوژیکی و مصنوعی اشاره کرد.
 
== بررسی اجمالیتعریف ==
خودسازمان‌یابی فرایندی است که درآن الگوهای بلندتر از و کلی یک سیستم تنها از طریق تعاملات پرشمار مابین مؤلفه‌های جزئی و کوتاه‌تراز آن بروز و ظهور می‌نماید. به‌علاوه قواعد مورد اجرا توسط تعاملات میان اجزاء سیستم فقط براساس اطلاعات موضعی، و بدون ارجاع به الگوی کلی، تعیین می‌شود.<ref name="ReferenceA" />
 
خود سازمان دهی(self-organisation)خودسازمان‌دهی یا نظم دهی خودجوش (در علوم اجتماعی) فرآیندی است که در آن شکلی از نظم از اثرات متقابل بین قسمتهای یک سیستم بدون نظم اولیه، پدیدار می شودمی‌شود. این فرآیندفرایند خودجوش بوده و به کنترل یک عامل بیرونی نیاز ندارد. اغلب این فرآیندفرایند با نوسانات تصادفی آغاز و با بازخوردهای مثبت تقویت می شودمی‌شود. سازمان منتج کاملاکاملاً غیر متمرکز است و در تمامی اجزای سیستم توضیعتوزیع شده استشده‌است. بدین ترتیب این سازمان عموماعموماً قدرمتند بوده و قابلیت نجات و مرمت خود پس از آشفتگی هایآشفتگی‌های قابل توجه را دارد. نظریه آشوب خود سازماندهی را به مثابه جزایر پیش بینی پذیری در دریای آشفته یآشفتهٔ غیر پیش بینی پذیرها می داندمی‌داند.
خودسازماندهی در فیزیک فرآیندهای غیرتعادلی و واکنشهای شیمیایی یافته می شود و در آنها با نام خود امتزاجی شناخته می شود. این مفهوم در بیولوژی از سطوح مولکولی تا سطوح اکوسیستمی، مفهومی بسیار مفید است. بسیاری مثالهای دیگر رفتارهای خود سازماندهانه در ادبیات دیگر رشته ها هم موجود می باشد، هم در علوم طبیعی و هم در علوم اجتماعی همچون اقتصاد و انسان شناسی. خود سازمان دهی در سیستمهای ریاضیاتی مانند اتوماتای سلولی هم دیده شده است. خود سازماندهی را نباید با مفهوم مربوط پدیداری اشتباه کرد.
 
خودسازماندهی در بسیاری سیستم هایسیستم‌های فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، روبوتیک و شناختی رخ می دهدمی‌دهد. از مثالهای مربوطه می توانمی‌توان به کریستالیزاسیون، انتقال حرارتی سیالات، نوسان (اوسیلاسیون) شیمیایی، ازدحام حیوانات و شبکه هایشبکه‌های عصبی بیولوژیکی و مصنوعی اشاره کرد.
 
== بررسی اجمالی ==
خودسازماندهی در فیزیک فرآیندهای غیرتعادلی و واکنشهای شیمیایی یافته می شودمی‌شود و در آنها با نام خود امتزاجی شناخته می شودمی‌شود. این مفهوم در بیولوژی از سطوح مولکولی تا سطوح اکوسیستمی، مفهومی بسیار مفید است. بسیاری مثالهای دیگر رفتارهای خود سازماندهانه در ادبیات دیگر رشته هارشته‌ها هم موجود می باشد،می‌باشد، هم در علوم طبیعی و هم در علوم اجتماعی همچون اقتصاد و انسان شناسیانسان‌شناسی. خود سازمان دهی در سیستمهای ریاضیاتی مانند اتوماتای سلولی هم دیده شده استشده‌است. خود سازماندهی را نباید با مفهوم مربوط پدیداری اشتباه کرد.
 
خودسازمان دهی بر سه عنصر اصلی استوار است:
# غیرخطی بودن قوی دینامیک، هرچند اغلب لزومالزوماً شامل بازخورد مثبت و منفی نباشد.
# تعادل بین استثمار و اکتشاف
# تعاملات چندگانه
 
== اصول ==
آقای ویلیام راس اشبی، متخصص سایبرنتیک، در سال ۱۹۴۷ اصول اولیه خودسازمان دهی را تدوین کرد. وی بیان می کندمی‌کند که هر سیستم دینامیک قطعی به صورت اتوماتیک به سمت تعادل حرکت می کندمی‌کند و می توانمی‌توان آن را به شکل جاذبی در ظرفی از حالات اطراف توصیف نمود. زمانی که به این نقطه می رسد،می‌رسد، تکامل سیستم در ادامه باید محدود به جاذب باشد. این محدودیت شکلی از وابستگی یا همکاری را بین اجزای تشکیل دهنده یا زیرسیستم هایش میزیرسیستم‌هایش رساندمی‌رساند. طبق گفته اشبی، هر زیرسیستم با محیط شکل گرفته توسط تمامی زیرسیستمهای دیگر وفق پیدا می کندمی‌کند.
 
آقای هانتس فون فورستر، متخصص سایبرنتیک، اصول نظم از آشفتگی را در سال ۱۹۶۰ تدوین نمود. وی بیان می کندمی‌کند که خود سازمان دهی توسط آشفتگی هایآشفتگی‌های تصادفی که اجازه اکتشاف حالات مختلف در فضای حالت خود را به سیستم می دهند،می‌دهند، تسهیل می شودمی‌شود. این امر باعث بالارفتن شانس رسیدن سیستم به ظرف جاذب قوی یا عمیق می شودمی‌شود که از این ظرف می تواندمی‌تواند به سرعت وارد خود جاذب شود. ایلیا پریگوژین، ترمودینامیکیست، اصل مشابهی را تحت عنوان نظم از طریق نوسانات یا نظم برآمده از آشفتگی تدوین نمود. این اصل در روش شبیه سازیشبیه‌سازی آنلینگ برای حل مسالهمسئله و فرآگیری ماشین بکار رفته استرفته‌است.
 
== بر اساس زمینه ها ==
 
== بر اساس زمینه هازمینه‌ها ==
=== در یادگیری ===
اغلب فرض می شودمی‌شود قادر کردن دیگران به یادگیری چگونگی یادگیری به معنی این است که به آنها بیاموزیم که چگونه تعلیم ببینند. یادگیری خود سازماندهانه اینکه متخصص بهتر می داند ومی‌داند یا اینکه بهترین شیوه ای وجود دارد، را نفی می کندمی‌کند و به جای آن بر ساخت معنی مربوط و ماندنی و مهم از نظر شخص که توسط یادگیرنده آزمونده می شود،می‌شود، اصرار دارد. این امر می تواندمی‌تواند از نظر شخصی مبتنی بر همکاری و با پاداش بیشتر باشد. این فرآیند،فرایند، فرآیندی همیشگی است و به محیط یادگیری خاصی (دانشگاه، مدرسه، خانه) محدود نیست و تحت کنترل سلطه گرانی همچون اولیا و استادان نمی باشدنمی‌باشد. لازم است این فرآیندفرایند از طریق تجربه شخصی یادگیرنده آزموده شود و متناوبامتناوباً مورد تجدید نظر قرار گیرد و لازم نیست با زبان یا هوشیاری محدود شود. فریتجوف کاپرا می گویدمی‌گوید که این موضوع در تعلیم و تربیت و روانشناسی خوب شناخته نشده استنشده‌است. از آنجا که شامل یک لوپ کنترل بازخورد منفی است می تواندمی‌تواند به سایبرنتیک و یا نظریه سیستم هاسیستم‌ها مربوط باشد. خود سازماندهی می تواندمی‌تواند طی یک مکالمه یا دیالوگ یادگیری بین یادگیرندگان و یا به صورت فردی انجام شود.
 
=== در زبان شناسیزبان‌شناسی ===
نظم با تعاملات رفتاری جمعی یا فردی به صورت خودجوش با تکامل بیولوژیکی، در تکامل زبان ظاهر شده استشده‌است.
 
== مصداق‌ها و کاربردها ==
اصول و شیوه‌های خودسازمان‌یابی را می‌توان بر دینامیک ایجاد، [[تکامل]]، و عملکرد تمامی [[پدیده‌های پیچیده|پدیده‌های پیچیدهٔ]] جهان (هم درونی، و هم بیرونی) و نیز، بر روش‌های [[مدل‌سازی]] و [[کنترل]] آن‌ها حاکم دانست.
 
خودسازمان‌دهی در مقوله‌های زیر قابل مشاهده است:
* خودسازمان‌دهی در [[فیزیک]]
* خودسازمان‌دهی در شیمی
* خودسازمان‌دهی در [[بیولوژی]]
* خودسازمان‌دهی در [[ریاضیات]] و [[علوم رایانه]]
* خودسازمان‌دهی در [[سیبرنتیک]]
* خودسازمان‌دهی در [[جامعه|جوامع انسانی]]
* خودسازمان‌دهی در [[زبان‌شناسی]]
 
== جستارهای پیوسته ==
* [[خودسامانی]]
 
== پانوشته‌ها ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
* [[نظام‌الدین فقیه]]، [[آشوب]] و [[فراکتال]] در [[سیستم‌های پویا]] ۹۶۴-۹۴۳۶۷-۱-۵:[[شابک]]<ref>[http://openlibrary.org/works/OL8794833W/Chaos_and_Fractals_in_Dynamic_Systems Chaos and Fractals in Dynamic Systems]</ref>
{{پانویس}}
* [[نظام‌الدین فقیه]]، رموز تحول و توسعه در سیستم‌های انسانی (نگرشی نوین) ۹۶۴-۳۵۸-۲۶۵-۵:[[شابک]]<ref>[http://www.rasekhoon.net/books/show-356277.aspx رموز تحول و توسعه در سیستم‌های انسانی (نگرشی نوین)]</ref><ref>[http://openlibrary.org/works/OL8794848W/A_Modern_Cryptography_of_Change_and_Development_in_Human_Systems A Modern Cryptography of Change and Development in Human Systems]</ref>
 
== پانویس ==
{{پانویس|۲|اندازه=ریز}}
* [http://www.amazon.com/Self-Organization-Biological-Systems-Princeton-Complexity/dp/0691116245/ref=sr_1_1?ie=UTF8&s=books&qid=1226264063&sr=1-1 خودسازمان‌یابی در سیستم‌های زیست‌شناسی]، مطالعات [[دانشگاه پرینستون]] در [[پیچیدگی]]
* [http://www.amazon.com/Information-Self-Organization-Macroscopic-Approach-Synergetics/dp/3540330216/ref=sr_1_5?ie=UTF8&s=books&qid=1226264063&sr=1-5 اطلاعات و خودسازمان‌یابی]، طریقی کلان‌نگربه‌سوی [[سیستم‌های پیچیده]]
{{چپ‌چین}}
* Fox, W. F. (ed.), (1984). ''Selforganization'', Proceedings of the Liberty Fund Conference on Selforganization, Key Biscayne, Florida. Published by Adenine Press Inc. , 1986, ISBN 0-940030-13-6
{{پایان چپ‌چین}}
 
== پیوند به بیرون ==
* [http://www.cis.hut.fi/~tho/thesis/index.html#SEC:som_nlp نگاشت‌های خودسازمان‌یاب در پردازش زبان‌های طبیعی]
 
{{جهان‌بینی}}
ویکی پدیای انگلیسی self-organisation
[[رده:تکامل جامعه‌شناسانه فرهنگی]]
<!--- رده‌بندی --->
[[رده:خودسامان‌دهی]]
[[رده:مقاله‌های ایجاد شده توسط ایجادگر]]
[[رده:سیبرنتیک]]
[[رده:مفاهیم بنیادین فیزیک]]
[[رده:نظریه سامانه‌ها]]