|
'''عمارلو''' نام یکی از ایل های بزرگ [[کرمانج]] و قوم های باستانی خاورمیانه است. مردم این ایل اغلب به زبان [[کرمانجی]] سخن مى گويند.
'''عمارلو (عُمرلو/آمارلو)'''
گفته می شود که، [[نادرشاه افشار|نادرشاه]]، در سال ۱۱۴۵، این قوم را، از [[قوچان]] به گیلان، کوچاند؛ تا، جلوی تاخت و تاز و تجاوز [[روسها|روسها]] دراین منطقه گرفته شود.<ref>جلد دوم حرکت تاریخی کرد به خراسان</ref>
(به کُردی کُرمانجی Amarlû /Emarlû /Omerlû)
نام یکی از ایل‌های بزرگ کُرد کُرمانج (زیرشاخهٔ مهم ایل زعفرانلو) که از ایل‌های مهم کُرد چمشگزک و از قوم‌های باستانی خاورمیانه است . مردم این ایل به زبان کُردی کُرمانجی سخن می‌گویند. سرزمین اصلی و نخستین ایشان ناحیهٔ شمالی '''کُردستان بزرگ (کُردستان ترکیه فعلی)''' می‌باشد و امروزه در کُردستان ترکیه ، کُردستان عراق ، ایران ( خراسان / شهرستان رودبارگیلان/ قزوین / تهران / زنجان و ... ) سکونت دارند . زمان صفویه عده ای از آنان به همراه دیگر ایلات از کُردستان بزرگ به خراسان هجرت کردند. ایل عمارلو یک توقف '''۱۳۰''' ساله در هجرت تاریخی خود را در '''دیار خراسان''' سپری کرد. گویا از جمله ایل های '''اهل تَسنّن''' در حرکت کُردها به خراسان، ایل عمارلو بوده و باقی ایل‌ها '''عَلَوی''' بودند. نادرشاه افشار ، در سال ۱۱۴۵/ ۱۱۴۱، این قوم را به سرپرستی '''ولی خان بزرگ عمارلو''' از قوچان به گیلان، کوچاند؛ تا، جلوی تاخت و تاز و تجاوز روسها دراین منطقه گرفته شود. (اما دلیل اصلی، تضعیف کردن قدرت خان‌های ایل بود). بارزترین نوادگان خان‌های این ایل از همین مناطق هستند.
'''فرزندان ولی خان عمارلو یعنی :'''
'''قربانعلی خان /محمد خان /حیدر خان / نوروز خان /محراب خان / آدینه خان /شریف خان'''
خوانین و نوادگانشان طایفه های کُردِ کُرمانج '''شهر جیرنده و روستای داماش''' میباشند و بقیهٔ طوایف این ایل در مناطق اطراف هستند ('''خورگام - دهستان جیرنده _ کلیشم _ رحمت آباد''' و …). ایشان پس از ورود نام خود را بر روی مناطقی که حکومت کردند نهادند که هنوز هم اسم عمارلو نام یک بخش (با دهستان‌هایی چون جیرنده - کلیشم) در شهرستان رودبار می‌باشد. قبل از ورود ایل عمارلو نام بخش عمارلو در شهرستان رودبار خورگام Xorgaam و فاراب Farab بوده است. متأسفانه طی این چند سال توسط مسئولین از وسعت جغرافیایی اسم عمارلو به عنوان یک بخش کمتر شده است. مردمان این ایل پس از هجرت دوم به دلیل وجود مردمان بومی در مناطقی که وارد شدند، گویش آنان ( تاتی پهلوی نزدیک به کُردی ) را یادگرفته و حتی امروزه تعدادی از کُردهای کُرمانج عمارلو زبان کُردی را به گویشی از ترکیبِ (تاتی پهلوی و کُرمانجی) صحبت می‌کنند و همچنان کُردی کُرمانجی در بین آنان زنده و حتی در اکثر روستاها کاملاً کُردی کُرمانجی صحبت می‌کنند. نکته قابل توجه اینکه همچنین اکثر بومی ها اصالتا '''کُرد''' میباشند . عَمارلو در کتاب کُرد و کُردستان که نویسنده آن شیخ مردوخ کُردستانی می‌باشد در توضیح عمارلو چنین توضیح می‌دهند که ایل عَمارلو در اصل عُمَرلو بوده است که پس از تغییر مذهب در زمان صفویه '''از تَسنّن به تَشیع'''، به عَمارلو تغییر نام می‌دهند.
درواقع این ایل دوسری هجرت داشته:
۱ - کُردستان ('''ایالت وان''') به خراسان ('''قوچان-نیشابور''')
۲- خراسان به گیلان (مناطق کوهستانی '''رودبار''')
نکته قابل توجه این است که این ایل لهجهٔ خاص خود را (عُمَری یا عَماری یا آماری / ئاماری) در زبان کُردی کُرمانجی در بین کُردهای زعفرانلو دارد. مردم ایل عمارلو برای رقص کُردی به صورت حلقه و دست تو دست هم می‌رقصند و بهترین رقصنده (مرد) نقش هدایت و اولین نفر گروه رقصندگان است ('''سَرچوپی کِش'''). مردمان ایل عمارلو پس از دوسری هجرت تاریخی، هنوز زبان و آداب و رسوم خود را به خوبی حفظ کرده‌اند. مردمان این ایل نزدیک به ۴۴۰ سال است که از سرزمین خود ('''کُردستان باکور یعنی کُردستان ترکیه''') دور هستند..<ref>جلد دوم حرکت تاریخی کرد به خراسان</ref>
== مناطق پراکنش عمارلو ==
* [[عمارلو (زنجان)|عمارلو]] نام ایلی در منطقه [[طارم]] و آب بر ایران است.
* [[عمارلو (گیلان)|عمارلو]] نام ایلی در منطقه [[شهرستان رودبار|رودبار]] ایران است.
* [[عمارلو (ایل)|عمارلو]] نام یکی از ایل های [[کرمانج|کرد کرمانج]] در چهارپارچه ی [[کردستان بزرگکرمانجی]] است.
* [[بخش عمارلو (گیلان)|عمارلو]] نام یک بخش در [[شهرستان رودبار]] به مرکزیت [[جیرنده|شهر کردنشین جیرنده]] در استان [[گیلان]] ایران است.
== زبان های رایج ایل ==
هر چند زبان بیشتر قوم عمارلو کرمانجی شناخته می شود؛ اما، کاربرد زبان های دیگری نیز میان ایشان گسترش یافته است.
* کرمانجی (در گیلان، قزوین، زنجان، و خراسان)
* کردی کرمانجی
* تاتی پهلوی(در نزدیکگیلان بهو کردیقزوین)
* ترکی (در گیلان، و زنجان)
* فارسی (در گیلان، قزوین، زنجان و خراسان)
* فارسی
== تلفظ‌های دیگر این نام ==
نام رایج این قوم در نوشتار عمارلو و در گفتار امارلو می باشد. این قوم به نام های هم آوای دیگری نیز خوانده می شود:
* آمارلو (در گیلان، قزوین، زنجان و خراسان)
* عَمارلو
* آماردلو (در گیلان)
* عُمَرلو
* انبارلو (در گیلان، قزوین و زنجان)
* آمارلو
* امبارلو (در گیلان)
* آمبارلو (در گیلان)
* عمریان
* ئامار (در خراسان)
* ئاماران (در خراسان)
* آماران
* انبارلو
* اومری
* اومریان
* اومرلو
== پانویس ==
| 