سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری: تفاوت میان نسخه‌ها

تا پیش از انقلاب مشروطیت، هیچ قانونی برای میراث فرهنگی تدوین نشده بود و «میراث فرهنگی» در افکار عمومی هیچ منزلتی نداشت. آشنایی ناصرالدین شاه در سفر به فرنگ با موزه­‌ها و بناهای تاریخی، تأثیر بسیاری بر او گذاشت. وی بعد از بازگشت از اولین سفر فرنگ در سال ۱۲۹۰ ق، دستور داد تا در ارگ سلطنتی موزه‌ای ایجاد کنند. این موزه را باید اولین موزه سلطنتی و دولتی دانست. این موزه در مقایسه با موزه­ های‌های اروپایی، جذابیتی برای او نداشت، دستور داد برای موزه جدید، عمارت قدیمی سمت شمال باغ گلستان را خراب و به جای آن مکانی مناسب برای موزه بسازند. بدین ترتیب تالار موزه، سرسرا، حوض خانه و ملحقات دیگر را ساختند. این ساختمان در سال ۱۲۹۹ ق به نام تالار سلام یا تالار تاج گذاری به اتمام رسید. اعتماد السلطنه دربارهٔ آثار این موزه می‌نویسد: «موزه همایونی مشحون از جواهرات گرانبها، ظرایف نفایس اشیاء و آثار علمیه و مهمات حربیه قدیمیه و آلات و ادوات متنوعه و مصنوعات ازمنه سالفه و تمثیل نگارنده­ های‌های بیمثل روزگار و پرده‌های نقاشی­های مشهور و حاصل صناعی کارخانه‌های معروف و ظروف چینی و بلورآلات، مسکوکات قدیمیه با ضرب سلاطین معظم ایرانی و غیره» است. در سال ۱۳۱۶ ش، بخش عمده‌ای از آثار این موزه در زمان پهلوی اول به خزانه بانک ملی انتقال داده شد.

در سال ۱۳۲۷ ق مرتضی قلی خان صنیع الدوله به ریاست وزارت معارف و اوقاف منصوب شد. او نخستین کسی بود که در صدر مشروطیت به فکر تأسیس اداره‌ای با نام اداره عتقیقات جهت سرو سامان دادن به وضع اسفناک حفریات تجاری و آنچه از این راه نصیب دولت می‌شد، افتاد. ایام ریاست وی همزمانهم‌زمان بود با کاوش‌های دومورگان فرانسوی در شوش. اندیشه‌های صنیع الدوله اما سرانجامی نیافت تا در زمان وزارت مرتضی خان ممتاز الملک و ابراهیم حکیمی در سال‌های ۱۲۹۵ و ۱۲۹۷ ش اداره عتقیقات یا باستان‌شناسی در ساختمان قدیم اداره معارف در شمال مدرسه دارالفنون زیر نظر ایرج میرزا جلال الملک تأسیس شد و نام موزه ملی به خود گرفت. در این موزه نمایشگاهی با ۲۷۰قلم شیء به نمایش گذاشته شد. در زمان پهلوی اول بعد از خرید ساختمان‌های عمارت مسعودیه برای وزارت معارف در سال ۱۳۰۴، آثار موزهٔ ملی به تالار آیینه عمارت مسعودیه انتقال داده شد.

با پیروزی [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران|انقلاب اسلامی]]، وزارت فرهنگ و هنر منحل و برخی از وظایف این وزارتخانه که ماموریتمأموریت­های میراث فرهنگی داشتند به دو وزارتخانه انتقال داده شد؛ وزارت فرهنگ و آموزش عالی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

اندیشهٔ بهره‌گیری از قابلیت‌های صنعت [[گردشگری]] در حوزه [[سازمان دولتی|سازمان‌های دولتی]] ایران، از سابقه زیادی برخوردار است. در طول بیش از هفت دهه ساماندهی به این صنعت با تشکیل اداره‌های مختلف شروع شده و سپس به سازمان ارتقاء یافته و این ترفیع تا سطح وزارتخانه پیش رفته استرفته‌است. درپیدر پی [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)]] دچار رکود شده و دوباره به سازمان تنزل یافته که پس از مدتی طولانی در سطحی قابل قبول در حوزه سازمانهای نهاد ریاست جمهوری قرار گرفته‌است.

در سال ۱۳۳۳ با توجه به اهمیت روزافزون جنبه‌های اقتصادی و تحکیم مبانی حسن تفاهم میان مردم کشورهای مختلف که مورد توجه دولت وقت قرار گرفت در وزارت کشور اداره‌ای به نام «اداره امور جهانگردی» تأسیس شد. این اداره طی دوره جدید فعالیت خود، موفق به انجام خدمات زیربنایی چندی در زمینه هایزمینه‌های مختلف توسعه گردشگری کشور شد که از آن جمله پیشنهاد تهیه قوانینی مربوط به ورود و خروج اتباع بیگاته را نام برد.<ref name="1125.ir"/>

در سال ۱۳۴۲ به دلیل سرعت رو به افزایش صنعت گردشگری و روی آوردن گردشگران خارجی برای مسافرت به ایران و توسعه مواصلات و ارتباطات کشور و همچنین برای هماهنگی و نظارت بر کلیه فعالیت‌های جهانگردی کشور، «سازمان جلب سیاحان» تأسیس شد و صنعت گردشگری رفته رفته جای خود را میان سایر صنایع کشور باز نمود. این سازمان زیر نظر مستقیم نخست وزیر بود و دارای شورایی با ترکیب وزارتخانه‌های اقتصاد، کشور، فرهنگ و هنر، [[سازمان برنامه و بودجه]]، کانون جهانگردی ایران و سه نفر صاحب‌نظر و مطلع به پیشنهاد سرپرست سازمان و تصویب نخست وزیر بود. اعضای این شورا به مدت ۲ سال انتخاب و به صورت افتخاری انجام وظیفه نموده و انتخاب مجدد آنهاآن‌ها بلامانع بود. همچنین جلسات آن هر ۲ ماه یکبار تشکیل می‌شد.

در دیماه ۱۳۸۰ اولین کمیته رسمی راهنمایان ایرانگردی در زیر مجموعه سازمان ایرانگردی توسط دفتر هماهنگی با حضور ۱۰ نفر از راهنمایان منتخب دفتر هماهنگی شروع بکار کردند. در فروردین ۱۳۸۱ کمیته تصمیم گرفت که اقدام به تشکیل صنف راهنمایان نماید. پس از هماهنگی با دفتر هماهنگی سازمان ایرانگردی و جهانگردی و تدارک و تدوین اساسنامه اولین هیئت مؤسس تشکیل گردید. در دیماه ۱۳۸۱ با تشکیل اولین جلسه هماهنگی راهنمایان تصمیم به ادامه کار گرفته شد و در اسفندماه مجوز تشکیل جامعه راهنمایان ایرانگردی از طرف دفتر حقوقی سازمان صادر و در ۴ مرداد ۱۳۸۲ هیئت مؤسس اقدام به تشکیل اولین مجمع برای رای اعتماد به اساسنامه برگزار گردید. ۱۱۰ راهنما از ۱۳۵ نفر رای اعتماد به اساسنامه دادند. با رای اعتماد به اساسنامه هیئت مؤسس اقدام بر برگزاری انتخابات هیئت مدیره نمود. در اولین انتخابات از بین کاندیداهای حاضر ۹ نفر اصلی و ۲ نفر علی‌البدل و ۳ بازرس انتخاب شدند. این انتخابات با حضور نمایند ه سازمان ایرانگردی و جهانگردی آقای دکتر رحیم پور و نماینده دفتر هماهنگی آقای جمشیدی، رسمیت جلسه را مورد تأیید قرار دادند. از این رو جامعه راهنمایان بعنوانبه عنوان بدنه اصلی صنف راهنمایان زیر نظر سازمان ایرانگردی و جهانگردی وقت که زیر نظر وزارت ارشاد بود، شروع بکار کرد و در زمانی که معاونت امور سیاحتی و زیارتی به سازمان ایرانگردی و جهانگردی منتقل شد؛ جامعه راهنمایان نیز تحت نظر سازمان ایرانگردی و جهانگردی قدیم و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری جدید قرار داده شد.

# [[سید محمد بهشتی شیرازی]]: از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۳ اولین رئیس این سازمان بوده استبوده‌است.<ref>[http://www.honar.ac.ir/farhangestan/viewmember.asp?Arcode=7009&argroup=3 معرفی گروه معماری و شهرسازی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>

اما اکنون صدور مجوز به عهده وزارت کشور می باشدمی‌باشد و سازمان میراث فرهنگی تنها استعلام تخصصی انجمن‌ها را تاییدتأیید می نماید .

این وظیفه به عهده دفتر امور مجامع و تشکل هایتشکل‌های مردم نهاد می باشدمی‌باشد که در سال 1392 در این سازمان شکل گرفت .

در این دفتر کمیته ایی برای ارزیابی مدارک و فعالیت هایفعالیت‌های تشکل‌ها مشتمل بر نمایندگانی از معاونت هایمعاونت‌های تخصصی سازمان و امور حقوقی وجود دارد و استعلام تخصصی متقاضیان در این کمیته تاییدتأیید و طی نامه ایی به وزارت کشور اعلام می‌شود .

تا تاریخ 12 شهریور ماه 1396 تعداد 907 [[سازمان مردم‌نهاد|سازمان‌های مردم‌نهاد]] مرتبط با سازمان میراث فرهنگی شناسایی شده اند که دفتر امور مجامع و تشکل هایتشکل‌های مردم نهاد در راستای اهداف خود در حال ساماندهی آن‌ها می باشدمی‌باشد و بدین منظور سامانه www.omtm.ir مخصوص تشکل هایتشکل‌های مردم نهاد مرتبط با سازمان از سال 13936 راه اندازی شده استشده‌است .

یکی از [[سازمان مردم‌نهاد|سازمان‌های مردم‌نهاد]] که از ۲۷ اسفند ۱۳۸۴ با مجوز سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در زمینهٔ شاهنامه‌پژوهی در [[ایران]] فعالیت می‌نماید، [[بنیاد فردوسی]] است. پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی در پروندهٔ ثبت هنر [[نقالی ایرانی|نقالی]] در میراث معنوی ناملموس [[یونسکو]] از [[بنیاد فردوسی]] به عنوان پشتیبان اصلی، دعوت نموده استنموده‌است. پرونده «هنر [[نقالی ایرانی|نقالی]]» در ششمین اجلاس میراث معنوی ناملموس ۲۰۱۱ [[یونسکو]] به نام [[ایران]] به ثبت رسیده استرسیده‌است.<ref>[http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=en&pg=00011&USL=00535 UNESCO Culture Sector - Intangible Heritage - 2003 Convention :<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>

در اجرای ماده ۳ قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مصوب ۲۳ دی ماه ۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی و به پیشنهاد مسعود سلطانی‌فر، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و با حکم حسن روحانی، رئیس جمهوری، محمد علی نجفی، پیروز حناچی، ابراهیم بای سلامی و سید محمد بهشتی به عنوان چهار عضو حقیقی شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری منصوب شدند. در ماده ۳ قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مصوب ۲۳ دی ماه ۱۳۸۲ آمده استآمده‌است: شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری به ریاست رئیس جمهور یا معاون اول رئیس جمهور و عضویت رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و وزرای امور خارجه، مسکن و شهر سازی، راه و ترابری، کشور، فرهنگ و ارشاد اسلامی، علوم، تحقیقات و فناوری، امور اقتصادی و دارایی و آموزش و پرورش و رؤسای سازمانهای مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و حفاظت محیط زیست و چهار نفر کارشناس خبره با پیشنهاد رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و حکم رئیس جمهور تشکیل می‌گردد.