|
'''آمفیبول''' گروهی از [[کانیهای سیلیکات|سیلیکات‌ها]] است که دارای ساختمان زنجیره‌ای مضاعف اکسید سیلیکات متبلور می‌باشد، از دستهٔ [[کانیهای سیلیکات#سیلیکات‌های زنجیره‌ای|سیلیکات‌های زنجیره‌ای]] یا اینوسیلیکات است و البته شباهت زیادی به پیروکسن که از سیلیکات‌های زنجیره‌ای ساده‌اند، دارند. از آنجایی که آمفیبول‌ها دارای یون (OH) اند، به آن‌ها کانیهای هیدروکسیل نیز می‌گویند.
آمفیبول در درجه حرارت ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ درجهٔ سانتی گراد تخریب می‌شود و در ۱۲۰۰ درجه ذوب می‌گردد. دارای جلای شیشه‌ای است و سختی آن بطور متوسط بین ۵ تا ۶ و وزن مخصوصش بین ۲٫۹ تا ۳٫۵۵ متغیر است. معمولامعمولاً دارای یون هاییون‌های آهن، یا منیزیم در ساختار خود میمی‌باشند باشند آمفیبول هاآمفیبول‌ها به رنگ هایرنگ‌های سبز ، سیاه ، بی رنگ، سفید ، زرد، آبی یا قهوه ایقهوه‌ای دیده می شوندمی‌شوند.
در ترکیب آمفیبول‌ها علاوه بر بنیان (SiO<sub>۴</sub>)، عناصری از قبیل [[منیزیم]]، [[آهن]] و [[کلسیم]] شرکت می‌نمایند که ممکن است با سیکلیات‌های مضاعف [[سدیم]]، [[آلومینیوم]] و [[آهن]] (۳ ظرفیتی) همراه باشد.
==ریشه شناسی ==
نام آمفیبول‌ها از کلمه یونانی آمفیبولوس به معنی بلورهای پیچیده منشاء گرفته که توسط دانشمندی به نام [[های]] نامیده شده استشده‌است و متشکل از [[ترمولیت]]، [[اکیتنولیت]]، [[تورمالین]] و [[هورن بلند]] هستند.{{سخ}}این گروه توسط‌های در اشاره به انواع پروتین در ترکیب شیمیایی و شکل ظاهری فرض شده در کانی هایشان نامگذاری شدند. این اصطلاح از آنموقع برای تمام گروه بکار می‌رود. تعدادی زیر گونه و واریته هم شناسائی شده، که مهمترین آنهاآن‌ها به دوسری جدول بندی شده‌اند.
==ویژگی‌های کلی==
===کانی شناسی===
آمفیبول هاآمفیبول‌ها در دو سیستم منو کلینیک و ارتومبیک ( هشت وجهی) طبقهطبقه‌بندی بندی می شوندمی‌شوند. آمفیبول هاآمفیبول‌ها در ترکیب شیمیایی و ویژگی عمومی مشابه پیروکسینپیروکسین‌ها ها می باشندمی‌باشند. تفاوت عمده آنهاآن‌ها از پیروکسین هاپیروکسین‌ها عبارتند از:
الف) آمفیبول هاآمفیبول‌ها محتوی هیدروکسید (OH) اساسی یا هالوژن هایهالوژن‌های کلر و فلوئور هستند.
ب) ساختار آنهاآن‌ها یک زنجیره مضاعف متبلور چهار تائی است ( برعکس پیروکسین هاپیروکسین‌ها که ساختار تک زنجیره ایزنجیره‌ای دارند.)
آمفیبوله اغلب شفاف ، و در یک نمونه دستی ، سطوحی شکسته و مورب ( در حدود زاویه 120 درجه ) دارند در حالیکه، پیروکسین هاپیروکسین‌ها سطوحی زاویه دار و 90 درجه دارند. آمفیبول هاآمفیبول‌ها بطور ویژه کم تراکم تر از پیروکسین هاپیروکسین‌ها هستند . در خصوصیات اپتیکال (نوری) آمفیبول هاآمفیبول‌ها بکمک چند رنگی بودن ، و به کمک زاویه کوچک بر روی سطوح متقارن قابل تشخیص تر هستند. آمفیبول هاآمفیبول‌ها جزء اصلی آمفیبولیت ها میآمفیبولیت‌ها باشندمی‌باشند.
سنگ هاسنگ‌ها – آمفیبول هاآمفیبول‌ها بلورهای متشکل سنگ هایسنگ‌های آذرین یا دگرگونی هستند ، در منشاء آذرین تشکیل دهنده سنگهایی مانند گرانیت ، دیوریت، آندزیت و غیره هستند. سیلیکات کلسیم بعضی اوقات جزء طبیعی آمفیبول ها میآمفیبول‌ها باشدمی‌باشد. ( هوگن،2010) . آمفیبول هایی که منشاء دگرگونی دارند شامل سنگهایسنگ‌های آهکی بوده که در تماس با سنگ هایسنگ‌های دگرگونی (ترمولیت) و آنهایی که در نتیجه تغییر کانی هاکانی‌ها مثل فرو منیزیوم هامنیزیوم‌ها (هورن بلند) تشکیل می شوندمی‌شوند. شکل مجازی (دروغین) آمفیبول هاآمفیبول‌ها بعد از پیوکسینپیوکسین‌ها هابه بعنوانعنوان یورالیت شناخته می شوندمی‌شوند .
===محل پیدایش===
بسیاری از آمفیبول‌ها را در سنگهایسنگ‌های [[سنگ آذرین|آذرین]] و [[دگرگونی (زمین‌شناسی)|دگرگونی]] به طوربه‌طور فراوان می‌توان دید. کانیهای مورد بحث در هر نوع سنگ آذرین خواه اسید، قلیایی بازیک یا اولترا بازیک ممکن است دیده شود ولی در سنگ‌های حد واسط فراوان تر می‌باشد. آمفیبول‌ها بویژهبه ویژه در سنگ‌های آذرین پلوتونیک فراوانند و در انواع آتشفشانی اهمیت چندانی ندارد.
===ترکیب شیمیایی===
در ساختمان آمفیبول‌ها جانشینی [[یون]]ها به مقدار فراوان صورت می‌گیرد و به همین جهت ترکیب شیمیایی این کانی‌ها بسیار متفاوت است. ترکیب ساده‌ترین آمفیبول دارای کلسیم زیاد یعنی [[ترمولیت]] است که در آن اتم‌های کلسیم موقعیت‌های شش تایی و هشت تایی ساختمان اتمی را اشغال می‌نماید.<ref name="دانش‌نامهٔ رشد">[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%A2%D9%85%D9%81%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%84&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانش‌نامهٔ رشد]</ref>
</ref>
==تجزیهٔ آمفیبول‌ها ==
این کانی‌ها ممکن ا ست به [[کلریت (کانی)|کلریت]]، [[بیوتیت]]، [[اپیدوت]]، [[کلسیت]]، [[تالک]] و ... تجزیه شود. تجزیهٔ آن‌ها به کلریت، بیوتیت و تالک تدریجی است و غالبا در امتداد کلیواژها و کناره‌های کانی صورت می‌گیرد. به طوربه‌طور کلی آمفیبول‌ها نسبت به پیروکسن‌ها دیرتر تحت تاثیرتأثیر تجزیه قرار می‌گیرند زیرا در حرارت پایین‌تری به‌وجود می‌آیند.<ref name="دانش‌نامهٔ رشد"/>
==جستارهای وابسته==
* [[کانیهای سیلیکات]]
| 